Γιάννης Παπαγιάννης, “Ο άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο”

Μια αντι-ιστορία, μια προσπάθεια να κατασκευαστεί η ιστορική εξέλιξη από έναν υπολογιστή, που δέχεται δεδομένα και παράγει αφήγηση. Φιλόδοξο ακούγεται, αλλά κάπου χάνει τον στόχο του.

Γιάννης Παπαγιάννης “Ο άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο” εκδόσεις Διάπλαση -2018

Χαρά στον Έλληνα που ελληνοξεχνά …και στην Αθήνα μέσα ζει στη ξενιτιά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Είχα διαβάσει το προηγούμενο βιβλίο του Παπαγιάννη, “Το διπλό πρόσωπο του νου”, και το είχα βρει πολύ ενδιαφέρον. Πρόκειται για ένα σύγχρονο στη γραφή έργο, που ακολουθεί τη τάση των καιρών να διασπούν πολλαπλώς την αφήγηση και που κάνει τον συγγραφέα απλό κομμάτι στο πολυμερές ψηφιδωτό της συγγραφής, χωρίς κανένα προνόμιο λόγω αυθεντίας, χωρίς κανένα πλεονέκτημα λόγω συγγραφικής παντεποπτίας. Η ιδέα δεν είναι πρωτότυπη αλλά εφαρμόζεται άρτια και κάνει το βιβλίο καλογραμμένο, καλοσχεδιασμένο και σοφά ζυγισμένο.

Ο ίδιος ο συγγραφέας εκτίμησε την παρουσίαση του βιβλίου του και θέλησε να μου στείλει και το τελευταίο του. Τον ευχαριστώ.

Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ και βαθιά σ’ ευχαριστώ, γιατί μ’ έμαθες και ξέρω

ν’ ανασαίνω όπου βρεθώ, να πεθαίνω όπου πατώ και να μη σε υποφέρω (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Πάλι πρόκειται για ένα μοιρασμένο σε δύο μέρη βιβλίο, μέρη που αλληλοδιαπλέκονται. Ο Ιάκωβος Αθανασίου, πρώην Ντογιάμας, επιχειρεί σε όλη του τη ζωή να διοριστεί μηχανοδηγός στο συνεχώς επεκτεινόμενο δίκτυο σιδηροδρόμων που ξεκίνησε ο Τρικούπης. Αλλά κάθε του απόπειρα καταλήγει σε κωμικά αποτελέσματα, πολλές φορές σε ξύλο! Η ιστορία του Ιάκωβου είναι μια κωμική αντι-ιστορία που δεν έχει ηρωισμούς, ούτε μεγάλες κατακτήσεις. Δίπλα της εξελίσσεται η εθνική Ιστορία, από το 1864 μέχρι το 1936, με τις πολιτικές εξελίξεις, τις στρατιωτικές επιπλοκές, τα κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα, την Πηνελόπη Δέλτα και τον Ίωνα Δραγούμη, τους Μπενάκηδες και τους πρωθυπουργούς και φυσικά τον Ελευθέριο Βενιζέλο…

Η δεύτερη ιστορία επικεντρώνεται στην Άννα Μαρία Αθανασίου, απόγονο του Ιάκωβου, που το 2013 ζει μια αποτυχημένη ενπολλοίς ζωή. Συλλαμβάνει όμως μια ιδέα που συνδυάζει Ιστορία, φωτογραφία, πληροφορική, κινηματογράφο και τεχνητή νοημοσύνη. Τη δρομολογεί μέσω ενός μεγάλου συγγραφέα (γιατί δεν έχει όνομα;), ο οποίος είναι σνομπ, ενός ημιαποτυχημένου παραγωγού, ο οποίος ψάχνει μια ιδέα να πλουτίσει, κι ενός πληροφορηκάριου, του Ευθύμη Δέλτα, ο οποίος ήταν παλιός γνώριμος (και κάτι παραπάνω) της Άννας Μαρίας.

Σε σχέση με το προηγούμενο βιβλίο είχε πολλά προβλήματα που άμβλυναν την αναγνωστική ένταση. Πρώτα απ’ όλα η αφήγηση που αφορά την ιστορία του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα πλατειάζει πολύ, αργεί να συναντηθεί ουσιαστικά με τη σύγχρονη ιστορία και εκτείνεται σε πολλά ιστορικά στοιχεία, που φαίνονται άχρηστα. Σελίδες επί σελίδων διαβάζονται άνευρα, αν φυσικά δεν είναι στόχος της λογοτεχνίας, όπως νομίζω, η εξιστόρηση των ιστορικών δεδομένων. Ο Ιάκωβος δεν αποδίδεται πλήρως, δεν ξέρουμε λ.χ. πώς ζει όταν περιμένει τον διορισμό του, και σαν καρικατούρα αλέθεται στις μυλόπετρες της εποχής.

Η αναμονή που στήνει ο συγγραφέας, η αναμονή του σχεδίου που έχει συλλάβει η Άννα Μαρία είναι έξυπνη. Μικρές νύξεις, αποκαλύψεις σταγόνα σταγόνα, λίγα στοιχεία για του αδελφούς Μανάκια, λίγα για την παραγωγή μιας ταινίας, πασπάλισμα τεχνητής νοημοσύνης που εξάπτει την περιέργεια για το πώς θα συνδυαστεί η Ιστορία με τους υπολογιστές. Αλλά κάπου καθυστερεί περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε και η ανάγνωση ξεθυμαίνει στο μήκος μιας αφήγησης που λιμνάζει.

Η πιο γλυκιά πατρίδα είναι η καρδιά, Οδυσσέα γύρνα κοντά μου, που τ’ άγια χώματα της πόνος και χαρά (Μανώλης Ρασούλης – Βάσω Αλαγιάννη):

Τελικά η προσπάθεια του πεζογράφου να κατασκευάσει την ιστορία με βάση το πρόγραμμα ενός υπολογιστή μού φαίνεται μυθιστορηματικά ανεπιτυχής. Θα μπορούσε να δείξει τον τρόπο κατασκευής της ιστορίας (και της Ιστορίας) κι όχι απλώς να την παραθέσει, έστω κι αν όλα παρωδούνται και περνάνε από το πρίσμα μιας ανάποδης Ιστορίας.

> Ο Γιάννης Παπαγιάννης γεννήθηκε στην Αθήνα αλλά κατάγεται από την Ικαρία. Σπούδασε Φυσική και έκανε μάστερ στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Είναι συγγραφέας των μυθιστορημάτων "Πέντε ώρες" (1989), "Η πικρή γεύση" (1992), "Ο ύπνος περιβάλλει" (1998), "Η ασθένεια της πεταλούδας" (Άγκυρα, 2009), "Το διπλό πρόσωπο του νου" (Κριτική, 2015). Έχει δημοσιεύσει διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά και έχει γράψει σενάρια για ταινίες μικρού μήκους. Το διήγημά του "Ο τοίχος" μεταποιήθηκε σε ταινία μικρού μήκους το 2003.

Από τον Σεπτέμβριο του 2011 διατηρεί στήλη βιβλίου στην εφημερίδα 'Τύπος της Κυριακής' και δημοσιεύει βιβλιοκριτικές σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα.

Πάπισσα Ιωάννα