Wednesday, October 14, 2020

Αύγουστος Κορτώ, “Δέσποινα”


Ο πόνος της μάνας. Από την Παναγία μέχρι την ανώνυμη μάνα στον “Επιτάφιο” του Ρίτσου, ο πόνος αυτός είναι ο ίδιος. Ακόμα κι αν ο γιος της είναι ήρωας, αυτή δεν ακολουθεί το σπαρτιατικό ιδεώδες, αλλά θρηνεί που έχασε το σπλάχνο της.

 

Αύγουστος Κορτώ

“Δεσποινα”

εκδόσεις Πατάκη

2020

 

Γιατί διαβάζω Αύγουστο Κορτώ; Γιατί αναρωτιέμαι, πρώτα απ’ όλα; Ξεκινώ από το δεύτερο: πόσο αξίζει, όταν γράφει ένα βιβλίο κάθε ένα δυο χρόνια, και πόσο μου δίνει λογοτεχνική τροφή ή απλώς με ταΐζει το αφηγηματικό του μελάνι; Άρα, αν ισχύουν αυτά, γιατί τον διαβάζουμε; Μάλλον επειδή κάθε του βιβλίο είναι ένα ταξίδι σε άλλη σφαίρα, εποχή ή κουλτούρα. Μάλλον…



>
Ο Πέτρος Χατζόπουλος, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Αύγουστου Κορτώ, γεννήθηκε το 1979 στη Θεσσαλονίκη. Έχει εκδώσει διηγήματα, μυθιστορήματα, ποιήματα, νουβέλες, κριτικές και βιβλία για παιδιά. 


Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ενώνει δύο πολιτισμικά παραδείγματα. Απ’ τη μια, ο θρήνος της Παναγίας για τον σταυρωμένο Χριστό δανείζεται στοιχεία από τα ευαγγέλια, γνήσια και απόκρυφα, απλώνει πρόσωπα της Αγίας Γραφής και απηχούνται γεγονότα και σκηνές. Σε όλο το μυθιστόρημα του Κορτώ πρόσωπα και επεισόδια αντηχούν τις ευαγγελικές ιστορίες, έστω κι αν ο συγγραφέας επιλέγει ποιες εκδοχές, αποδεκτές ή αιρετικές, αποδίδουν τη ζωή του Χριστού. Απ’ την άλλη, μια σύγχρονη μάνα, η Δέσποινα, σκηνοθετημένη μέσα στη Χούντα, θρηνεί τον γιο της Χρίστο, που σκοτώθηκε σε μια πράξη αντίστασης απέναντι στο καθεστώς. Ώσπου εμφανίζεται ο φίλος του Γιάννης Θεολόγος και αποκαλύπτει διάφορα…

Ο ΚΟΡΤΩ είναι παραμυθάς. Στρώνει το ζυμάρι της αφήγησης και με επιδέξιο πλάστη το απλώνει σε όλο το τραπέζι. Λέξεις και φράσεις διαπλάθουν την ιστορία του τόσο πετυχημένα, τόσο γλαφυρά, τόσο αρυτίδωτα, που δεν σταματά η ανάγνωση. Η μάνα που σκέφτεται τον γιο της, που αναπλάθει το πώς πέθανε, που αναθυμάται τα νεανικά της χρόνια ώσπου γέννησε, που μπαινοβγαίνει στην αγιογραφική αφήγηση, άλλοτε με κι άλλοτε χωρίς συναίσθηση της προσομοίωσης.

ΠΩΣ ΤΑ δύο πολιτισμικά παραδείγματα θα συγκλίνουν; Πότε θα αποκλίνει ο συγγραφέας –όχι στα πολλά μικρά που τα εκσυγχρονίζει και τα κάνει σύμφωνα με την εποχή- στα μεγάλα ώστε ο πόνος της μάνας να γίνει από διαχρονικός επίκαιρος κι από παντοτινός σημερινός; Ή μήπως θα το συντηρήσει έτσι μέχρι το τέλος παραλληλίζοντας δυο σύμπαντα, τη μάνα-Παναγία και τη μάνα-Δέσποινα, ως αέναο μοτίβο της μητέρας που πενθεί τον άδικο χαμό του παιδιού της;

ΤΕΛΙΚΑ δεν συγκλίνουν προς ένα οριακό σημείο, όπου η μία ιστορία θα συναντήσει την άλλη, αλλά σαν δύο παράλληλα στρώματα που αλληλεπιδρούν, ή μάλλον το νεότερο παραπέμπει συνεχώς στο παλιότερο. Έτσι, ναι μεν υπάρχει η αντιστοιχία Χρήστου και Χριστού, σαν δυο επαναστάτες άλλων εποχών, που συνεχώς τα βάζουν με τον κόσμο, αλλά και ο πόνος της μάνας που αέναα είναι ο ίδιος. Η ιστορία του Κορτώ (με τις εμμονές του πάντα, αφού ένας ομοφυλόφιλος θα ξεπροβάλλει ίσως αχρείαστα) οδηγείται σε ένα συγκινητικό crescendo, όπως και στο “Μυστικό του Λεονάρντο”, ίσως λιγότερο αιφνίδιο, αλλά αφηγηματικά το ίδιο σπιντάτο. Ο Χρήστος πέθανε αλλά τόσο η μνήμη του όσο και τα γονίδιά του εξακολουθούν να ζουν!

Πάπισσα Ιωάννα

No comments: