“Πού ήσασταν όλοι” του Paolo di Paolo

Το 2013 κλείνει στην Ιταλία με την αποπομπή του Μπερλουσκόνι από την πολιτική ζωή. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το δημόσιο συμπλέκεται με το ιδιωτικό, αφού κανείς μπορεί να δει πώς ο ατομικός βίος του αφηγητή και της οικογένειάς-του διασταυρώνεται με τον δημόσιο βίο της Ιταλίας, κατά την εικοσαετία όπου κυρίαρχο ρόλο έπαιζε ο Cavaliere. Ο Paolo di Paolo γράφει ένα απλό μυθιστόρημα αποσπασματικής γραφής, λίγο συγκινητικό, λίγο χαοτικό, όπου μικρά καθημερινά περιστατικά συνδέονται με τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες όχι μόνο της χώρας αλλά και μακροσκοπικά όλης της οικουμένης. 

 

 

Cappuccino freddo:

Paolo di Paolo

“Dove eravate tutti”

Feltrinelli Editore

Milano 2011

“Πού ήσασταν όλοι”

μετ. Α. Χρυσοστομίδης

εκδόσεις Ίκαρος

2013 

            Πώς ανακαλύπτει κανείς τον πατέρα-του; Πώς δηλαδή, ενώ ζει μαζί-του χρόνια ολόκληρα, αρχίζει να καταλαβαίνει ότι δεν τον ξέρει καλά, ότι ήταν ένας άγνωστος, όπως συμβαίνει με πολλούς συγγενείς ακόμα και του στενού περιβάλλοντος. Η αφορμή στάθηκε η σκόπιμη(;) πρόσκρουση του αυτοκινήτου του πατέρα πάνω στον πρώην μαθητή-του Μαρανγκόνι Τόμας, χωρίς σημαντικές συνέπειες για την υγεία του νεαρού. Το ατύχημα όμως αυτό βγάζει σιγά σιγά στη φόρα μικρές και μεγάλες πτυχές του πατέρα Μάριο Τραμοντάνα, καθηγητή που μόλις πήρε σύνταξη, και όλης της οικογένειας. Ο διάφανος κόσμος μιας μεσοαστικής οικογένειας βγαίνει μέσα-έξω σε κοινή θέα, πρώτα των ίδιων των μελών-της.

            Αυτό που με κέρδισε από την πρώτη στιγμή είναι η απλότητα της γραφής που αναδεικνύει την απλότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Κι είναι όλα τόσο απλά που δεν τα είχαμε πάρει χαμπάρι έως τώρα, αφού τα θεωρούσαμε αυτονόητα και ασήμαντα, με αποτέλεσμα να τα προσπερνάμε γρήγορα. Ο τριαντάχρονος όμως Di Paolo κατάλαβε ότι η οικογένεια δεν είναι μια διαφανής ομάδα, αλλά μια καθημερινότητα που με το χρόνο και τη συνήθεια σκεπάζει τις μαύρες πλευρές των μελών-της. Κι αυτή τη σπουδαία ανακάλυψη την παρουσιάζει με μια φρέσκια γραφή, με καίριες προτάσεις, με ξεκάθαρα πλαίσια, με αυτονόητες αλήθειες που ωστόσο περίμεναν μια σαφή πέννα για να τις καταγράψει στο χαρτί.

            Στην ουσία η οικογενειακή ζωή είναι το πρώτο ερέθισμα, αφού ο αφηγητής επιχειρεί να γράψει, ενώ αυτή ακόμα δεν έχει κρυώσει, την ιστορία της δεκαετίας 2000-2010, όπου τόσα σημαντικά γεγονότα χάραξαν τον πλανήτη. Μεταξύ οικογενειακού βίου και προσωπικής ωρίμασης, καθώς ο ίδιος είναι δεκαέξι χρονών όταν ξεκινά η νέα χιλιετία και είκοσι έξι όταν φεύγει η πρώτη δεκαετία-της, συνδυάζει το απλό βλέμμα του μέσου Ιταλού, που είναι συνάμα και πολίτης του κόσμου, με τη δημοσιογραφική ματιά που συλλαμβάνει τα πράγματα εν των γίγνεσθαι. Η πρώτη ματιά καταβροχθίζει τη δεύτερη και η πτυχιακή εργασία που θέλει να αναλάβει ο ήρωας έχει ιστορικό άλλοθι για ένα θέμα, όπως η πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, που ακόμα ζεματάει. Η μορφή του Μπερλουσκόνι, που εμφανίστηκε στην πολιτική σκηνή στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και για είκοσι χρόνια κυριαρχεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στοιχειώνει το μυαλό-του, συνοψίζοντας ό,τι πιο φανταχτερό αλλά και σαθρό, ό,τι πιο ρητορικό αλλά συνάμα και λαϊκίστικο έχει να επιδείξει η Ιταλία στο τέλος του 20^ου αιώνα.

            Βασικό χαρακτηριστικό του έργου είναι η αποσπασματικότητα, διαθλασμένη σε προσωπικές σκέψεις και αφηγήσεις αλλά και σε θραύσματα της επικαιρότητας, πολλά απ’ αυτά δοσμένα και μέσω οπτικών σημείων (π.χ. εφημερίδες). Αυτή η αποσπασματικότητα είναι λογοτεχνική συνθήκη των καιρών, αλλά και ανάγκη ενός νέου να χωρέσει την εμπειρία του κόσμου συνδυάζοντας το ατομικό και το δημόσιο, το οικογενειακό και το παγκόσμιο, το καθημερινό και το ιστορικό. Δεν είμαι όμως σίγουρος ότι μας πείθει καθ’ ολοκληρίαν ότι η τεχνική δείχνει σχέδιο, αφού ενίοτε το μίγμα φουσκώνει χωρίς να φαίνεται καμία οργάνωση. Οι μεταμοντερνιστές συγγραφείς αφήνονται στο ρεύμα της αποσπασματικότητας και θριαμβολογούν πάνω από τα κομμάτια του κόσμου. Οι αναγνώστες δεν είναι πάντα έτοιμοι να ακολουθήσουν…

 

[Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από τα: www.indiatvnews.com, www.comune.pescia.pt.it, www.spekkle.com και www.tempostretto.it]

Πατριάρχης Φώτιος