“Η πόρτα στη σκάλα” της Lorrie Moore

Είναι τόσο δύσκολο να υιοθετήσεις ένα μωρό; Κι αν αυτό το μωρό είναι έγχρωμο, πολλαπλασιάζεται η δυσκολία; Είναι όλοι οι γονείς κατάλληλοι και πώς βλέπει τον γονεϊκό ρόλο μια μποέμισσα φοιτήτρια; Αν gate σημαίνει ‘πόρτα’, σημαίνει εξίσου και ‘σκάνδαλο’ (π.χ. Watergate κ.ο.κ.): επομένως, ο τύπος και η ουσία της οικογένειας μπορεί να συμπορευτούν; 

 

 

Αμερικάνικος καφές με άρωμα αμύγδαλο:

Lorrie Moore

“A Gate at the Stairs”

2009

“Η πόρτα στη σκάλα”

μετ. Μ. Ζαχαριάδου

εκδόσεις Πόλις

2013 

            Μια εικοσάχρονη φοιτήτρια, η Τάσι, λίγο φλύαρη, λίγο αμήχανη, αναλαμβάνει μπέιμπι-σίτερ σε μια ευκατάστατη οικογένεια που υιοθέτησε ένα κοριτσάκι, τη Μαίρη-Έμμα, η οποία είναι μιγάδα. Η Σάρα είναι ιδιοκτήτρια πολυτελούς εστιατορίου και ο Έντουαρντ ερευνητής στον καρκίνο του ματιού.

            Θα ξεκινήσω από ένα χαρακτηριστικό της γραφής της Moore που δεν το έχω ξανασυναντήσει και μου προκάλεσε θετικότατη έκπληξη. Η αφηγήτρια μιλάει αποκαλύπτοντας όλη την αμηχανία που νιώθει στην καθημερινότητά-της, αλλά και στις συναντήσεις που είχε με το ζεύγος Σάρας-Έντουαρντ και τη φυσική μητέρα του νηπίου· η αμηχανία αυτή ξεχειλίζει σαν φυσική συμπεριφορά, σαν όλοι οι άνθρωποι να ενεργούν ενίοτε άβουλα, αμήχανα, καμιά φορά άτσαλα. Τις ίδιες κινήσεις φαίνεται να κάνουν και οι υπόλοιποι, όταν στη συνάντησή-τους με άλλους δεν ξέρουν πάντα πώς να φερθούν και ποια συμπεριφορά δεν θα προκαλέσει πρόβλημα. Συχνά όμως επιλέγουν μια απλή αυθόρμητη πράξη ή λόγο που δείχνει την ανετοιμότητά-τους και την ανθρώπινή-τους αδυναμία να προσαρμοστούν γρήγορα στο νέο. Ανακαλύπτω ως αναγνώστης πως η αμηχανία αυτή είναι η φυσική πραγματικότητα, μακριά από τους στημένους διαλόγους των σήριαλ και τα στρογγυλά λόγια των μυθιστορημάτων.

            Η Τάσι ζει τη φοιτητική-της ζωή, ερωτεύεται έναν δήθεν Βραζιλιάνο και προσαρμόζεται πολύ καλά στον ρόλο της μπέιμπι-σίτερ. Ενώ δεν μιλάει πολύ στους άλλους, ως αφηγήτρια –το είπα και προηγουμένως- απλώνεται σε σχοινοτενείς λεπτομέρειες και χρησιμοποιεί ένα ελαφρύ χιούμορ, με λογοπαίγνια και παρωδίες, ένα χιούμορ μάλλον νεανικό παρά, αν δεν κάνω λάθος, αμερικάνικο. Η μεταφράστρια προσπάθησε πολύ και γενικά κατάφερε να το αποδώσει σωστά, επιχειρώντας να εξελληνίσει όσο μπορούσε τους νεολογισμούς και τα λεκτικά αστεία.

            Εκεί κάπου στη μέση του μυθιστορήματος εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα ρατσισμού σ’ αυτήν την προοδευτική πόλη, τα οποία κανείς δεν περίμενε. Ωστόσο, σε συναντήσεις που κάνει η Σάρα με άλλες διαφυλετικές οικογένειες ανακαλύπτονται -μεταξύ θεωρίας, αδολεσχίας και διαπιστώσεων- ότι η καχυποψία και η επιφυλακτικότητα είναι ίδιον ακόμα και των πολιτισμένων κοινωνιών. Φαινομενικά ο άλλος, ο έγχρωμος, δεν είναι πρόβλημα, αλλά μια σειρά από διαφοροποιήσεις και διακρίσεις υπολανθάνουν στις καθημερινές ανεπαίσθητες κινήσεις των ανθρώπων.

            Κι από την άλλη, η ίδια η γονεϊκή ικανότητα του ζεύγους αμφισβητείται με βάση το παρελθόν-τους. Ο προβληματισμός γύρω από τις αντοχές των γονιών, της προσήλωσής-τους, της υπομονής που οφείλουν να δείξουν συνδυάζεται με την απώλεια, τόσο υπαιτιότητί-τους όσο και εξαιτίας του πολέμου, όπως στην περίπτωση του αδελφού της Τάσι.

            Η τελική αποτίμηση είναι αρνητική. Προσπερνώ αυτό το ανάλαφρο, ειρωνικό, παιγνιώδες ύφος της Moore και στέκομαι στην πλοκή που δεν καταφέρνει να συνδυάσει σε ένα άρτιο σύνολο τη φοιτητική ζωή της Τάσι, το θέμα του ρατσισμού που φιδοσέρνεται αλλά δεν κορυφώνεται, τον ρόλο και τις ικανότητες των γονέων. Όλα τίθενται στα κουτάκια-τους και δεν συνδέονται με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αλληλοσυμπλήρωσης και αλληλουχίας. Ανάλογες επιφυλάξεις επισημαίνει και η Κατερίνα Μαλακατέ.

 

[Ο διάκοσμος που πλαισιώνει την ανάρτηση είναι αντλημένος από: bahamashomeaway.com, www.flickr.com, www.123rf.com, mulattodiaries.com, www.myunva.com και bifactor.wordpress.com]

Πατριάρχης Φώτιος