“Οι αγνοί” του Άντριου Μίλερ

Αφιέρωμα: Βρετανική και ιρλανδική λογοτεχνία (7). Η καταστροφή ενός νεκροταφείου από τις Αρχές δεν είναι μια απλή κατεδάφιση. Είναι πρώτιστα μια πράξη ρήξης, που δεν έχει μόνο γραφειοκρατικές διαδικασίες. 

 

 

Γαλλικός καφές με μπράντυ:

Andrew Miller

“Pure”

Sceptre 2011

Άντριου Μίλερ

“Οι αγνοί”

μετ. Θ. Σκάσσης

εκδόσεις Μεταίχμιο

2013 

            Είδα το έργο εξ αρχής ως αλληγορία, προφανώς απ’ όσα διάβασα από εδώ κι από κει, και κυρίως από όσα με προϊδέασαν γραμμένα στο οπισθόφυλλο. Αλλιώς θα το διάβαζα σαν ένα ιστορικό μυθιστόρημα, ένα μυθιστόρημα εποχής που μιλά για μια γειτονιά του Παρισιού, ενός Παρισιού διόλου λαμπρού, απλού, φτωχού ίσως, εκεί μέσα στον 18ο αιώνα.

            Ο Ζαν-Μπατίστ Μπαράτ αναλαμβάνει, απεσταλμένος του Υπουργού, να ξεθεμελιώσει ένα παλιό νεκροταφείο, που βρίσκεται στο κέντρο του Παρισιού, εν έτει 1785 και μολύνει με την παρουσία του την αναπνοή και τη ζωή των περιοίκων. Τέσσερα χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, ο ορθολογισμός επιβάλλει ρυμοτομικές αλλαγές, που ενδέχεται να κλονίσουν την παράδοση, την καθημερινή ζωή των κατοίκων της συνοικίας, και ορθολογικές διευθετήσεις που πιθανόν να πηγαίνουν ενάντια στις εκκλησιαστικές αρχές και στα πιστεύω των απλών ανθρώπων για τους νεκρούς-τους. Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, μηχανικός με πίστη στην αποστολή-του, επωμίζεται το βάρος του έργου με απόλυτη προσήλωση, οργανώνει συνεργεία εργατών και προγραμματίζει τη δράση-του, έστω κι αν σκέφτεται τους ανθρώπους που θα χάσουν τη δουλειά-τους, όπως τον οργανοπαίχτη Αρμάν και μερικούς άλλους.

           

 

Είπα και προηγουμένως ότι είδα το κείμενο ως αλληγορία και περίμενα με υπομονή να διαψευστώ ή να επιβεβαιωθώ. Τι θα μπορούσε τελικά να συμβολίζει η εκθεμελίωση του νεκροταφείου;

1)                            την επιβολή του ορθολογισμού πάνω

στη μεταφυσική, η οποία όμως επιμένει;

Σ’ αυτήν την περίπτωση, θα περίμενα

όχι βέβαια φαντάσματα και άλλα τινά,

αλλά αντιδράσεις των κατοίκων, οι οποίοι

θα θεωρούσαν προσβολή των

θρησκευτικών-τους πεποιθήσεων μια

τέτοια ενέργεια.

2)                            την επιβολή της τεχνολογικής προόδου στην παράδοση; Τότε η όλη δράση μπορεί και να είχε αίσια αποτελέσματα, αν το μυθιστόρημα έδειχνε την αλλαγή και την αναβάθμιση μιας υποβαθμισμένης περιοχής.

3)                            την επιβολή του γραπτού νόμου πάνω στους άγραφους; Μιλάμε για το 1785, εν μέσω βασιλικής απολυταρχίας, όταν η φωνή της εξουσίας ήταν νόμος. Οδηγούμαστε σε μια εξέγερση ενάντια στην αυταρχική απόφαση; Μιλάμε για οιωνούς της επανάστασης;  Είναι μια άλλη προσπάθεια του κράτους να βάλει χέρι στις άγραφες αξίες των κατοίκων;

Οι εικασίες αυτές δείχνουν τα αναγνωστικά βήματα που ακολούθησα για να «διαβάσω» το έργο. Μέσα από τέτοιες υποθέσεις, περνάμε από την ημιμάθεια στη γνώση, όσο το ίδιο το κείμενο γεννά διερευνητικές σκέψεις, κι έπειτα, καθώς η ανάγνωση συνεχίζεται, οι απαντήσεις αργούν. Ενώ οι ανασκαφές συνεχίζονται και εκατοντάδες σκελετοί ξεθάβονται, ο Μπαράτ παθαίνει ένα ατύχημα, μένει εν μέρει τυφλός και καλεί στο σπίτι, που νοικιάζει, την πόρνη Ελοΐζ να συγκατοικήσουν… 
  Τελικά, πόσο ο 18ος αιώνας έρχεται ως εμάς, πόσο αυτή η περιδιάβαση στα σοκάκια και στους ανθρώπους του Παρισιού αφήνει την αλληγορία να φανεί; Σε έναν Γάλλο ίσως πιο πολύ, σε μένα λιγότερο.

[Οι φωτογραφίες -πάντα από πάνω προς τα κάτω κι από αριστερά προς τα δεξιά- ελήφθησαν από τα εξής σάιτ: aglobalaffair.com, cultureandstuff.com, www.marcelgagne.com, www.flickr.com και www.nytimes.com]

Πατριάρχης Φώτιος