“Οι χυδαίες ορχιδέες” της Έλενας Μαρούτσου

Τρυφερό βιβλίο. Γεμάτο λουλούδια, άνθη, γυναίκες, πέπλα και έρωτα, όχι προς Θεού ροζ, αλλά με μια γαλήνια νότα ερωτισμού. Γραμμένο με απαλές πινελιές, όπου εμφιλοχωρούν άγριες γραντζουνιές. Γραμμένο με την αίσθηση της σελίδας πάνω στην πέννα.

Καφές φίλτρου με απόσταγμα λουλουδιών: Έλενα Μαρούτσου “Οι χυδαίες ορχιδέες” εκδόσεις Κίχλη 2015

Συνηθίζω να διαβάζω τα διηγήματα μιας συλλογής με άλλη σειρά. Δεν ξέρω αν αυτό υπονομεύει τις προθέσεις του συγγραφέα. Αλλά ίσως αυτό να είναι και ο δικός-μου στόχος. Συχνά τα δύο-τρία πρώτα είναι τα καλύτερα και μετά πέφτω σε μια σειρά από κοινοτοπίες ή μετριότητες. Έτσι, αν ξεκινήσω φέρ’ ειπείν από το 4^ο μπορώ να δω, μετά, τα καλύτερα, χωρίς να απογοητευτώ. Κι αν μου αρέσει, τότε περιμένω όλο το βιβλίο να κυλήσει στην ίδια στάθμη. Αρκετά όμως με τις ιδιορρυθμίες-μου… 

Τα κείμενα της συλλογής δεν με απογοήτευσαν. Τραμπαλίζονται ευχάριστα ανάμεσα σε ιστορίες με λουλούδια και σε ιστορίες με ζώα. Και τα δύο συμπληρώνουν το ερωτικό πλαίσιο. Τα μεν λουλούδια με τις ηδυπαθείς-τους συνδηλώσεις, τα δε ζώα με τη έμψυχη ματιά-τους. Ο αυτόπτης μάρτυρας παπαγάλος στο “Κράξιμο” παρατηρεί τη στείρωση της σκυλίτσας του αφεντικού-της Κωνσταντίνου, που είναι ομοφυλόφιλος. Η σκηνή παραπέμπει πιο πολύ σε Μένη Κουμανταρέα (στο μυθιστόρημά-του “Ο θησαυρός του χρόνου”) παρά σε Καβάφη. Ο συμβολισμός όμως μπορεί να δείχνει ότι μια τέτοια σεξουαλική επιλογή αποτελεί ένα είδος στείρωσης. Σκυλί (με πολλές αναφορές σε σκυλιά) υπάρχει και στο διήγημα “Ένα δικό σου δωμάτιο πάνω στο κρεβάτι μου”. Σ’ αυτό η απώλεια της σκυλίτσας της πρωταγωνίστριας τη φέρνει σε επαφή με μια ανολοκλήρωτη λεσβιακή προσέγγιση.

Τα λουλούδια από την άλλη υπερτερούν και ήδη από τον τίτλο υποδεικνύουν μια ερωτική ατμόσφαιρα. Οι ορχιδέες που δεσπόζουν στο πρώτο διήγημα της συλλογής παραπέμπουν στα ανδρικά γεννητικά όργανα. Με το σχήμα και το άρωμά-τους εκλύουν αισθησιασμό και κρυμμένα πάθη. Ο έρωτας μάλιστα με τον κηπουρό, κατά διασκευή του μυθιστορήματος “Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλυ”, περιέχει μια αγάπη-διαφυγή. Συνάμα μια ερωτικότητα βγαλμένη από τις μυρωδιές των λουλουδιών και την ειδυλλιακότητα του κήπου-φυτώριου.

Αν θυμάσαι όλα τα διηγήματα, παρατηρείς άξονες να τα διατρέχουν κατά μήκος και κατά πλάτος. Δεν είναι μόνο τα πρόσωπα που παρεισφρέουν –μάλλον προσκεκλημένα- από το ένα κείμενο στο άλλο. Είναι και κοινοί τόποι που διαμορφώνονται αλλιώς από ιστορία σε ιστορία. Η ομοφυλοφιλία που προείπα παρουσιάζεται στην ανδρική και στη γυναικεία-της μορφή σε τρία διηγήματα. Η ηθοποιία ως τρόπος ζωής. Η βιβλιομαντεία όπου μια τυχαία σελίδα μπορεί να δώσει απάντηση στο αιωρούμενο ερώτημα ή …στη φωτογράφηση, διήγημα ή άλλου είδους τέχνης που κυοφορείται. Τα κέντρα ψυχοθεραπείας παίρνουν στο ένα διήγημα μορφή χώρου αποκατάστασης σωματικών παραμορφώσεων και στο άλλο αποτοξίνωσης από τα ναρκωτικά. Η στίξη πάνω στο δέρμα μπορεί να είναι τρόπος αυτοτιμωρίας, πειραματισμού, τέχνης, ανάμνηση… Το τελευταίο διήγημα συναιρεί πρόσωπα και μοτίβα, μάλλον βεβιασμένα για να κάνει η Μαρούτσου τις επιμέρους γραμμές να συγκλίνουν.

Αν ένα προηγούμενο έργο της συγγραφέως, το “Μεταξύ συρμού και αποβάθρας”, είχε μια πιο σκληρή, πιο επιθετική γραφή, “Οι χυδαίες ορχιδέες” είναι πιο τρυφερές, πιο αισθαντικές. Δεν είναι μόνο το ερωτικό στοιχείο. Δεν είναι τα λουλούδια και οι ανθρώπινες σχέσεις. Είναι και η γλώσσα που μπουνάτσα κατευθύνει την ανάγνωση γαλήνια και θωπευτικά. Είναι οι αποφθεγματικές προτάσεις που ξεπροβάλλουν ειρηνικές όσο και δηλωτικές, σοφές όσο και αποκαλυπτικές. “Τα σαράντα είναι τα γηρατειά της νεότητας”, “Η γυναίκα-μου χόρευε σαν ένα λουλούδι την ώρα που ανθίζει. Η ψυχή της όμως ήταν σαν ένα τσαλακωμένο χαρτί την ώρα που το αφήνεις απ’ τη χούφτα-σου”, “Από τις αρχές του εικοστού αιώνα η γυναίκα πάλευε για ένα δωμάτιο δικό-της και τώρα, στην εκπνοή του αιώνα, παλεύει να βγει απ’ αυτό” “Συχνά οι λέξεις, ενώ τις έχεις στρώσει να σε υπηρετούν, στρέφονται εναντίον-σου” είναι μερικές φράσεις που μπήκα στον πειρασμό να καταγράψω. Δείχνουν τη γυναικεία ματιά, μαζί απαλή και οξεία, μαζί καθημερινή και φιλοσοφημένη. Δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η γυναίκα συλλαμβάνει τον κόσμο.

[Η ανάρτηση εμπνεύστηκε από το βιβλίο και επέλεξε μόνη-της φωτογραφίες που να αναδίδουν το κλίμα-του, δανεισμένες από: lemerg.com, www.dogster.com, www.pinterest.com, www.healthtap.com και www.dance.net]

Πατριάρχης Φώτιος