Το Σπίτι-μας, η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.

Η βιβλιοθήκη στη λογοτεχνία είναι ένα μοτίβο που αποτέλεσε τη βάση για να γραφούν πολύ καλά και ευφυή κείμενα. Και λέω ευφυή, επειδή η βιβλιοθήκη, περισσότερο ως δωμάτιο ή κτήριο και λιγότερο ως έπιπλο, αποτέλεσε τον τόπο επαφής με το βιβλίο και την κουλτούρα, αλλά και χώρο μυστηρίου, μέρος όπου αναβιώνει το παρελθόν με τη διακειμενική-του τρίτη διάσταση, αλλά και πέρασμα σε μυστικές κρύπτες κ.ο.κ.

 

            Είναι συχνά ο κατεξοχήν χώρος μέσα στον οποίο εκτυλίσσονται αυτοαναφορικά μυθιστορήματα, έργα που αναφέρονται στο ίδιο το βιβλίο και τη δύναμή-του, σε παράξενους συγγραφείς, σε κρυμμένα μυστικά του παρελθόντος… Το βιβλίο που αναφέρεται σε μια βιβλιοθήκη, που την ενθέτει και την εμπεριέχει, ταυτόχρονα εμπεριέχεται σε μια βιβλιοθήκη. Αλλά και ο αναγνώστης που διαβάζει έναν τόμο για τη βιβλιοθήκη μπορεί εξίσου να βρίσκεται μέσα σε μια τέτοια σε μια αέναη τεχνική της αβύσσου.

-         Ελίας Κανέτι, “Η τύφλωση” (1935)

-         Χόρχε Λουίς Μπόρχες, “Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ” (1941)

-         Agatha Christie, “Ένα πτώμα στη βιβλιοθήκη” (1942)

-         Ουμπέρτο Έκο, “Το όνομα του ρόδου” (1980)

-         Κάρλο Φραμπέτι, “Το βιβλίο-κόλαση” (2002)

-         Αριστείδης Αντονάς, “Ο φλογοκρύπτης” (2003)

-         Δημήτρης Μαμαλούκας, “Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα” (2007) 

Ο Ούγγρος νομπελίστας Ελίας Κανέτι ορθώνει έναν αγοραφοβικό διανοούμενο που όλο και πιο πολύ κλείνεται στην τεράστια βιβλιοθήκη-του, απομονώνεται από τον κόσμο και εγκλωβίζεται στα θέλω της πανούργας οικονόμου-του. Ο Αργεντίνος Χόρχε Λουίς Μπόρχες φαντάζεται ένα ουτοπικό μέρος όπου θα υπάρχουν όλα τα βιβλία που γράφτηκαν και όσα θα γραφούν από τούδε και στο εξής, ενώ η Αγγλίδα Άγκαθα Κρίστι αξιοποιεί τη βιβλιοθήκη όχι τόσο για την πνευματική-της περιουσία όσο για να στηρίξει πάνω-της το οξύμωρο σχήμα “πνεύμα-φόνος”, ενώ το περίφημο “Όνομα του ρόδου” του Ιταλού συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο καθιστά το βιβλίο φονικό όργανο, όταν εμποτίζεται με μια δηλητηριώδη ουσία και τη βιβλιοθήκη χώρο φύλαξης μυστικών που δεν πρέπει να αποκαλυφθούν.

Ο Ιταλός Κάρλο Φραμπέτι στέλνει τα αμαρτωλά βιβλία σε μια πολυεπίπεδη κόλαση και παίζει με μαθηματικό τρόπο με το δαντικό πρότυπο, προσαρμόζοντάς-το σε μια βιβλιοφορτωμένη αφήγηση. Ο Αριστείδης Αντονάς χωρογραφεί για άλλη μια φορά τα μυθιστορήματά-του, στην περίπτωση του “Φλογοκρύπτη” μέσα σε μια βιβλιοθήκη, όπου το φιλοσοφικό-αλληγορικό βάθος κυριαρχεί. Τέλος, μόλις το 2007 ο Δημήτρης Μαμαλούκας θέτει την πολύτιμη σε χρήμα βιβλιοθήκη του διάσημου βιβλιοσυλλέκτη στο κέντρο μιας αστυνομικής πλοκής και κερδίζει βιβλιόφιλους και λάτρεις του αστυνομικού είδους.

Τι λέει μια βιβλιοθήκη μέσα στο πεζογράφημα; Καταρχάς, προκαλεί μια αέναη εμβάθυνση, καθώς ο αναγνώστης διαβάζει ένα βιβλίο που αναφέρεται σε άλλο ή άλλα βιβλία και πάει λέγοντας. Δημιουργούνται έτσι αντανακλάσεις ή διακειμενικές σχέσεις οι οποίες λένε πολλά για την ίδια τη διαδικασία της ανάγνωσης, αλλά και την αξία, άυλη ή υλική, του περιεχόμενου των ραφιών. Από την άλλη, αφήνει περιθώρια για παιχνίδια, μαθηματικά, αστυνομικά, φιλοσοφικά, κι έτσι καθιστά τη βιβλιοθήκη μικρόκοσμο με πολλές προεκτάσεις.

Ποια άλλα λογοτεχνικά έργα γνωρίζετε που να δίνουν στη βιβλιοθήκη κυρίαρχο ρόλο;  

[Η φωτογραφική πανδαισία, που στολίζει το ποστ, αντλήθηκε από: jetsetta.com, www.wallpaperhi.com, asolitaryraven.livejournal.com, www.philpaine.com και en.wikipedia.org] 

(Αύριο πετώ για τον Καναδά, όπου έχω συγγενείς,

γεμάτος περιέργεια και αδημονία,

αλλά και ελληνικά βιβλία για να μην ξεχαστώ εκεί πάνω…)  

Καλό Καλοκαίρι

Πατριάρχης Φώτιος