Γράμμα σ’ έναν νέο συγγραφέα

Αγαπητέ φίλε/φίλη,


                                   σε μια Ελλάδα, όπου οι μισοί Έλληνες γράφουνε ποίηση ή πεζογραφία, αλλά ούτε το ένα δέκατο δεν διαβάζουνε, βλέπω ότι εσύ αποφάσισες να ριχτείς στη δημιουργική αρένα της λογοτεχνίας και να δοκιμάσεις την τύχη-σου με τα πρώτα-σου βιβλία. Φαντάζομαι ότι είσαι κι εσύ ένας/μία απ’ αυτούς που βλέπουν το γράψιμο ως διέξοδο, ότι από μικρός μουτζούρωνες χαρτιά, όπως λένε πολλοί ομότεχνοί-σου, ότι πιστεύεις πως έχεις κάτι να πεις που θ’ άξιζε εμείς οι υπόλοιποι να το διαβάσουν. . .

          Ως αναγνώστης πολλών έργων, όχι μόνο των λεγόμενων κλασικών, αλλά και πολλών πειραματικών γραφών και πρωτόλειων κειμένων, επικοινωνώ μαζί-σου μ’ αυτήν την ανοικτή επιστολή, προκειμένου να καταλάβεις πώς βλέπει το έργο-σου ο άλλος, όχι ο κολλητός, ο φίλος, η παρέα, αλλά ένας ξένος, σαν τους χιλιάδες ξένους που θα δουν το έργο-σου και θα το αξιολογήσουν, αν πειστούν να το διαβάσουν.

         Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να σε ρωτήσω γιατί γράφεις. Κι αν η ερώτηση είναι απλή, αφού όλοι κάτι χαράσσουμε στο χαρτί ή στην οθόνη, άλλος λογοτεχνία σαν κι εσένα κι άλλος σαν του λόγου μου βιβλιοπαρουσιάσεις, η απάντηση θα περιλαμβάνει, φαντάζομαι, τη διάθεση δημιουργικότητας, επικοινωνίας, εκτόνωσης, εξομολόγησης, κρίσης, σχολιασμού, ταξιδιού κ.ο.κ. Γι’ αυτό, η ερώτηση πρέπει να τεθεί αλλιώς, μια ερώτηση που θα όφειλες να θέσεις εσύ στον εαυτό-σου πριν δημοσιεύσεις ό,τι γράφεις: Γιατί ο αναγνώστης αξίζει να διαβάσει αυτό που συνέλαβες; 

         Βλέπω συνεχώς νέα παιδιά, εκεί στη δική-σου ηλικία των συν-πλην τριάντα να εκδίδουν τα μυθιστορήματά-τους, χωρίς επίγνωση των αναγνωστικών αναγκών, αλλά με μόνο άξονα τη δική-τους διάθεση να κοινοποιήσουν κομμάτια από τη ζωή-τους. Σε πληροφορώ, καλέ-μου φίλε / καλή-μου φίλη, ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν η εξομολόγηση άλλης μιας ιδιωτικής ζωής, όπου η παρέα, η γενιά, η οικογένεια περνάει πολλά, πλήττεται από έρωτες και προδοσίες, προσωπικές αποτυχίες και απογοητεύσεις, αδιέξοδα και σπουδαίες αποφάσεις. Μη θεωρείς, λοιπόν, ότι αυτό που ζεις εσύ είναι τόσο σημαντικό, τόσο δυνατό που θα έπρεπε όλοι να το ακούσουν.

       Αν η βασική-σου ιδέα, είτε είναι πρωτότυπη είτε όχι, είτε βασίζεται σε προσωπικά βιώματα είτε όχι, δεν αποκτήσει μια καθολικότητα, αν δεν διασταυρωθεί με το κοινωνικό υποσυνείδητο, αν δεν ενταχθεί σε μια συλλογική στάση ζωής, τότε γιατί να με ενδιαφέρει; Αν δεν είμαι κουτσομπόλης, που αρέσκεται σε σκανδαλάκια ή σε προσωπικές ιστορίες, γιατί ν’ ασχοληθώ με το «δράμα»-σου; Μη μεταφέρεις, συνεπώς, την τηλεοπτική λογική των 15 λεπτών δημοσιότητας στο χαρτί.         

          Το ίδιο ισχύει και στον τρόπο με τον οποίο γράφεις. Αν ο λόγος-σου ελάχιστα διαφέρει από το καθημερινό ύφος πολλών, αν αντιγράφει υποσυνείδητα το λεκτικό της δημοσιογραφίας, της καφετέριας, της αμήχανης κουβέντας, της ουδέτερης προφορικής ομιλίας, τότε τι αισθητικό προτείνεις; Αν η ιστορία-σου δεν ανοικειώνεται με δουλειά επί των λέξεων, με υφολογική ποικιλία, με πολυφωνική ανάδειξη των χαρακτήρων-σου, με λόγο που ν’ αντικατοπτρίζει μια άλλη στάση ζωής, γιατί να δελεαστώ απ’ αυτόν; Αν το έργο-σου δεν δυναμιτίζει το υφιστάμενο τρόπο γραφής, τότε γιατί να με προσελκύσει;        

          Έχω ξαναγράψει ότι αν δεν βάλεις στόχο ως νέος/νέα συγγραφέας να γράψεις το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς, μην δημοσιεύεις τίποτα. Να βάλεις δηλαδή τον πήχυ ψηλά, να σηκώσεις τα standard-σου στον Θεό, ώστε να είσαι πρώτα εσύ με τον εαυτό-σου απαιτητικός κι έπειτα να περιμένεις από τον άσχετο άλλο να δει το γόνιμο κείμενό-σου, να πειστεί διανοητικά ή συναισθηματικά ότι έχεις άποψη κι έτσι να καταξιώσει το έργο-σου.
         Φίλε / Φίλη, διάβασα πολλά πρωτόλεια που έχουν μεγάλη δυναμική και προϊδεάζουν για μια δυνατή δημιουργική πορεία. Διάβασα όμως και πολλά πρωτόλεια που ξεφούσκωσαν στις πρώτες σελίδες, λες και ο συγγραφέας δεν είχε κανέναν να τον βοηθήσει να δει κατάματα τον εαυτό-του και να προσπαθήσει ξανά. Διάβασα και πολλά δεύτερα και τρίτα έργα συγγραφέων που ξεκίνησαν δυναμικά, αλλά τώρα κ λ α τ ά ρ ι σ α ν από έλλειψη συνταρακτικών εμπειριών, από αδυναμία να κάνουν τον λόγο πιο σημαντικό από τα βιώματά-τους, από απουσία μακράς πνοής…

         Σε παραπέμπω σε διάφορες τέτοιες αυτοβιογραφικές καταγραφές που δεν υψώνονται, κατά τη γνώμη-μου, σε αισθητικά καταξιωμένες προσπάθειες, όπως τις κατέγραψα κατά καιρούς στο Βιβλιοκαφέ. Π.χ. Αγγελική Σχοινά, Δημήτρης Γιατρέλλης, Δημήτρης Οικονόμου κ.ο.κ. Στις αμέσως επόμενες αναρτήσεις θα δεις μερικά ακόμα παραδείγματα για το τι εννοώ «μέτρια πρωτόλεια», «αποτυχημένα ξεκινήματα», «προσωπικές ιστορίες χωρίς βάθος», «βιβλία-που-δεν-ξέρω-γιατί-πρέπει-να-με-αφορούν».

          Για να μη διαβάσω, λοιπόν, στο μέλλον δικό-σου πόνημα και ν’ αναρωτηθώ γιατί το ’γραψες και γιατί το δημοσίευσες και γιατί ο εκδοτικός-σου οίκος το έβαλε στο πρόγραμμά-του, δες το έργο-σου σαν τρίτος και τσάκισέ-το πριν το εκδώσεις.

Φιλικά

Πατριάρχης Φώτιος

[Το φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: www.stepbystep.com, weheartit.com, www.esquire.com, wpmu.org, blogs.unity3d.com, sports.in.gr και gethighnow.com]