Μνήμη Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Όταν πεθάνει ένας δημιουργός, είναι ευκαιρία να αναλογιστούμε το έργο-του και την προσφορά-του με πιο αντικειμενικούς όρους (εννοώ με όρους απόστασης). Όταν πεθάνει ένας αναγνωρισμένος δημιουργός, μπορούμε να θέσουμε πιο σίγουρα το έργο-του στην ιστορική-διαχρονική δημιουργία του ανθρώπινου πνεύματος και να σταθμίσουμε την ιεραρχική-του αξία.

            Ο Gabriel Garcia Marquez γεννήθηκε πριν από 87 χρόνια, το 1927 στην Κολομβία, σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες, εργάστηκε επί μακρόν ως δημοσιογράφος, και πέθανε πριν από λίγες μέρες στο Μεξικό, όπου διέμενε. Το πρώτο-του διήγημα δημοσιεύτηκε το 1967, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστός με ένα από τα κορυφαία έργα όλων των εποχών, τα “Εκατό χρόνια μοναξιάς”, που κυκλοφόρησε το 1967. Βλέπουμε λοιπόν πως κάθε είκοσι χρόνια ο Μάρκες ανεβαίνει επίπεδο και καθιερώνεται όλο και περισσότερο. Το 1982 μάλιστα βραβεύεται με το βραβείο Νόμπελ. Τα βασικά έργα-του είναι:

• La hojarasca (1955) [ελλ. μετ. “Ανεμοσκορπίσματα”, μετ. Κ. Σωτηριάδου - Μπαράχας, εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1983]
• El coronel no tiene quien le escriba (1961) [ελλ. μετ. “Ο Συνταγματάρχης δεν έχει κανέναν να του γράψει”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1983]
• La mala hora (1962) [ελλ. μετ. “Η κακιά ώρα”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1983]
• Los funerales de la Mamá Grande (1962) [ελλ. μετ.  “Η κηδεία της Μεγάλης Μάμα”, μετ. Σ. Τσακνιάς, Κ. Σωτηρίου, Νεφέλη, 1982]

 

• Cien años de soledad (1967) [ελλ. μετ. “Εκατό χρόνια μοναξιάς”,  μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1983]
• Relato de un náufrago (1970) [ελλ. μετ. “Η αφήγηση ενός ναυαγού”, μετ. Α. Τσακνιά, Νεφέλη, 1983]
• El otoño del patriarca (1975) [ελλ. μετ. “Το φθινόπωρο του Πατριάρχη”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1984]
• La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada (1978) [ελλ. μετ. “Η απίστευτη και θλιβερή ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της”, μετ. Σ. Άννινου - Rojas, εκδόσεις Γράμματα, 1983]
• Crónica de una muerte anunciada (1981) [ελλ. μετ. “Χρονικόν ενός προαναγγελθέντος θανάτου”, μετ. Σ. Ταμπώχ, Πλέθρον, 1982 και μετ. Κ. Σωτηριάδου - Μπαράχας, εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 1982]
• El amor en los tiempos del cólera (1985) [ελλ. μετ: “Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, Νέα Σύνορα-Λιβάνης, 1986]
• La aventura de Miguel Littín clandestino en Chile (1986): [ελλ. μετ. “Η περιπέτεια του Μιγκέλ Λιττίν: Παράνομα στη Χιλή”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1989]
• El general en su laberinto (1989) [ελλ. μετ. “Ο στρατηγός μες στο λαβύρινθό του”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1990]
• Doce cuentos peregrinos (1992) [ελλ. μετ. “Δώδεκα διηγήματα περιπλανώμενα”, μετ. Κ. Σωτηριάδου-Μπαράχας, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1993]
• Del amor y otros demonios (1994) [ελλ. μετ. “Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων”, μετ. Κ. Σωτηριάδου, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1994]
• Noticia de un secuestro (1996) [ελλ. μετ. “Η είδηση μιας απαγωγής”, μετ. Κ. Σωτηριάδου, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 1996]
• El verano feliz de la señora Forbes (1981), [ελλ. μετ. “Το ευτυχισμένο καλοκαίρι της κυρίας Φορμπς”, μετ. Κ. Σωτηριάδου - Μπαράχας, εικον. Κ. Σόλε Βεντρέλ, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 2000 <παιδική λογοτεχνία>]
• La luz es como el agua από τη συλλογή διηγημάτων “Doce cuentos peregrinos” (1991), [ελλ. μετ. “Το φως είναι σαν το νερό”, μετ. Κ. Σωτηριάδου - Μπαράχας, εικον. Κ. Σόλε Βεντρέλ, εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, 2000 <παιδική λογοτεχνία>]
• Vivir para contarla (2002) [ελλ. μετ. “Ζω για να τη διηγούμαι”, μετ. Κ. Σωτηριάδου, εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2003].
• Memoria de mis putas tristes (2004) [ελλ. μετ. “Οι θλιμμένες πουτάνες της ζωής μου”, μετ. Κ. Σωτηριάδου, εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2004].

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες θεωρείται

Rob Gonsalves

βασικός εκπρόσωπος του μαγικού ρεαλισμού, ενός ρεύματος της λογοτεχνίας που στιγμάτισε τη λατινοαμερικάνικη πεζογραφία και όχι μόνο. Εκεί, ενώ όλα βαίνουν σε μια ρεαλιστική πραγματικότητα, απόλυτα σύμφωνη με τους κανόνες της λογικής, παρεμβαίνουν στοιχεία του φανταστικού, που εισέρχονται από μια παράλληλη (μεταφυσική) πραγματικότητα. Στην ουσία η λογοτεχνία αυτή στηρίζεται στον λαϊκό κόσμο της Νότιας Αμερικής, που συνδυάζει το καθημερινό με το μεταφυσικό, και με την αίσθηση της πραγματικότητας που δεν συμβαδίζει αναγκαστικά με τον ορθολογισμό.

Τα θέματα του Μάρκες ξεκινούν από τον λαϊκό τρόπο ζωής που καταθέτει μια άλλη βίωση της πραγματικότητας και ανάγονται σε βαθύτερα ζητήματα, όπως η μοναξιά, η βία, η σύγκρουση λογικής και φαντασίας. Τα έργα-του, παρά το όργιο φαντασίας και ουτοπίας, διακρίνονται κι από μια νοσταλγία, μια ματαιότητα, μια υπολανθάνουσα θλίψη.

Το σημαντικότερο μυθιστόρημά-του, το “Εκατό χρόνια μοναξιάς”, εκτοξεύει στα ύψη το μαρκεσιανό μαγικό σύμπαν, όπου οι κάτοικοι ενός χωριού του Μακάντο και πιο συγκεκριμένα εφτά γενιές μιας οικογένειας περνάνε από τον απλό καθημερινό τρόπο ζωής σε άλογες καταστάσεις (τρώνε χώματα, συναναστρέφονται με νεκρούς κ.ο.κ.). Αυτό που χαίρεσαι πραγματικά –και δεν είναι λίγο- είναι η πλουμιστή ποιητικότητα, η περιγραφή του υπερφυσικού γραπωμένη στενά απ’ τον ρεαλισμό του πραγματικού, η πρόκληση των λεπτομερειών και η κυμαινόμενη φαντασία της πένας του συγγραφέα. Παράλληλα, έμμεσα ή άμεσα, η ιστορία και η πολιτική της Κολομβίας διαπερνά την αφήγηση, ενώ ένα είδος μοίρας κανοναρχεί τη ζωή και τις αντιλήψεις των κατοίκων. Το τέλος του βιβλίου, πέρα από ένα αίσθημα μελαγχολίας που αφήνει, δείχνει και τον υψηλό βαθμό ευφυΐας του Μάρκες.

Φυσικά, το έργο που ανταποκρίνεται περισσότερο σ’ αυτό το ιστολόγιο αποτελεί “Το φθινόπωρο του Πατριάρχη”, αφού αναφέρεται σε μένα!!! Σοβαρά τώρα, η ιστορία περιστρέφεται γύρω από έναν μονάρχη και τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται την εξουσία και τη μοναξιά. Καμία σχέση λοιπόν!!! Εξίσου γνωστό είναι “Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας”, στο οποίο ένας έρωτας γεννιέται και προδίδεται, χωρίς ποτέ να πάψει να διακρίνεται από τη ρομαντική αιωνιότητα που τον δημιούργησε.

Γενικά, μπορούμε να δούμε τον Μάρκες όχι μόνο για τη μαγική αφήγησή-του όσο και για τον πολιτικό ακτιβισμό-του. Οι καινοτόμες αφηγηματικές τεχνικές, η ώσμωση πραγματικού και φανταστικού, ο πλάγιος σχολιασμός της ιστορίας και της πολιτικής, η αντιδικτατορική φιλοσοφία-του αλλά και η προσπάθεια να διεισδύσει τα βαθύτερα στρώματα του ανθρώπου τον έκαναν έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς του 20ού αιώνα.

 

[Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο ελήφθησαν από: blogs.kqed.org, www.theguardian.com, www.manhattanrarebooks.com και ο πίνακας του Gonsalves είναι από το urbanpeek.com]

Πατριάρχης Φώτιος