16 χρόνια μετά, το Βιβλιοκαφέ κλείνει…

ΧΑΙΡΕΤΩ το Blog, ΔΕΝ ΧΑΙΡΕΤΩ το βιβλίο

 

ΚΥΚΛΟΙ ανοίγουν, κύκλοι κλείνουν. 21 Ιουνίου 2006 άνοιξε το Βιβλιοκαφέ από τον Πατριάρχη Φώτιο και την Κάτια. Η Κάτια γρήγορα αποχώρησε, ο Πατριάρχης συνέχισε στην αρχή μόνος, έπειτα με μια μικρή ομάδα οργάνωσε μια μικρολέσχη ανάγνωσης, όπου διαβάζαμε, συζητούσαμε και γράφαμε τα posts μας. Κάποια στιγμή ο Φώτιος βγήκε στη …σύνταξη, ανέλαβα εγώ η Πάπισσα Ιωάννα, συνέχισα από εκεί που το άφησε.

16 ΧΡΟΝΙΑ. Πώς το λένε; Δεκαέξι συναπτά έτη. Το βιβλίο που μας κρατούσε όρθιους, που μας ζωντάνευε, που μας έδινε κίνητρο. Στην αρχή ξοδεύαμε πολλά λεφτά, κάποια στιγμή μάς έστελναν εκδότες και συγγραφείς τα βιβλία τους, πέρασε η μόδα, ξαναρχίσαμε να καταβάλλουμε τον οβολό μας στο βιβλιοπωλείο. Ποτέ δεν το θεωρούσαμε σπατάλη. Το βιβλίο έρχεται στο σπίτι μας, μπαίνει στην καρδιά μας, αξίζει και με το παραπάνω.

 

Είναι το χαρτί στο οποίο επενδύουμε τη ζωή μας.

ΚΥΚΛΟΙ ανοίγουν, κύκλοι κλείνουν. Σήμερα που γιορτάζουμε τα δεκαέξι χρόνια (την ίδια μέρα με την άοκνη anagnostria από την Κύπρο) αποφασίσαμε να ολοκληρώσουμε τη δημόσια παρουσία μας.

 

584 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας

538 έργα ξενόγλωσσης πεζογραφίας

58 κλασικά ελληνικά κείμενα

Πολλά άλλα posts με σχόλια, με σκέψεις για τη λογοτεχνία, για το blogging, για τη ζωή μέσα στις σελίδες

 

ΔΕΝ ΓΡΑΦΑΜΕ για να αναδειχθούμε. Άλλωστε, παρά τις επίμονες προσπάθειες πολλών να μας ανακαλύψουνε και να μας ταυτίσουνε με γνωστούς κριτικούς ή συγγραφείς, εμείς δεν θέλαμε τη δημοσιότητα. Γράφαμε για ό,τι σχεδόν διαβάζαμε για να αποκρυσταλλώσουμε ό,τι δεχτήκαμε μέσα μας. Κι ο καλύτερος τρόπος είναι να το βγάλουμε στην οθόνη, ώστε να το παγιώσουμε πρώτα για μας. Κι έπειτα να συζητήσουμε, να ακούσουμε άλλους, να στήσουμε μια γέφυρα.

 

Εδώ στο καφενεδάκι μας φτερούγιζαν σελίδες και σκέψεις, λέξεις και απόψεις.

 

 

Πατριάρχης Φώτιος

Κάτια

Bookworm

Marie Ndiaye, “Η εκδίκηση είναι δική μου”

Πίσω από κάθε Μήδεια θα υπάρχει ένας Ιάσονας. Κι είναι η παιδοκτονία μια αποτρόπαιη πράξη, αλλά πόσες άλλες σχέσεις δεν είναι εξίσου βδελυρές, χωρίς να είναι ποινικά κολάσιμες.

Marie Ndiaye “La vengeance m'appartient” 2021 “Η εκδίκηση είναι δική μου” μετ. Α. Κωσταράκου εκδόσεις Πόλις -2022

Από τη Μήδεια στη “Γλαύκη”, το διήγημα του Σταύρου Τσιτσώνη, μέχρι την υποψία παιδοκτονίας στην “Κάρμεν” της Karin Fossum, πόσος Ευριπίδης κυκλοφορεί ανάμεσά μας;

> Η Mαρί Ντιάι γεννήθηκε στο Pithiviers της Γαλλίας το 1967 από μητέρα γαλλίδα και πατέρα με καταγωγή από τη Σενεγάλη. Μετά το λύκειο, παρακολούθησε μαθήματα γλωσσολογίας στη Σορβόννη και παρέμεινε για ένα χρόνο στη Villa Medicis, στη Ρώμη, με υποτροφία της Γαλλικής Ακαδημίας. Άρχισε να γράφει από την ηλικία των 12-13 ετών και στα 18 δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο. Το μυθιστόρημά της "Rosie Carpe" τιμήθηκε με το βραβείο Femina, το 2001, και το μυθιστόρημά της "Trois femmes puissantes" με το βραβείο Goncourt, το 2009. Ζει με την οικογένειά της στην Aquitaine. 

ΤΟ ΔΟΛΩΜΑ πέφτει από την αρχή στις σελίδες του μυθιστορήματος, για να μην πω από το οπισθόφυλλο. Η Marilyne σκοτώνει εν πλήρει συνειδήσει τα τρία της παιδιά κι ο άντρας της Gilles Principaux απευθύνεται στη δικηγόρο Me Suzanne, για να την αναλάβει. Έτσι, μια ιδιαίτερη υπόθεση, ένα συνταρακτικό γεγονός, μια εκκωφαντική δολοφονία μπαίνει ναυαρχίδα και τραβάει τον αναγνώστη απ’ τη μύτη.

ΩΣΤΟΣΟ, η συγγραφέας δεν βιάζεται να δρομολογήσει εξελίξεις. Για μερικές σελίδες στην αρχή παρακολουθεί τη Me Suzanne, που ζει στο Μπορντώ, να αναρωτιέται πού είχε γνωρίσει τον Gilles, όταν ήταν κορίτσι και πόσο καθοριστική ήταν η συνάντησή τους, αν και αυτός δεν θυμάται τίποτα. Συζητήσεις με τη μητέρα της, που δεν πολυβοηθάνε, επίσκεψη στο σπίτι της αλλοδαπής οικιακής της βοηθού, της Σαρόν από τον Μαυρίκιο, σκέψεις που αργοσέρνουν, τόσο όσο, την αφήγηση. Κι έπειτα στρέφεται αναμενόμενα στο ζουμί, με τη δικηγόρο να διαβάζει τον Τύπο για να διευκρινίσει μερικές ενδεικτικές λεπτομέρειες.

ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ έχουμε μια παιδοκτονία στα πρότυπα του απόλυτου παραδείγματος, της ευριπιδικής Μήδειας. Στο βάθος έχουμε ένα μυστήριο, γιατί μια οικογένεια σχετικά ευτυχής, παρά τις όποιες ενδείξεις, φτάνει σε ένα τέτοιο σημείο. Όμως, πρωταγωνίστρια είναι η Me Suzanne. Όμως, άπειρα περιστατικά από τη ζωή της, όπως η οικιακή βοηθός, ο φίλος της Rudi και κυρίως η σεξουαλική σχέση (ή τι άλλο;) όταν ήταν δέκα με ένα δεκαπεντάχρονο αγόρι (που δεν καλοθυμάται αν είναι ο Gilles Principaux ή ένας Μαζιρό) μεταφέρουν το βάρος στη δική της προσωπικότητα. Έτσι, η παιδοκτονία μπαίνει στο φόντο, διαρκώς παρούσα, αλλά όχι πρωταγωνίστρια, και στο προσκήνιο αναδύεται το τραύμα της δικηγόρου, η δική της παιδική αφύπνιση-σοκ.

ΟΛΗ αυτή η καλολαδωμένη μηχανή του μυθιστορήματος, με τα πολλά γρανάζια, τοιχογραφεί τη σχέση γονέων παιδιών σε διάφορες φάσεις της. Δεν είναι μόνο η Marilyne που σκότωσε τα παιδιά της, δεν είναι μόνο η Me Suzanne που έχει προβλήματα με τη νοοτροπία των γονιών της, δεν είναι μόνο η κόρη του Rudi η Lila, που ξετρελαίνεται με τη Σαρόν, είναι όλο το πλέγμα της ψυχολογίας των μεν και των δε πάνω σε μια πλοκή που φαινομενικά θέλει να εξηγήσει την παιδοκτονία, αλλά στην ουσία αυτό είναι μόνο το δόλωμα.

ΤΕΛΙΚΑ, πίσω από κάθε Μήδεια θα υπάρχει ένας Ιάσονας.

Πατριάρχης Φώτιος

 

Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, “Η συμφιλίωση”

Έλληνες και Γερμανοί που ήταν εχθροί το 1941-1945 ξαναβρίσκονται με άλλους όρους τη δεκαετία του ’60, όταν πηγαίνουν οι πρώτοι μετανάστες στην ανοικοδόμηση της Γερμανίας, αλλά και σήμερα, όταν αποκαλύπτονται σχέσεις που δεν ήταν γνωστές.

Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου “Η συμφιλίωση” εκδόσεις Μεταίχμιο -2021

 

Μου το χάρισε δώρο η καλύτερή μου φίλη. Δεν ξέρω το κριτήριό της, αλλά τελικά ήταν ένα βιβλίο, που της το έδωσα να το διαβάσει κι αυτή.

> Ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου γεννήθηκε το 1956 στη Χάλκη Λάρισας. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Ηράκλειο Κρήτης ως δάσκαλος. Το 1995 συμμετείχε στη συντακτική ομάδα του βιβλίου "Ιστορία της Κρήτης για το δημοτικό σχολείο". Στη λογοτεχνία έκανε την εμφάνισή του με τη συλλογή διηγημάτων "Το μονόστηλο" (2001) και "Terra santa" (2004), τα μυθιστορήματα "Τετράδια ονείρων" (2006) και "Ετούτο είν' ωκεανός" (2013) και το παιδικό "Ήλιε μου παραμυθά" (2011). Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο έχει κυκλοφορήσει σε επιμέλεια του το "Ημερολόγιο 2010: Κρήτη - Ένα καράβι τρικάταρτο".

 

ΔΥΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ και τεμνόμενοι κόσμοι φαίνεται ότι κάπου θα συναντηθούν στο παρελθόν. Απ’ τη μια ο γιατρός Ορέστης που φεύγει για το Μόναχο να δουλέψει σε μια υψηλού κύρους κλινική κι απ’ την άλλη ο Klaus Heinrich, που διοικεί την κλινική και μαθαίνει πρόσφατα ότι ο πατέρας του Otto ήταν πρωτεργάτης σε μια αντιναζιστική οργάνωση που έδρασε την εποχή του Hitler.

ΓΙ’ ΑΥΤΟ τον λόγο η αφήγηση διχάζεται: ένα κεφάλαιο, η οπτική γωνία του Έλληνα γιατρού, που βρίσκεται στην ξένη χώρα και εγκλιματίζεται σιγά σιγά, αφού περάσει τις πρώτες εξετάσεις στο νέο εργασιακό περιβάλλον. Αγαπά την επιστήμη του και την υπηρετεί με ποιότητα, ερασιτεχνικά ασχολείται με τη φωτογραφία, αφήνει όμως πίσω τη γυναίκα του Αντιγόνη με τα δυο τους παιδιά, μια απόσταση που προκαλεί ανησυχίες και κραδασμούς. Άλλο κεφάλαιο, η οπτική γωνία του Klaus, που σε προχωρημένη ηλικία πια παθιάζεται με την ιατρική και τη φωτογραφία εξίσου, ενώ το παρελθόν του πατέρα του, άγνωστο σ’ αυτόν, κρυμμένο σαν ο Otto να μην ήθελε να μιλήσει εκτενέστερα, ανοίγει χαραμάδες για την ελληνική του εμπειρία.

ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ συνδέεται με το ελληνικό, ο πατέρας του Klaus ήταν πιθανότατα φίλος με τον παππού του Ορέστη κι έτσι οι δύο γραμμές συνδέονται. Οι δύο λαοί βρίσκουν όχι μόνο την έχθρα στο πεδίο του πολέμου, αλλά και πλαίσια φιλίας και αλληλεγγύης στο πεδίο των ανθρώπινων σχέσεων. Και παράπλευρα ο δικηγόρος Γιάννης Παπαδάκης, που ζει κι αυτός στο Μόναχο, εξιστορεί την ιστορία του πατέρα του Μανόλη που πήγε στη Γερμανία τη δεκαετία του ’60 μετανάστης, όπου γνώρισε κι έγινε φίλος τον γιο ενός Γερμανού στρατιώτη που συμμετείχε στο κάψιμο του χωριού του κάτω στην Κρήτη.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ είναι καλογραμμένο, ρεαλιστικό, στρωτό, φιλικό στον αναγνώστη που δεν τον μπερδεύει. Απλό στη δομή του με μόνη ουσιαστική καινοτομία την εναλλάξ αφήγηση, μια απ’ τη μία πλευρά και μια απ’ την άλλη. Μερικά ιστορικά φάουλ, όχι στην ακρίβεια των δεδομένων, αλλά στην αληθοφάνειά τους: π.χ. ο παππούς παρέμεινε για σπουδές στη Γερμανία, ακόμα κι όταν είχε αρχίσει ο πόλεμος, κι έφυγε για την Ελλάδα το 1943. Γίνεται κάτι τέτοιο; Ο Otto είχε καταταχθεί στον γερμανικό στρατό, είχε σταλεί στο Ανατολικό Μέτωπο (ΕΣΣΔ) και λιποτακτώντας κατά την ήττα κατέβηκε στην Ελλάδα. Πώς μπόρεσε εν μέσω της πολεμικής σύρραξης;

ΤΕΛΙΚΑ, το μυθιστόρημα οδηγείται, όπως κάθε βιβλίο που σέβεται τον αναγνώστη, σε μια κορύφωση. Απ’ τη μια έχουν τη συμφιλίωση, τον σασμό κατά τα τηλεοπτικά πρότυπα, των Γερμανών απογόνων και των Ελλήνων, που ούτως ή άλλως δεν προέκυψε από μια σύγκρουση. Απ’ την άλλη, ένα μυστικό κάνει αυτή τη συμφιλίωση ακόμα πιο έντονη, μέσω συγγενικών δεσμών, που αποκαλύπτονται.

Πατριάρχης Φώτιος

 

Σοφία Νικολαΐδου, “VOR. Πέρα από τον νόμο”

Μια εγκληματική οργάνωση από τη Γεωργία δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη και μετά από διαδοχικές ανατροπές ορθώνεται σαν τον υπόκοσμο που ίσως είναι η πραγματική νέα Ρωσία.

Σοφία Νικολαΐδου “VOR. Πέρα από τον νόμο” εκδόσεις Μεταίχμιο -2021

Είχα καιρό να διαβάσω τη Νικολαΐδου. Την είχα αφήσει με τα ιστορικά της μυθιστορήματα που ενείχαν πολιτική, Εμφύλιο και απόηχούς του στο σήμερα. Και τώρα τι;

> Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές) και αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας (διδακτορική διατριβή). Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, μελέτες και μεταφράσεις. Το μυθιστόρημά της "Χορεύουν οι ελέφαντες" (Μεταίχμιο, 2012) μεταφράστηκε στα αγγλικά και κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Melville House. Το μυθιστόρημά της "Απόψε δεν έχουμε φίλους" (Μεταίχμιο, 2010) μεταφράστηκε στα εβραϊκά και κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Kester Books, για το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature 2010. Το βιβλίο της "Καλά και σήμερα" (Μεταίχμιο, 2015) τιμήθηκε με το Ειδικό Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο σε λογοτέχνη του οποίου το έργο προάγει τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα.

Από το 1992 ως το 2018 εργάστηκε ως φιλόλογος σε σχολείο. Από το 2002 διδάσκει Δημιουργική Γραφή σε μεταπτυχιακά προγράμματα (στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας) και σεμινάρια (στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ, σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς). Έχει γράψει θεατρικά έργα, σενάρια για τον κινηματογράφο.

Από το 2019 διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΑΝ ΜΟΥ ΕΔΙΝΑΝ το βιβλίο χωρίς το όνομα της συγγραφέως και το διάβαζα, όπως τώρα, δεν θα μου περνούσε από το μυαλό ότι είναι της Νικολαΐδου. Έχω διαβάσει προηγούμενα έργα της, όπως το “Απόψε δεν έχουμε φίλους”, όπου το ιστορικό παρελθόν, με πολιτικό χρώμα, απασχολεί τους ήρωές της. Συνεπώς, το προκείμενο μου φαίνεται αλλότριο, διαφορετικό, απρόσμενα έξω από τη συγγραφική λογική της. Κι αυτό βεβαίως, παρόλο που δημιουργεί μια σχάση της συγγραφικής αλυσίδας, δεν είναι κατακριτέο, όσο η πεζογράφος καινοτομεί ως προς τον εαυτό της και ψάχνεται…

ΑΝ ΤΟ ΔΕΙ κανείς αναπεπταμένο, θα παρατηρήσει δυο μεγάλα σύνολα, σαν δυο μεγάλες ελλείψεις στη γεωμετρία, δυο στρατόπεδα που βρίσκονται παραταγμένα το ένα απέναντι στο άλλο. Απ’ τη μια, οι Воры (Βόρι), οι κλέφτες, ή καλύτερα οι Воры в законе (οι κλέφτες με κώδικα), μια μεγάλη εγκληματική οργάνωση, όχι πολιτικής φύσεως, μια μεγάλη συμμορία, σαν μαφία της Ρωσίας, που ξεκίνησε κατά την περίοδο της ΕΣΣΔ και συνεχίστηκε κατόπιν, με ιεραρχία, εκβιασμούς, προστασία, κλοπές, που χειρίζεται τεράστια ποσά.

ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ, ο Πατερούλης, ο Γεωργιανός Κέτο Αλεξάντερσβιλ, που δολοφονήθηκε, έπειτα ο Ανιψιός του, ένας άβουλος και νωθρός νονός, που κι αυτός δηλητηριάστηκε από ανθρώπους της ίδιας της μαφίας, ώσπου ανέλαβε ο πιο σκληρός επιχειρηματικός εκτελεστής, το Θηρίο με τη βοήθεια του Κινέζου, ο οποίος είναι εξαιρετικός χάκερ. Όταν επιχειρούν να επεκτείνουν τη δράση τους στη Θεσσαλονίκη, συναντάμε την ομάδα της αστυνομίας, με τον αστυνόμο Κεχίδη, τον Στύλο, τον ειδικό στους υπολογιστές Μιχάλη, την όμορφη Χριστίνα Σουάτζε εκ Γεωργίας, και τον άχρηστο Ωραίο, που δεν είναι αποτελεσματικός.

ΚΑΘΕ ΣΥΝΟΛΟ περιέχει πολλά υποσύνολα. Στην ουσία το βιογραφικό καθενός από τα μέλη, μικρή δηλαδή αναφορά στην πορεία του, και στο προφίλ του τώρα που έχει μια θέση στην ανάλογη ιεραρχία. Δυο στρατόπεδα δηλαδή, το καθένα με τα πιόνια του σε μια σκακιέρα, με τους κώδικές του, τη νοοτροπία και τον τρόπο δράσης του. Τα δύο στρατόπεδα βαίνουν προς σύγκρουση. Όσο πλησιάζω προς το τέλος, τόσο αναμένω με ποιο τρόπο θα γίνει και πώς τα δύο σύνολα θα προσκρούσουν το ένα στο άλλο.

ΤΙ ΤΕΛΙΚΑ εισπράττουμε ως αναγνώστες; Ναι, μια καλή τοιχογραφία του ρωσικού (γεωργιανού) υποκόσμου και της ελληνικής αστυνομίας; Ναι, ένα πλάγιο αστυνομικό, όπου οι ερευνητές και οι δράστες είναι γνωστοί και αναζητείται τρόπος συνάντησης. Αλλά επιπλέον μήπως η Νικολαΐδου θέλει να γράψει ένα βιβλίο για το πώς η ΕΣΣΔ (δεν είναι τυχαίο το “Πατερούλης”), μετά την πτώση της, μετατράπηκε σε επιχειρηματική καπιταλιστική οργάνωση, που χρησιμοποιεί την πυγμή και τη συνωμοσία για να πετύχει τους στόχους της; Αν δεν θέλω να μείνω στα προφανή, μόνο με αυτό το πρίσμα θα έβλεπα το βιβλίο με άλλο μάτι. Μόνο η είσοδος της ρωσικής μαφίας στα Βαλκάνια ισοδυναμεί με την επέκταση των ρωσικών συμφερόντων, του κόσμου και του υποκόσμου, στην Ευρώπη. Βέβαια, αυτή η ακραία ερμηνεία δεν επιβεβαιώνεται από το τέλος του μυθιστορήματος…

ΤΕΛΙΚΑ η νίκη των Ελλήνων αστυνόμων μήπως δεν είναι νίκη; Μήπως ήταν ένα στημένο σχέδιο των Vori, για να πιαστεί το Θηρίο και δικαστεί στην Ελλάδα κι όχι στη Γαλλία; Οι συνεχείς ανατροπές αναδεικνύουν σχέδια επί σχεδίων και υπόγειες κινήσεις που οδηγούν στα αποτελέσματα που αυτοί θέλουν. Και τελικά, ναι, η διάδοχη κατάσταση στη Ρωσία, η μετά ΕΣΣΔ, εποχή είναι μια καλή μπίζνα.

Πατριάρχης Φώτιος

 

In2life, 7/6/2022 

Αλεχάντρο Παλόμας, “Ένα μυστικό”

Τα παιδιά καταλαβαίνουν τον κόσμο με αφέλεια αλλά και με μαγεία. Η παιδική διάθλαση θέλει πολύ κόπο για να γίνει κατανοητή, θέλει μια σειρά από ενδείξεις να συνθέσουν ένα ολοκληρωμένο μονοπάτι προς την επίλυση των αινιγμάτων που θέτουν.

 

Alejandro Palomas “Un secreto” 2019 Αλεχάντρο Παλόμας “Ένα μυστικό” μετ. Α. Γκολφινοπούλου εκδόσεις Opera -2021

 

Τρελαμένη με τον Ισπανό συγγραφέα είπα ότι θα τον παρακολουθώ πιστά: πρώτα το 2019 διάβασα το “Ένας γιος” και ύστερα, το 2020, το “Μια μητέρα”.

 

> Ο Αλεχάντρο Παλόμας (Alejandro Palomas) γεννήθηκε το 1967 στη Βαρκελώνη. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και ολοκλήρωσε τις σπουδές του με ένα Master in Poetics στο New College του Σαν Φρανσίσκο. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και μετέφρασε έργα σημαντικών συγγραφέων όπως η Κάθριν Μάνσφιλντ, ο Όσκαρ Ουάιλντ, η Γερτρούδη Στάιν, ο Τζακ Λόντον κ.ά. Το 2018 έλαβε το βραβείο Nadal για το βιβλίο του Un amor. Το μυθιστόρημα "Ένας γιος" έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία μεταξύ των οποίων και το Εθνικό Βραβείο Νεανικής Λογοτεχνίας της Ισπανίας (2016). Βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες.

 

ΤΟ ΠΑΡΟΝ βιβλίο είναι μάλλον συνέχεια του “Ένας γιος”. Ο μικρός, εννιάχρονος πια, Gille(rmo), βλέπει πάντα τα πράγματα μέσα από τη μαγική ματιά του, εμπιστεύεται ακόμα την ψυχολόγο Maria και η πακιστανικής καταγωγής συμμαθήτριά του και φίλη Nazia μένει πλέον στο σπίτι τους ως “φιλοξενούμενη”, αφού οι αρχές συνέλαβαν τους δικούς της και την εμπιστεύτηκαν, μέχρι να αυτοί δικαστούν, στην οικογένεια του Gille.

ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ που προανέφερα είναι η αθώα, αντισυμβατική ματιά του μικρού αγοριού. Όλα είναι αυτά που ξέρουμε αλλά πρισματικά παρουσιασμένα σαν να είναι τόσο διαφορετικά. Κι αυτή η ισορροπία, που οφείλεται φυσικά στο δεξιοτεχνικό γράψιμο του Palomas, ισορροπία ανάμεσα στο παιδικό βλέμμα και στο πραγματικό κάνει τον αναγνώστη απ’ τη μια να καταλαβαίνει έμμεσα αλλά ξεκάθαρα τι γίνεται κι απ’ την άλλη να αντιλαμβάνεται τη χρωματιστή παλέτα με την οποία ο εννιάχρονος διυλίζει την πραγματικότητα. Η παιδική ματιά πλαισιώνεται από την οπτική γωνία της δασκάλας Sonia, της ψυχολόγου του σχολείου Maria και του πατέρα του Manuel.

ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΚΛΙΜΑ, η παιδικότητα είναι τρόπος απόκρυψης αλλά και έμμεσης αποκάλυψης της πραγματικότητας. Ο συνδυασμός ζωγραφιών και μισόλογων των παιδιών δημιουργεί αινίγματα και γρίφους, τους οποίους καλείται η ψυχολόγος του σχολείου να λύσει, ώστε τόσο να εμβαθύνει στην ψυχή και τα τραύματά τους όσο και να φτάσει στην άκρη μιας πολύπλοκης κατάστασης. Η μικρή Ναζία εσωτερικεύει ένα μυστικό, το εννοεί με τον Χ τρόπο και προσπαθεί ανάλογα να το κάνει πράξη, μένοντας πιστή στα αισθήματα και στις αρχές της. Εντάξει, το τέλος έρχεται κάπως άκομψα, αλλά μένω στο μαγικό χαλί που στρώνει η αφήγηση.

Πατριάρχης Φώτιος

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, “Το χιόνι των Αγράφων”

Ο απλός άνθρωπος που αλέθεται στις μυλόπετρες της Ιστορίας, που έχει ιδανικά και πολιτικά πιστεύω, αλλά καταπλακώνεται από την εξουσία, από τους προύχοντες της ιδεολογίας του και τελικά προδίδεται.

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης “Το χιόνι των Αγράφων” εκδόσεις Κίχλη -2021

 

Παρακολουθώ τον Χατζημωυσιάδη, επειδή τα βιβλία του προσπαθούν να σηκώσουν ένα βάρος ανθρωπισμού: “Καλά μόνο να βρεις”, “Το παραμύθι του ύπνου”, “Αστοχία υλικού”, “Ζώνη πυρός”.

 

> Ο Παναγιώτης Σ. Χατζημωυσιάδης γεννήθηκε το 1970 στο Δυτικό Πέλλας. Εργάζεται ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση.
Έχουν εκδοθεί τα εξής βιβλία του: Τρεις μνήμες και δύο ζωές (διηγήματα), Μεταίχμιο, 2005· Καλά μόνο να βρεις (νουβέλα), Κέδρος, 2006· Το παραμύθι του ύπνου (μυθιστόρημα), Μεταίχμιο, 2008· Αστοχία υλικού (μυθιστόρημα), Μεταίχμιο, 2010· Ζώνη πυρός (διηγήματα), Μεταίχμιο, 2014· Η ιδιωτική μου αντωνυμία (μικρά πεζά), Κίχλη, 2018· Έξοδα νοσηλείας (μυθιστόρημα), Ενύπνιο, 2020.

 

ΕΙΧΑ ΓΡΑΨΕΙ πέρυσι για το “Τζίντιλι” του Χριστόπουλου ότι “Το πρόβλημα με τέτοια έργα είναι η ιδεοκρατία που τα διακρίνει. Με άλλα λόγια στο μυαλό του συγγραφέα υπάρχουν ιδέες και ιδεολογίες, μεγάλα κομμάτια σκέψης και πρίσματα ανάλυσης της πραγματικότητας, αγνές αξίες και μεγάλα οράματα. Αυτά είναι μια γνήσια παρακαταθήκη, ώστε να γράψει κανείς λογοτεχνία. Απομένει όμως ένα βασικό βήμα. Να γίνουν κείμενο. Ο Χριστόπουλος επιλέγει να τα ντύσει με λέξεις, σχήματα, συνδηλώσεις, λειασμένες επιφάνειες και πονεμένες εκφράσεις. Ως λογο-τέχνης επιμένει στη γλώσσα. Πιστεύει πολύ στη δύναμή της και προωθεί τον σύνδεσμο “ιδέες + λέξεις”. αυτή η επιλογή όμως, όταν δεν συνοδεύεται από στιβαρή πλοκή και κορυφώσεις, αποδεικνύεται έωλη. Η ιδεοκρατία μένει ψηλά στο μίγμα, δεν ανακατεύεται με τα άλλα στοιχεία της λογοτεχνικής κατασκευής και φαίνεται τόσο έξεργη, τόσο φορτωμένη…”

ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ κατηγορία ιδεοκρατικών συγγραφέων θα ενέτασσα και τον Χατζημωυσιάδη, όπως τον διάβασα στα προηγούμενα βιβλία του. Νομίζω όμως σθεναρά ότι “Το χιόνι των Αγράφων” αλλάζει ριζικά τον τρόπο της γραφής του, αφού οι ιδέες του υποτάσσονται και απορρέουν από την αφήγηση, τους χαρακτήρες, τη δράση. Το μυθιστόρημά του πλέον έχει παραστατική υπόθεση και στρωτή ιστορία, που εκπέμπει ιδέες αλλά δεν τις πετάει κατάμουτρα στον αναγνώστη.

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ του είναι η πορεία της Ταξιαρχίας Αόπλων Ρούμελης υπό την ηγεσία του Γούσια, που ξεκίνησε από τα Άγραφα, πέρασε από τη Θεσσαλία και κατέληξε στη Μακεδονία, ώστε να ενωθεί με τον Δημοκρατικό Στρατό το 1948. Βρισκόμαστε λοιπόν μέσα στους κόλπους των κομουνιστών, που μάχονται με τη φύση, τον χειμώνα και τον κυβερνητικό στρατό μέσα στις 37 μέρες της πορείας τους. Το βασικό πλαίσιο είναι πλήρως ιστορικό και υπαρκτό:

H πορεία αόπλων της Ρούμελης πραγματοποιήθηκε από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) τον Φεβρουάριο του 1948 με κύριο σκοπό τη μετάβαση στις περιοχές του Γράμμου, που έλεγχε ο ΔΣΕ, 1.300 περίπου νεαρών νεοσύλλεκτων μελών του για να εξοπλιστούν, να εκπαιδευτούν και να στελεχώσουν τις μάχιμες μονάδες του ΔΣΕ. Οι νεοσύλλεκτοι προέρχονταν κυρίως από επιστράτευση που έχει πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβρη του 1947 και τον Γενάρη του 1948. Για την πραγματοποίηση της πορείας, οι άοπλοι μαχητές μαζί με ένοπλα συνοδευτικά τμήματα του ΔΣΕ συγκρότησαν μια ταξιαρχία, που έμεινε γνωστή ως «Ταξιαρχία αόπλων Ρούμελης» και η οποία είχε ως επικεφαλής τον υποστράτηγο του ΔΣΕ Γιώργη Γούσια.

Η φάλαγγα ξεκίνησε στα μέσα Φεβρουαρίου του 1948 και ακολούθησε διαφορετική διαδρομή από αυτή που είχαν ακολουθήσει αντίστοιχες φάλαγγες με μαχητές του ΔΣΕ. Η φάλαγγα ακολούθησε πορεία μέσω του βουνού Όθρυς, του θεσσαλικού κάμπου, της λίμνης Κάρλα, των βουνών Κίσσαβος, Όλυμπος και Πιέρια για να καταλήξει στον Γράμμο μέσω Χασίων στις 25 Μάρτη του 1948. Από το ξεκίνημα της πορείας η φάλαγγα είχε γίνει αντιληπτή από τις κυβερνητικές δυνάμεις που σε όλη τη διάρκεια της πορείας προσπάθησαν να τη διαλύσουν, έχοντας σύμμαχο τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες που δυσκόλευαν την πορεία της ταξιαρχίας του ΔΣΕ. Μετά από μεγάλο αριθμό μαχών, χωρίς τρόφιμα και με τεράστιες απώλειες σε έμψυχο και   άψυχο υλικό, η φάλαγγα έφτασε στον Γράμμο έχοντας όμως απολέσει (νεκροί, τραυματίες, αιχμάλωτοι και λιποτάκτες) τα τρία τέταρτα των μελών της.

(Κύρια πηγή: Μαργαρίτης Γιώργος, Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2001-2002, Τόμος 1, σελίδες 482-487)

(https://www.greekhistoryrepository.gr/archive/item/9973)

και https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3681855

Ο ΧΑΤΖΗΜΩΥΣΙΑΔΗΣ έχει να χειριστεί το εξής δίλημμα. Να υποστηρίξει την αριστερή πλευρά και να θυματοποιήσει τους Άοπλους, που τελικά ξεκληρίστηκαν μέχρι ένα μικρό ποσοστό να φτάσει στον Γράμμο ή να ακολουθήσει τη σύγχρονη ματιά που δεν χωρίζει σε άσπρο μαύρο τον ΔΣΕ και τον Κυβερνητικό Στρατό; Στην πρώτη περίπτωση κινδυνεύει να φανεί μονόπλευρα κομματικός. Στη δεύτερη να στοιχηθεί με μια politically correct γραμμή, που ισομοιράζει χλωρά και ξερά στην παράταξη των κομουνιστών. Τι τελικά κάνει;

ΓΡΑΦΕΙ ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα όπου σε έξι κεφάλαια παρακολουθεί την πορεία από την οπτική γωνία ισάριθμων συμμετεχόντων. Η διάκριση δεν είναι πλέον οι κακοί δεξιοί (που ακούγονται αμυδρά ως Μάυδες, Χίτες, μοναρχοφασίστες κ.ο.κ.), αλλά ο απλός λαός, που επιστρατεύεται θέλοντας και μη, και η ηγεσία στο πρόσωπο του Γούσια. Ο τελευταίος παρουσιάζεται από διάφορες πλευρές ως η ελίτ ηγεσία που καλοπερνούσε με ιδιαίτερα γεύματα και ανέσεις, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορούσε να οργανώσει σωστά την πορεία για να έχει τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Τα μεγαλοστελέχη του ΚΚΕ –μια έμμεση νύξη στην ΕΣΣΔ ή αλλού;- διαχωρίζουν τη θέση τους από τους κατώτερους και πιο ίσοι από τους άλλους (κατά την έκφραση του George Orwell) κοιτάνε ιδιοτελώς το ατομικό τους συμφέρον.

ΠΟΛΛΑ άλλα καταγγέλλονται μέσα από τη δράση. Η αρνητική στάση των κομουνιστών κατά της ομοφυλοφιλίας, η επιστράτευση ακόμα και με το ζόρι νεαρών αγοριών και κοριτσιών, οι εσωτερικές έριδες που οδηγούν αυταρχικά και κατευθυνόμενα στην εξόντωση των αντιφρονούντων ή των απείθαρχων, η αδυναμία στην οργάνωση, η αδιαφορία για τις ανάγκες των απλών επίδοξων στρατιωτών κ.ο.κ. Ένας απλός έφηβος που κατατάχτηκε εθελοντικά αλλά κατηγορήθηκε άδικα, ο επικεφαλής των μαγείρων που δεν μπορεί να βρει τρόφιμα για τόσο κόσμο, ένας αξιωματικός που βάλλεται μέχρι εκτέλεσης από τον Γούσια, πολλοί καταθέτουν την άποψή τους και τις εμπειρίες τους για όλα όσα υπέστησαν, χωρίς να δικαιολογούν την παράταξή τους.

ΦΥΣΙΚΑ δίπλα σε όλα αυτά δεν πλήττεται η ιδεολογία που οραματίζεται μια άλλη Ελλάδα, που θέλει δικαιοσύνη και ειρήνη, που καταδικάζει τους συνεργάτες των Γερμανών ή τους σατράπες πατεράδες που βιάζουν τις κόρες τους. Η αριστερή ιδεολογία δεν παύει να κρατιέται στο εικονοστάσι όσων την ασπάστηκαν. Το πρόβλημα είναι η εφαρμογή της και οι αυθαίρετοι ηγέτες που επιβάλλουν, δικάζουν, ορίζουν το σωστό (το δικό τους) από τους άλλους σε φατριασμούς και αυταρχικές συμπεριφορές.

In2life, 21/3/2022

Πατριάρχης Φώτιος

 

Georges Simenon, “Ο Μαιγκρέ και η νεκρή κοπέλα”

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΑ -7. Μια ασήμαντη κοπέλα γιατί να δολοφονηθεί; Μα μόνο αν αποκτήσει κάποια αξία και εξαιτίας αυτής της σημασίας γίνει στόχος για όποιον θέλει να εκμεταλλευτεί την κατάσταση.

Georges Simenon “Maigret et la jeune mort” 1954 “Ο Μαιγκρέ και η νεκρή κοπέλα” μετ. Α. Μακάροφ εκδόσεις Άγρα -2021

Κάνω μια λίστα με τα έργα του Simenon που έχω διαβάσει, σαράκι που μου το κληροδότησε ο Πατριάρχης Φώτιος, έργα που συνδυάζουν μυστήριο, λογική και ψυχολογία. Εδώ έχω κάνει μια προηγούμενη λίστα με τα βιβλία του κι έτσι, όταν ο Π.Φ. μου δανείζει το νέο έργο του Βέλγου συγγραφέα, ξέρω ότι θα περάσω ώρες απόλαυσης μέχρι να το ρουφήξω.

> Ο Ζωρζ Σιμενόν γεννήθηκε στη Λιέγη του Βελγίου στις 13 Φεβρουαρίου 1903. Έπειτα από σπουδές στους Ιησουίτες έγινε, το 1919, μαθητευόμενος ζαχαροπλάστης, έπειτα υπάλληλος βιβλιοπωλείου, και τελικά στα δεκαέξι του χρόνια έγινε δημοσιογράφος στη "Γκαζέτ ντε Λιέζ". Το πρώτο του μυθιστόρημα, που το υπέργραψε με το ψευδύνυμο George Sim, με τίτλο "Στο γεφύρι του Αρς" εκδόθηκε το 1921 και τότε ο Σιμενόν έφυγε απ' τη Λιέγη για το Παρίσι. Παντρεύτηκε το 1923 με τη ζωγράφο Ρεζ ιν Ρανσόν στο Παρίσι, όπου έγραψε ιστορίες και μυθιστορήματα σε σειρές, κάθε λογοτεχνικού είδους. Το 1924 εξέδωσε, με ψευδώνυμο, το πρώτο "λαϊκό" του μυθιστόρημα, "Το μυθιστόρημα μιας δακτυλογράφου". Ως το 1930, δημοσίευσε διηγήματα και μυθιστορήματα σε πολλούς εκδότες. Το 1931, άρχισε τις έρευνές του ο περίφημος ήρωας του, ο επιθεωρητής Μαιγκρέ. Έγραφε τα βιβλία του, ταξίδευε, έστελνε ρεπορτάζ κι άφησε τις εκδόσεις "Φαγιάρ" για να πάει στις εκδόσεις "Γκαλλιμάρ", όπου συνάντησε τον Αντρέ Ζιντ. Στο πόλεμο ήταν υπεύθυνος των Βέλγων προσφύγων στη Λα Ροσέλ και κατοικούσε στη Βανδέα. Το 1945 μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά το διαζύγιό του εγκαταστάθηκε ξανά στην Ευρώπη. Η δημοσίευση των απάντων του (72 τόμοι) άρχισε το 1967. Από το 1972 αποφάσισε να σταματήσει το γράψιμο. Αφοσιώθηκε έκτοτε στις εικοσιδύο "Υπαγορεύσεις" του και κατόπιν συνέταξε τα ογκώδη απομνημονεύματα "Memoires intimes" (1981). Ο Ζωρζ Σιμενόν πέθανε στη Λωζάννη το 1989. Πολλά μυθιστορήματά του έχουν διασκευαστεί για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ Maigret αναλαμβάνει τη διαλεύκανση του φόνου μιας εικοσάχρονης κοπέλας, που αποκαλύπτεται ότι ονομαζόταν Louise Laboine. Φτωχή, υπενοικιάστρια σε ένα σπίτι, με μόνο ένα ρούχο στην κατοχή της, νοικιάζει ένα μπλε φόρεμα, αλλά ελάχιστα άλλα στοιχεία είναι γνωστά. Το μυστήριο ξεδιπλώνεται με μικρές πληροφορίες που προσθέτουν με το σταγονόμετρο νέα δεδομένα.

Η ΕΞΙΧΝΙΑΣΗ του φόνου είναι φυσικά η κινητήριος δύναμη του μυθιστορήματος, που με κάνει να περιμένω το πώς θα εξελιχθεί η ιστορία. Αλλά πάντα θα λέω ότι ο Simenon δεν είναι συγγραφική διάνοια επειδή στήνει καλά το αστυνομικό αίνιγμα, αλλά επειδή επιμελείται όλα τα γύρω γύρω, λες και δεν πρέπει τίποτα να φανεί ξένο ή αφύσικο. Κι εκεί που απογειώνεται είναι ο τρόπος με τον οποίο σκιαγραφεί ψυχολογικά τα δευτερεύοντα άτομα. Π.χ. ο τοπικός επιθεωρητής Lognon μοιάζει συνεχώς να νιώθει αδικημένος, ότι του παίρνουν την υπόθεση ενώ του ανήκει, ότι είναι ένα μικρό γρανάζι που δεν ζητά πολλά αλλά αξίζει περισσότερα. Ή η γηραιά κυρία Cremiere, που νοίκιαζε ένα δωμάτιο στη νεαρή Louise, κυρία που ναι μεν ήθελε τα χρήματα, αλλά όχι να ξεβολεύεται, που επέτρεπε να μαγειρεύουν μέσα στο σπίτι, να πλένουν τα ρούχα τους, να…, μια ιδιότροπη σπιτονοικοκυρά που ήθελε να ξέρει τα πάντα, ψαχούλευε τα πράγματα των δεσποινίδων οι οποίες έμεναν κατά καιρούς σ’ αυτήν, αλλά εδώ δεν μπόρεσε να μάθει τίποτα σπουδαίο. Αυτές οι πινελιές του Βέλγου συγγραφέα είναι καθοριστικές για το κλίμα του έργου, που δείχνουν εκτός των άλλων και τη μεγάλη του στόφα.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ αυτή καθαυτή δεν προβάλλει κάτι περισσότερο από μια καλογραμμένη υπόθεση. Όμως, η ανάγνωση, το τέλος, η εξιχνίαση ενός εγκλήματος δείχνει πώς σκέφτεται ο Maigret, πώς δηλαδή με τα “φαιά κύτταρά του” να κάνουν τις συνάψεις των στοιχείων και να αποκαλύψει ταχυδακτυλουργικά ότι η αστυνομική λογοτεχνία είναι μια σειρά από χαρτιά, που πρέπει κάποιος να τα βάλει στη σωστή σειρά.

Πατριάρχης Φώτιος