Ο Arnaldur Indridason αφουγκράζεται …τη “Σιωπή του τάφου”

Αστυνομική λογοτεχνία για το καλοκαίρι (3): Όταν το σασπένς συνδυάζεται με την καταβύθιση στα προβλήματα μιας κοινωνίας, όταν ο αναγνώστης τρέχει για να διαβάσει παρακάτω, αλλά και στέκεται για να διαβάσει σε βάθος, τότε το αστυνομικό μυθιστόρημα ξεπερνά τον εαυτό-του. 

 

 

Στιγμιαίος καφές με άρωμα φουντούκι:

Arnaldur Indridason

“Grafarpøgn”

Edda Publishing

Reykjavik

2002

“Η σιωπή του τάφου”

μετ. Γ. Μπαρουξής

εκδόσεις Μεταίχμιο

2012 

            Η σκανδιναβική λογοτεχνία έχει δείξει μια ιδιαίτερη προτίμηση στο αστυνομικό μυθιστόρημα δημιουργώντας σχολή που, παρά τις ομοιότητες των δημιουργών που ανήκουν σ’ αυτήν, διακρίνεται για την ευρεία ποικιλία-της. Από τους Σουηδούς Camilla Läckberg (εδώ κι εδώ), Άρνε Νταλ, Stieg Larsson και φυσικά τον πιο κλασικό Henning Mankell (εδώ και εδώ) μέχρι τον Νορβηγό Jo Nesbø κ.ο.κ. Σκληρά αντράκια, κλειστές κοινωνίες, όπου η οργάνωση είναι δεδομένη αλλά και τα προβλήματα κοινωνικής παθογένειας είναι όλο και πιο ορατά, μοναχικές υπάρξεις, ποτό και ναρκωτικά, σκοτάδι και πολύς καφές…

            Η Ισλανδία, παρότι απομονωμένη, ανήκει βιολογικά στη Σκανδιναβία των Βίκινγκς, αλλά συνάμα παρουσιάζει πολλές αμερικανικές και αγγλικές επιρροές. Ομολογώ ότι δεν ξέρω σχεδόν τίποτα για την κοινωνία-της, εκτός από τις πρόσφατες ειδήσεις που ήλθαν από εκεί, όπως η έκρηξη του ηφαιστείου και η οικονομική κρίση που τη γονατίζει. Επομένως, ένα αστυνομικό μυθιστόρημα γι’ αυτή τη χώρα είναι ίσως μια καλή πόρτα γνωριμίας, καθώς τα έργα αυτά διακρίνονται για την κοινωνική-τους εστίαση και τη χαρτογράφηση ποικίλων σκοτεινών πλευρών της εκάστοτε κοινωνίας.

            Ένα πτώμα που ξεθάφτηκε μετά από 70 περίπου χρόνια σε μια περιοχή που παλιά φιλοξενούσε μόνο σαλέ και τώρα είναι μέσα στον αστικό ιστό του Ρέικιαβικ κινητοποιεί την αστυνομία στις έρευνές-της. Ο αστυνόμος Έτλεντουρ εκτός από αυτή την υπόθεση έχει να μεριμνήσει και την κόρη-του που έχει πέσει στα ναρκωτικά και τώρα είναι σε κώμα στο νοσοκομείο. Η αφήγηση εναλλάσσεται με το παρελθόν, όταν στον λόφο ζούσε μια πενταμελής οικογένεια, στην οποία ο πατέρας δέρνει την γυναίκα-του και εκφοβίζει την κόρη-της από άλλον άνδρα, που είναι άτομο με ειδικές ανάγκες, αλλά και τους γιους-του. Έτσι, υποψιαζόμαστε ποιος είναι το θύμα, αλλά περιμένουμε να μάθουμε από τις έρευνες ποιος τον σκότωσε και πώς.

Το αστυνομικό γίνεται λίγο θρίλερ, αλλά παράλληλα δεν παύει να αποκαλύπτει πτυχές μιας κοινωνίας που στο τέλος του 20ου αιώνα θέτει θέματα όπως αυτά των ναρκωτικών και των παρακμιακών γειτονιών της πρωτεύουσας, των συμβιώσεων και του γάμου, των μικρών δραμάτων που δεν λείπουν από κανένα σπίτι, αλλά φυσικά –με την αναδρομή στα χρόνια του πολέμου- στην ενδοοικογενειακή βία και στη βαρβαρότητα, η οποία δεν αποκαλύπτεται στο πλαίσιο μιας ανδροκρατούμενης αίσθησης της αξιοπρέπειας.

Όσο πλησιάζουμε προς το τέλος, συνειδητοποιούμε ότι το βάρος του έργου δεν είναι η αστυνομική διαλεύκανση, αλλά η αποτύπωση -μέσω μιας φεμινιστικής ματιάς- της κοινωνικής κατάστασης, αφού οι άνδρες στο βιβλίο, ακόμα και ο αστυνόμος Έτλεντουρ ή ένας άλλος συνάδελφός-του έχουν “ρίξει” θήλυες υπάρξεις που βρέθηκαν στον περίγυρό-τους. Έτσι, οι ατέλειες στην αλυσίδα μέχρι την ανακάλυψη του ενόχου (που στο τέλος δίνει κάτι παραπάνω στον αναγνώστη), παραμερίζονται στη συνείδησή-μας, καθώς η συγκίνηση που εντείνεται και ο προβληματισμός για τη θέση της γυναίκας που συχνά είναι ανίσχυρη μπροστά στη δύναμη του αρσενικού καταξιώνουν το μυθιστόρημα.

 

[Το κριτικό ποστ έχει πρωτοδημοσιευετεί στο In2life στις 26/3/2013 και περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό που λήφθηκε από: www.britannica.com, globeattractions.com, andymossack.blogspot.com, www.fotopedia.com και www.choosehelp.com]

Πατριάρχης Φώτιος