“Η ταφή του κόμητος Οργκάθ” της Κλεοπάτρας Λυμπέρη

Ο πίνακας που γεννά σκέψεις και παραλληλισμούς, ο Θεοτοκόπουλος που δημιουργεί πολυεπίπεδες συνθέσεις και ο ερωτευμένος που παραλληλίζει τη ζωή-του με τον νεκρό Οργκάθ.

Ελληνικός γλυκός: Κλεοπάτρα Λυμπέρη “Η ταφή του κόμητος Οργκάθ” εκδόσεις Γαβριηλίδης 2015

          Το θέμα της ζωγραφικής εν λογοτεχνία συνεχίζεται. Τα ερωτήματα το ίδιο. Γιατί ένας πεζογράφος εμπνέεται από έναν ζωγράφο για να συνθέσει τη δική-του ιστορία; Ποια υπόγεια σχέση συνδέει τη ζωγραφική και την πεζογραφία ή την ποίηση; Τέτοια ερωτήματα προκύπτουν όταν διαβάζουμε μυθιστορήματα, όπως “Οι πρωτόπλαστοι” του Σωφρονίου, ή νουβέλες ή ποιήματα που στηρίζονται ρητά σε έναν ζωγραφικό πίνακα. Κι εγώ δελεάζομαι, ομολογώ, από αυτή τη σύζευξη και προσπαθώ να δω πώς αξιοποίησε ο συγγραφέας την εικόνα, πώς την μετέτρεψε σε ιστορία και ποια η διακειμενική σχέση ανάμεσά-τους.

          Η Λυμπέρη στηρίζεται στον γνωστό πίνακα του Ελ Γκρέκο “Η ταφή του κόμητος Οργκάθ” και στήνει ένα πολυεπίπεδο σε διαστρωματώσεις κείμενο, παρόλο που είναι μια μόλις εκατοντασέλιδη περίπου νουβέλα. Το πεζογράφημά-της ακολουθεί τη δομή του πίνακα και έτσι απαρτίζεται και αυτό από τρία στρώματα δράσης.

          Ας ξεκινήσουμε όμως πρώτα από τον πίνακα. Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ανέλαβε να εκπονήσει ένα έργο αφιερωμένο στον ήρωα της Ισπανίας Οργκάθ. Το 1586 ολοκληρώνει τον πίνακά-του, που απεικονίζει τον ενταφιασμό του ιππότη Οργκάθ, που πέθανε τον 14^ο αιώνα. Η ιδιαιτερότητα της απεικόνισης, πέρα από τη θεοτοκοπούλεια μείξη της δυτικής τέχνης με τη βυζαντινή θεολογία, είναι τα τρία επίπεδα της αφήγησης και η ώσμωση των χρόνων: ο 14^ος αιώνα και ο θάνατος του ήρωα, ο 16^ος και οι ευγενείς Τολεδιανοί που περιβάλλουν με δέος το σώμα του αποθανόντος και στον ουρανό η ανάσταση που προμηνύει την Δευτέρα παρουσία. Τρία επίπεδα χρονικά και αφηγηματικά ενωμένα σε ένα!

          Η Λυμπέρη επιχειρεί μια ανάλογη διάρθρωση. Οι τρεις Μαριάνες που περνάνε διαμέσου της αφήγησης ενώνουν τρία διαφορετικά επίπεδα: η αγαπημένη Μαριάνα του Οργκάθ, η παντρεμένη Μαριάνα την οποία ερωτεύτηκε ο αφηγητής-ημερολογιογράφος του 16^ου αιώνα, ο οποίος απεικονίστηκε μέσα στον πίνακα του Δομήνικου του Κρήτα, και η Μαριάνα που γνωρίζει σήμερα ο ζωγράφος που αντιπροσωπεύει τη σύγχρονη εποχή και θαυμάζει τον Θεοτοκόπουλο και ειδικά αυτόν-του τον πίνακα. Τρεις έρωτες, ένας πίνακας στη μέση και μια νουβέλα που μοιράζει ρόλους και καλλιτεχνικές ανησυχίες.

          Τελικά, η αναλογία ολοκληρώνεται. Ο ερωτευμένος με τη Μαριάνα νιώθει να ταυτίζεται με τον Οργκάθ, καθώς ο δικός-του θάνατος θα εξελιχθεί σε μια ανάλογη (ερωτική) ανάσταση.

[Οι εικόνες που επιλέχθηκαν προέρχονται από: en.wikipedia.org, blog.exhibitiona.com, www.studyblue.com και www.houseffg.org]

Πατριάρχης Φώτιος