“Αστραπές” του Jean Echenoz

Ένας τρελός επιστήμονας, συμπαθητικός όσο και εκκεντρικός, είναι το θέμα όχι μιας μυθιστορηματικής βιογραφίας με την κλασική έννοια του όρου, αλλά ενός μυθιστορήματος με μια ανάλαφρη, λίγο ειρωνική και λίγο κωμική, γραφή. Ο Τέσλα εκλαμβάνεται ως το πρότυπο του ανθρώπου που έχει τη διάνοια να συλλάβει πρωτοπόρες ιδέες, αλλά καταβαραθρώνεται από τον ελάχιστα πρακτικό χαρακτήρα-του. 

 

 

Γαλλικός με άρωμα φουντούκι:

Jean Echenoz

“Des éclairs”

2010

“Αστραπές”

μετ. Α. Κυριακίδης

εκδόσεις Πόλις

2013 

            Τελικά δεν ξέρω αν μ’ αρέσει ο Echenoz. Έχει βέβαια την ανάλαφρη γοητεία που δεν βρίσκω αλλού, διαθέτει ελκυστική γραφή, κυρίως χάρη στο αεράτο στυλ-του και την ειρωνεία που ξεπηδά από το πουθενά και συντροφεύει τον αναγνώστη σαν αύρα ευπρόσδεκτη. Μικρά κεφάλαια, μικρές σύντομες και επικεντρωμένες αφηγήσεις σε μια αλληλουχία που δεν είναι ούτε στιβαρή ούτε πολύ χαλαρή. Γράφει σαν σπουργίτι που παρακολουθεί το σταροχώραφο και που απροειδοποίητα θα πηδήσει από δω κι από κει, απρόοπτα, αιφνιδιαστικά, φαινομενικά άτσαλα, αδιαφορώντας για τη χάραξη μιας σαφούς πορείας.

            Οι “Αστραπές” παρακολουθούν μυθιστορηματικά τη ζωή του Νικόλα Τέσλα, από την Κροατία έως την Αμερική. Πρόκειται για μεγάλο εφευρέτη, ο οποίος μεταξύ άλλων επινόησε το εναλλασσόμενο ρεύμα, σε αντίθεση και ανταγωνισμό με τον Τόμας Έντισον που είχε προηγουμένως επινοήσει το συνεχές. Μάλιστα το Tesla είναι μονάδα μέτρησης στη φυσική, πράγμα που δείχνει πόσο σφράγισε την επιστήμη, κυρίως προωθώντας τις εφευρέσεις-του προς την πρακτική αξιοποίησή-τους. Αν και ο σπόνσοράς-του οδηγεί την εμπορική εκμετάλλευσή-τους, ο ίδιος ο Τέσλα (Γκρέγκορ μέσα στο μυθιστόρημα) νοιάζεται πιο πολύ για την επέκτασή-τους, την ηλεκτροδότηση όλης της Αμερικής και τη θεαματική παρουσίαση επιδείξεων με κέντρο τον ηλεκτρισμό που παράγει αστραπές και διαπερνά με ηλεκτρικά φορτία το σώμα του εφευρέτη-σόουμαν.

            Μάλλον μου άρεσε αυτός ο παθιασμένος με την επιστήμη και την έρευνα τύπος, που φοβάται τα μικρόβια και χρησιμοποιεί 21 πετσέτες τις οποίες έπειτα πετά, που δεν νοιάζεται για το χρήμα, που θέλγεται από το θέαμα και το μυστήριο, που ακούει τόσο καλά ώστε να συλλαμβάνει μηχανικά κύματα από το διάστημα πιστεύοντας ότι επικοινωνεί με Αρειανούς, που κάνει τρελά πειράματα αφήνοντας μια ολόκληρη πόλη χωρίς ρεύμα για μια εβδομάδα, που θεραπεύει περιστέρια, που…

Ο Εσνόζ βρήκε κελεπούρι στην περίπτωση του Νικόλα Τέσλα και με τη δική-του πιρουετική γραφή ζωγράφισε ένα πρόσωπο ιδιόρρυθμο όσο και μεγαλειώδες, στα όρια της ανθρώπινης λογικής, στα όρια της υψιπετούς παραφροσύνης, που λειτουργεί με ασύλληπτες ταχύτητες και εμμονές. Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι μια τραγική φιγούρα, μεγαλειώδης στις συλλήψεις-της και συντετριμμένη στις επιλογές-της, υψιπετής στους στόχους-της και αιθεροβάμων στην πρακτική εφαρμογή-τους. Αν ήταν άλλος ο συγγραφέας θα επέμενε σ’ αυτήν την τραγικότητα και θα την έδινε με μελανά χρώματα και δραματικές συγκρούσεις. Ο Εσνόζ αντίθετα την πιάνει με τα κινέζικα ξυλάκια και την ενδύει με ανάλαφρα άλματα και χορευτικούς τρόπους αφήγησης.

[Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στον ιστότοπο In2life στις 22/11/2013. Το φωτογραφικό υλικό της διακόσμησης αντλήθηκε από τα εξής: zenithmag.wordpress.com, www.engadget.com, www.econews.gr και www.mike-tedesco.com]

Πατριάρχης Φώτιος