Μάνος Κοντολέων, “Ερωτική αγωγή”

Η Ιστορία είναι ανδροκρατούμενη και ως προς το ποιος την κινεί και ως προς το ποιος την γράφει. Ένας άνδρας λοιπόν συγγραφέας διαπερνά τον 20ό αιώνα με όχημα δύο άνδρες …πεοφόρους!

Μάνος Κοντολέων “Ερωτική αγωγή” Πατάκης 1983, 2020

Τον Κοντολέοντα τον γνώρισα μικρή. Από τα cross over του. Κι από τότε δεν δοκίμασα έργα του για ενήλικες. Ήρθε η ώρα λοιπόν.

 

> Γεννήθηκε στην Aθήνα το 1946 από γονείς που κατάγονταν απ' τη Σμύρνη. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Aθηνών, αλλά ασχολείται με τη λογοτεχνία από τα παιδικά του χρόνια δημοσιεύοντας κείμενα του στο περιοδικό "Διάπλαση των Παίδων". Tην πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα την κάνει το 1969 συμμετέχοντας σε ανθολογία νέων πεζογράφων και μετά από δέκα χρόνια κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο. O Mάνος Kοντολέων ασχολείται με όλα τα είδη του πεζού λόγου: μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα, παραμύθι και δοκίμιο. Eίναι ταχτικός συνεργάτης διαφόρων περιοδικών και εφημερίδων (Aυγή, Bήμα, Διαβάζω, Tραμ, Πόρφυρας, Λέξη κ.ά) όπου και δημοσιεύει κριτικές, άρθρα και λογοτεχνικά κείμενα. Είναι μέλος συντακτικής επιτροπής του περιοδικού "Διαδρομές στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους". Γράφει σενάρια τηλεοπτικών προγραμμάτων για παιδία με θέματα γύρω από το βιβλίο και κάνει πολύ συχνά ομιλίες για τα προβλήματα και τους στόχους της Λογοτεχνίας για παιδία και νέους. Bιβλία του έχουν κατά καιρούς βραβευθεί από την Eταιρία Eλλήνων Λογοτεχνών και από τον Kύκλο του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου. Kείμενα του (διηγήματα και άρθρα) περιλαμβάνονται σε διάφορες ανθολογίες πεζογραφίας και δοκιμίου. O Mάνος Kοντολέων ζει στην Aθήνα μαζί με τη γυναίκα του και τα δυο παιδιά τους.

ΚΑΝΟΝΙΚΑ έπρεπε να είμαι θυμωμένη με το βιβλίο. Εκφράζει μια διπλή σύνδεση ανάμεσα στον ανδρισμό και την Ιστορία, αλλά και ανάμεσα στον ανδρισμό και τον ηδονισμό. Με πιο απλά λόγια, δηλώνει μέσα από τη ζωή του Χρήστου Βαλλή την ιδέα ότι η Ιστορία, εθνική, κοινωνική, πολιτική κ.ο.κ., προωθείται μέσω της σεξουαλικότητας. Ίσως αποδίδει φροϋδικά πρότυπα, καθώς οι άνδρες δρομολογούν τις εξελίξεις οδηγούμενοι απ’ την πορεία που χαράζει το πέος τους. Έτσι, οι επιλογές του πρωταγωνιστή, που ξεκίνησε από τα χωριά της Ηπείρου, για να περάσει απ’ τα Γιάννινα και να καταλήξει στην Αθήνα, οιστρηλατούνται από τις ορμές του.

ΚΑΝΟΝΙΚΑ θα έπρεπε ως γυναίκα να νιώθω προσβεβλημένη απ’ αυτή τη σεξιστική ανάγνωση της ιστορίας. Αλλά με κέρδισαν άλλες αρετές του συγγραφέα. Καταρχάς, η άνεση στην αφήγηση που με τσαλίμια και χαριεντισμούς προχωρά την ιστορία. Ο ήρωας μεγαλώνει, σπουδάζει νομική, διορίζεται στην τράπεζα, καλοβλέπει όποια γυναίκα, ελεύθερη, παντρεμένη ή εκδιδόμενη, μπορεί να ικανοποιήσει τις ορέξεις του. Περνά την Κατοχή, αβρόχοις ποσί που λέγαν οι παλιοί, ζει τον Εμφύλιο με το μέρος των νικητών, μεταβαίνει στη μεταπολεμική εποχή αστός. Οι σελίδες γυρνάνε γρήγορα όχι επειδή διαβάζουμε μια ουδέτερη γλώσσα, αλλά επειδή οι συγγραφικές φιοριτούρες είναι τόσο όσο.

ΚΙ ΕΚΕΙ μέσα εμφιλοχωρούν λέξεις καθαρεύουσας ή αρχαίες, μόνο όπου θα ήθελε ο πεζογράφος να διανθίσει τα γεννητικά όργανα, ανδρών και γυναικών, τις στάσεις του έρωτα, τις επαγγελματίες του είδους και τα υπόλοιπα γενετήσια δρώμενα με ανοίκειες λέξεις και φράσεις, με απρόσμενες περιγραφές, με μονολεκτικές εκφράσεις των ποταπών συμπεριφορών. Δεν φτάνει βέβαια στην ποιητικότητα του Εμπειρίκου και του “Μεγάλου Ερωτικού”, δεν φτάνει ούτε στην πορνογραφία του, αφού άλλωστε δεν το θέλησε. Προσεγγίζει ωστόσο το ταπεραμέντο του ποιητή, όταν ξενίζει τον αναγνώστη με λέξεις όπως πάτταλος, ενεργοβατώ, τιτθία, δαγύδα, καταγιγαρτίζειν, δελφάκιον, λέξεις που σημαδεύει εύγλωττα λόγω της σπανιότητάς τους ο κορέκτορας του Word.

Ο ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ ως μοχλός κίνησης και προόδου, ως ανδρικό σύμβολο της κατάκτησης και της ανόδου, συνεχίζεται με συνεχείς προδρομικές αφηγήσεις στον γιο του Χρήστου Άρη. Ανδροκρατούμενη πορεία και στίξη της Ιστορίας. Ο άνδρας επιβάλλεται με την π… του. Συγκρίνω αυτόν τον άξονα με το βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου “Στο αυτί της αλεπούς”, όπου η μεταβίβαση απ’ τη μια γενιά στην άλλη της παράδοσης, της ιστορίας, της ζωής γίνεται από γυναίκα σε γυναίκα. Η μία ματιά και η άλλη δείχνουν και πώς τα δύο φύλα προσεγγίζουν την πορεία της ανθρωπότητας.

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ γράφεται με θεωρίες πανηδονισμού, που κανοναρχεί τον άνδρα κι αυτός την ιστορία. Λέξεις και σκηνές, σχεδόν πορνογραφικές, όχι όμως ωμές, καθώς είναι σε περιβάλλον λογοτεχνικό, ξεπαρθενέματα, κατακτήσεις, ηδονές, μυστικά κι αφανέρωτα, αλλά και σεξουαλικοί κομπασμοί.

Πάπισσα Ιωάννα