“Έρως ανίατος” του Δημήτρη Μίγγα

Πώς ορίζεται το ανδρικό μπεστ-σέλερ; Αν η ροζ λογοτεχνία ξεκινά από γυναίκες και απευθύνεται σε γυναίκες, τότε ποια αντίστοιχα στερεότυπα και ποιους τρόπους μπορεί να μετέλθει ένας άνδρας συγγραφέας για να γράψει ένα ανάλογο ευπώλητο;

Μοκατσίνο με άρωμα καρύδι: Δημήτρης Μίγγας “Έρως ανίατος” εκδόσεις Μεταίχμιο 2015

“Ήθελα να μιλήσω για τη φθορά του σώματος και τις εκπτώσεις φιλοδοξιών και ονείρων. Διάλεξα ηθοποιό, επειδή βρή­κα προσφορότερο να δείξω αυτήν την παρακμή στο πρό­σωπο ενός καλλιτέχνη παρά σε κάποιον άλλον, ας πούμε ένα δημόσιο υπάλληλο”. Με αυτά τα λόγια ο ενδοκειμενικός συγγραφέας εξηγεί τι ήθελε να πετύχει και ποιον ήρωα επέλεξε να κατασκευάσει.

Πρόκειται για τον Νίκο Στεφανίδη, σχεδόν πενήντα χρονών, που είναι ηθοποιός και έχει ενσαρκώσει μεγάλους πρωταγωνιστικούς ρόλους σε διάφορα θεατρικά σχήματα. Κατά βάση όμως είναι εγωκεντρικός, γυναικάς, λίγο αλκοολικός και πάνω απ’ όλα ντίβα που χρησιμοποιεί τους άλλους, γυναίκες και συνεργάτες, ανενδοίαστα κι έπειτα τους πετά. Αργά ή γρήγορα λοιπόν μένει μόνος, χωρίς δουλειά, νιώθει αποτυχημένος, μακριά από το θέατρο και χωρίς νόημα στη ζωή-του. Μόνος φίλος ο Σπύρος, ώσπου εμφανίζεται η Όλγα, μυστηριώδης και ερωτεύσιμη, αλλά οροθετική, γεγονός που το δηλώνει ρητά και απερίφραστα, για να προφυλάξει τους γύρω-της.

Το μυθιστόρημα του Μίγγα απέχει πολύ από το ξεχωριστό “Των κεκοιμημένων”, καθώς ο συγγραφέας έχει αλλάξει ριζικά ρότα, τόσο στη γλώσσα όσο και στην ατμόσφαιρα των έργων-του. Αν τον δεις στην ουσία-του ο “Έρως ανίατος” είναι ένα ανδρικό μπεστ-σέλερ, όπου το ρεμάλι ο άνδρας, πετυχημένος αλλά και αλαζόνας, τίθεται στο περιθώριο της κοινωνίας, ώσπου να εμφανιστεί η κατάλληλη γυναίκα. Κι αυτή όμως κουβαλά μια πιασάρικη τραγωδία, που την κάνει ευάλωτη αλλά και συμπαθητική, εύθραυστη και πληγωμένη αλλά και ψυχικά δυνατή. Μερικές πρέζες ερωτισμός, μια δυο ματσάκια καταφρόνια σε στυλ παλιάς ελληνικής ταινίας και μια κουταλιά συμπόνια για την προϊούσα εκφυλιστική ασθένεια του Στεφανίδη κάνουν το μίγμα τόσο λαϊκίστικο που αναρωτιέσαι τι είδος βιβλίου διαβάζεις.

Αυτή η παλιομοδίτικη κοινοτοπία σπάει, όταν εμφανίζεται η ηρωίδα Όλγα στον ίδιο τον συγγραφέα και του εξηγεί την άποψή-της για τον πρωταγωνιστή αλλά και πώς η ίδια έγινε οροθετική. Μια τέτοια καθοριστική στροφή δίνει στο έργο μια πιραντελική πινελιά α λα “Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα” με μια δόση μπορχεσιανής αλληλοδιείσδυσης, ώσμωσης δηλαδή του μυθοπλαστικού με το πραγματικό. Κι αναρωτιέμαι αν αυτή η αλλαγή πορείας είναι μια ουσιαστική αναδίπλωση που έρχεται να αναιρέσει την υπόλοιπη γλυκερή συνταγή ή ένα μεταμοντερνιστικό κόλπο που κάνει τη φιγούρα του.

Ο Μίγγας αλλάζει επίπεδο στο βιντοπαιχνίδι-του και την ευπώλητη ιστορία την μετατρέπει σε μια αυτοαναφορική αφήγηση. Χρησιμοποιώντας εγκιβωτι-σμούς, σε μια συνεχόμενη τεχνική της αβύσσου, προσπαθεί να στοχαστεί πάνω στο λογοτεχνικό φαινόμενο, στο πλάσιμο των χαρακτήρων, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο συγγραφέας για να ολοκληρώσει τα πρόσωπά του και να τα κινήσει μέσα στο μυθοπλαστικό πεδίο. Ανάλογες απόπειρες θυμάμαι έχουν γίνει και στην ελληνική λογοτεχνία, στην προσπάθεια των συγγραφέων να διαρρήξουν τα όρια που χωρίζουν τη λογοτεχνία από την πραγματικότητα, όρια που θέλουν να δείξουν ότι δεν είναι στεγανά.

Το μεγαλύτερο μέρος είναι το μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα, δηλαδή η ιστορία του Νίκου που βρίσκει απάγκιο στην Όλγα. Δυο άνθρωποι με προβλήματα με τους γύρω-τους, ο ένας λόγω ιδιοσυγκρασίας κι η άλλη λόγω ασθένειας, βρίσκουν γωνιά να κουρνιάσουν, για να μην νιώθουν παραγκωνισμένοι. Όμως ήταν τόσο βαριά η ατμόσφαιρα του μπεστ-σέλερ και του εύκολου στόρι, που ακόμα κι αυτή η πινελιά δεν άλλαξε τον πίνακα.

[Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο είναι παρμένες από: charlestonstage.com,  www.hollywoodreporter.com, behaviorandmotivation.com, www.todayonline.com και chastityproject.com]

Πατριάρχης Φώτιος