“Γραφείον ο φόβος” της Σταυρούλας Σκαλίδη

Ο δημοσιογράφος είναι αποφασισμένος να βρει την αλήθεια, να παρακάμψει τις απειλές και να επιζήσει, ως άνθρωπος και ως επαγγελματίας. Κι εκεί που παλεύει με τα κύματα, βρίσκει ξανά τον πατέρα και τη “χαμένη” ζωή-του. Πώς θα καταφέρει η συγγραφέας να στήσει την πολυπλοκότητα που χρειάζεται σε γερές βάσεις;

Brazilian bitter coffee: Σταυρούλα Σκαλίδη “Γραφείον ο φόβος” εκδόσεις Πόλις 2015

          Τελικά, όποιος προσέχει τη γλώσσα και ταιριάζει αγαστά το ύφος με τον αφηγητή, δεν μπορεί να πλέξει μια υποφερτή πλοκή; Γιατί οι Έλληνες πεζογράφοι δεν μπορούν να οργανώσουν το υλικό-τους και παρουσιάζουν ελλειμματικές υποθέσεις, με εξαρθρωμένα τα δομικά-τους μέρη;

          Ο Αριστείδης Στεριανός είναι ο πρωταγωνιστής στο μυθιστόρημα της τριανταεπτάχρονης συγγραφέως. Πρόκειται για έναν πρώην (και νυν) δημοσιογράφο, που αφότου απολύθηκε λειτούργησε ως free-lancer κι ακούσια άρχισε να ανακαλύπτει περίεργες υποθέσεις και παρασκηνιακές (εγκληματικές) ενέργειες, που τον περιβάλλουν. Όλα ξεκίνησαν όταν του μίλησε ο πάτρωνάς-του Αντρέας και συνεχίστηκαν με εκφοβισμό από αγνώστους στους ανθρώπους που τον μεγάλωσαν και κορυφώθηκαν με τη δολοφονία του Αντρέα (στημένη σαν ατύχημα). Διάφορα σκόρπια κομμάτια εκπέμπουν έναν αόριστο κίνδυνο, πολλά πρόσωπα μιλάνε για απειλές, συμβάντα κρέμονται στο σχοινί μιας αδιευκρίνιστης πλεκτάνης…

          Η πρώτη εντύπωση είναι άκρως καλή, επειδή πετάει τη γλώσσα κατάμουτρα στον αναγνώστη κι έτσι προκαλεί εκείνη την ανοικείωση που χρειάζεται. Στακάτες κύριες προτάσεις, φράσεις χωρίς ρήμα, μικρές, ακαριαίες που άλλοτε υποβάλλουν την παύση κι άλλοτε την επιτάχυνση. Το ύφος της αστυνομικοδημοσιογραφικής αργκό, της κοφτής σκέψης, του λεκτικού αιφνιδιασμού (ενίοτε) αναδεικνύει και τη νοοτροπία αλλά και τον τρόπο ζωής του αφηγητή. Αφήγηση και σχόλιο, σαν είδηση που συνοδεύεται από την ερμηνεία του κόσμου, τόπους τόπους πηγαία προφορικότητα, ένας τρόπος γραφής που αφήνει το στίγμα της συγγραφέως.

          Αλλά, αυτό που κερδήθηκε με το ύφος καταρρέει απογοητευτικά με την οργάνωση του υλικού και με την πλοκή. Πρώτον, οι σκηνές διαδέχονται η μία την άλλη σε μια αλυσίδα προσθέσεων: στη μία σκηνή ο Αντρέας, στην άλλη οι θείοι του ήρωα, έπειτα το αμόρε η Νίκη, σαν ηθοποιοί που μπαίνουν στη σκηνή ο ένας μετά τον άλλον, χωρίς πολυπλοκότερες συνδέσεις. Δεύτερον, η Σκαλίδη δείχνει αδυναμία να σηκώσει την ένταση στα σημεία που η υπόθεση κορυφώνεται, εκεί που θα έπρεπε να ανέβει και η αδρεναλίνη. Αντίθετα, ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται, ενώ αγκομαχά να απογειωθεί, τελικά φαίνεται πολύ επίπεδος. Τρίτον, η συγγραφέας συσσώρευσε πολλά είδη παραβατικότητας, από τη δολοφονία έως τα ναρκωτικά κι από την τρομοκρατία μέχρι τους ακροδεξιούς τραμπουκισμούς, με αποτέλεσμα να δίνει την εντύπωση ότι επιχείρησε να καλύψει όλη την γκάμα των σύγχρονων φαινομένων κοινωνικής παθογένειας. Είναι το λάθος πολλών δημιουργών, οι οποίοι προσπαθούν –σε υπερβολή- να χωρέσουν τα πάντα στο έργο-τους, καταφέρνοντας τελικά να το υπερφορτώσουν άδικα.

Όλη η έρευνα αποκτά σταδιακά, πέρα από τον κοινωνικό και πολιτικό-της χαρακτήρα, και προσωπικό-υπαρξιακό, αφού ο Άρης Στεριανός ξαναβρίσκει στοιχεία για τον πατέρα-του, ο οποίος τελικά δεν είχε πεθάνει όπως νόμιζε. Τον ανακαλύπτει να καίγεται παράφρων (;), βρίσκει τον αδελφό-του (;), σχηματίζει ξανά την εικόνα της οικογένειάς-του, παράλληλα με το θέμα των ναρκωτικών και το κυνήγι από ανθρώπους του χώρου, το ακροδεξιό παρασκήνιο και τη διαδρομή του βρόμικου χρήματος.

Η συνολική εντύπωση είναι μέτρια, καθώς η Σκαλίδη μετά το πολύ ενθαρρυντικό “Προδοσία και εγκατάλειψη” και το κατώτερο “Σταφύλι από αίμα”, δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος του θέματός-της με μια στιβαρή πλοκή. Το μυθιστόρημα θέλει γερά θεμέλια και δεξιοτεχνικό δέσιμο, γιατί αλλιώς καταρρέει από το βάρος της φύσης-του.

[Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο είναι παρμένες από: 

Πατριάρχης Φώτιος