“Εκεί όπου ανθίζουν οι υάκινθοι” της Jhumba Lahiri

Γιατί να βάλουν εξώφυλλο μπεστ-σέλλερ σε ένα μυθιστόρημα που είχε μπει στη μικρή λίστα των Booker του 2013; γιατί να εκδώσουν με λευκό φόντο και φανταχτερά γράμματα ένα κείμενο με εθνικούς και ατομικούς προβληματισμούς…; 

 

Ινδικός καφές: Jhumba Lahiri “The Lowland” Alfred A. Knopf 2013 “Εκεί όπου ανθίζουν οι υάκινθοι” μετ. Σ. Αργυροπούλου εκδόσεις Μεταίχμιο 2014

 

             Η Ινδή συγγραφέας, αγγλοσαξονικής παιδείας, μας ταξιδεύει στη δεκαετία του ’60 και του ’70 στην Καλκούτα, παρακολουθώντας την πολιτική ιστορία της πατρίδας-της μετά την απελευθέρωση από τη βρετανική κατοχή (1947).

            Δυο αδέλφια, ο Σουμπάς και ο Ουντάγιαν, αποτελούν το δίπολο/δίποδο πάνω στο οποίο στηρίζεται η αφήγηση. Ο πρώτος είναι πιο φιλήσυχος, πιο συντηρητικός και φεύγει για να σπουδάσει χημικός μηχανικός στην Αμερική, ενώ ο δεύτερος είναι πιο παρορμητικός και εντάσσεται στο μαοϊκό κίνημα Ναξαλμπάρι, προσπαθώντας να φέρει την επανάσταση στη χώρα-του. Στην ουσία προσωποποιούνται δυο τάσεις της μετα-αποικιακής Ινδίας, που προοικονομούν πιθανές μελλοντικές πορείες. Πάνω σ’ αυτούς ανοίγονται δυο δρόμοι, τόσο ατομικοί όσο και εθνικοί, που διατρέχουν όλο το μυθιστόρημα. Ο «επαναστάτης» Ουντόγιαν παντρεύεται, ενώ ο «συντηρητικός» Σουμπάς τα φτιάχνει με μια Αμερικανίδα, μεγαλύτερή-του, χωρισμένη και με παιδί!

Η Ινδία έχει μεν έναν εξωτισμό που ακόμα συντηρεί μια τέτοια λογοτεχνία, αλλά εδώ η Λαχίρι δεν φτιάχνει μια μπολιγουντιανή σύνθεση, ούτε μια ανατολίτικη μαγεία. Αντίθετα, γράφει ένα πολιτικό μυθιστόρημα για την προσπάθεια της χώρας-της να εκδημοκρατιστεί και μαζί να σταθεροποιηθεί οικονομικά. Για τα ρεύματα και τις προτάσεις ομάδων να οργανώσουν τη χώρα με δυτικά ή με κινέζικα πρότυπα, με φιλήσυχο ή με βίαιο τρόπο, με θεωρίες ή/και με πράξεις. Όποιος επισκεφτεί την Ινδία θα καταλάβει πόσο πολυπολιτισμική χώρα είναι, πόσο ετερόκλιτη και αντιφατική. Αυτή την αντιφατικότητα αναδεικνύει ως διχασμό, προσωπικό και εθνικό, η συγγραφέας, έναν επαμφοτερισμό που προκαλεί τουλάχιστον αμηχανία στον Σουμπάς, που αναλαμβάνει να περιφέρει την οπτική-του γωνία στο κείμενο.

Ειδικά όταν ο Ουντάγιαν σκοτώνεται, ο Σουμπάς αλλάζει ρότα και γυρνά εκών άκων στην πατρίδα, όπου συναντά τους γονείς-του και την Γκαούρι, την έγκυο χήρα του αδελφού-του. Και βλέποντας τα ποικίλα αδιέξοδα, αναλαμβάνει ευθύνες που ίσως δεν του αναλογούσαν και παντρεύεται τη νύφη-του, παίρνοντάς-την μαζί-του στην Αμερική. Είναι το ταξίδι των συνεχών μπρος-πίσω, όπως κι όλη η Ινδία που ταλαντεύεται ανάμεσα στο ντόπιο και στο ξένο, στο εγχώριο και στο διεθνές, στο τοπικό και στο κοινοπολιτειακό. Το ατομικό μπλέκεται με το εθνικό κι έτσι παίρνει φόρα ο τροχός του μυθιστορήματος…

Βλέπουμε ζωντανούς τύπους που παρουσιάζονται πολύπλευρα, είναι συνεπείς με τον εαυτό-τους, χωρίς να ξεφεύγουν από την ιδιοσυγκρασία-τους, και τηρούν μια σταθερή πορεία ζωής. Ο Σουμπάς φαίνεται ο απλός, φιλήσυχος, καθόλου ριψοκίνδυνος πολίτης, που δεν θέλει να θέτει σε κίνδυνο ούτε τον εαυτό-του ούτε τους γύρω-του, αλλά δεν δρα ατομικιστικά και δεν κοιτά να κρυφτεί όταν προκύψουν προβλήματα. Η Γκαούρι δείχνει πιο ανικανοποίητη και γι’ αυτό αφήνει την κόρη-της Μπέλα στα χέρια του Σουμπάς και φεύγει για να συνεχίσει τις σπουδές-της.

Αυτό που μου φάνηκε μείον είναι η διάχυση της προσοχής σε τρία τέσσερα πρόσωπα, από τον Ουντάγιαν και τον Σουμπάς στην Γκαούρι και στη Μπέλα, γεγονός που αδυνατίζει την πλοκή. Το μυθιστόρημα απλώνεται σε 500 σελίδες, ξεκινά από την Ινδία και ξαναγυρίζει σ’ αυτήν, μπαινοβγαίνει στο πολιτικό μέρος αλλά και δίνει έμφαση στην ιδιωτική ζωή, ξεχειλίζει προς διάφορες κατευθύνσεις. Όλο αυτό περνά εικόνες πλημμύρας που δεν μπόρεσαν να συμμαζευτούν και εντυπώσεις φλύαρης αφήγησης που χαίρεται να ξεχύνεται στον κάμπο. 

[Οι εικόνες που παρατίθενται παραπάνω αντλήθηκαν από: www.glitters20.com, www.dennisgallaher.com, www.kingsacademy.com, www.criterion.com, dustedoff.wordpress.com και www.telegraph.co.uk]

Πατριάρχης Φώτιος