“Κράτα-μου το χέρι” του Δημήτρη Μαμαλούκα

Ατμόσφαιρα αφαιρετικής υφής, ένας συγγραφέας που βρίσκεται πάνω από το έργο-του, ένα σύνθημα που κανοναρχεί τα οράματά-του, μια συνάντηση που αλλάζει τα σχέδιά-του.

Φροζίτο τσόκο:

Δημήτρης Μαμαλούκας
“Κράτα-μου το χέρι”
εκδόσεις Ψυχογιός
2012

            Φέρτε-μας τον Μαμαλούκα πίσω! Τον έχετε απαγάγει και στη θέση-του γράφει κάποιος άλλος. Ο παλιός Μαμαλούκας, που αγαπούσε τα αστυνομικά, τις γυναίκες και τα αυτοκίνητα, που έφτιαχνε στέρεες πλοκές και καλοδουλεμένα αινίγματα, που έστηνε με θαυμαστή οικονομία τα έργα-του, από το “Μεγάλο θάνατο του Βοτανικού” και την “Απαγωγή του εκδότη” ως κυρίως τη “Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημήτριου Μόστρα”, έχει απαχθεί και κλειστεί σε ένα κελί, απ’ όπου δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό-του. Κι ίσως όποιος το έκανε θέλησε να δώσει άλλη υφή στις ιστορίες του συγγραφέα, να τις απομακρύνει από τον απλό, έστω και καλογραμμένο, γρίφο και τους δώσει βάθος και υπαρξιακή ένταση. Έτσι, αυτός που μπήκε στη θέση-του επιχείρησε να γράψει δυο έργα προς αυτήν την κατεύθυνση, τη “Μοναξιά της ασφάλτου” και την “Κοπέλα που σε λένε Φίνι”. Το πρώτο βγήκε ψιλομέτριο, το δεύτερο πολύ πολύ καλό.

            Και τώρα πάλι, αυτός ο Ψευδο-Μαμαλούκας, για να τον ονομάσω έτσι αστειευόμενος, συνεχίζει τα χνάρια που ο ίδιος χάραξε, έπαψε να θέλγει με το σασπένς της αστυνομικής ιστορίας και εστιάζει πλέον σε μια αφαιρετική πραγματικότητα, όπου ο κίνδυνος και το περιβάλλον παίζουν ανάμεσα στη σκιά και το φως. Το κείμενό-του θυμίζει αχνά Κάφκα και πιο πολύ έναν μεσολαβητή, όπως είναι ο Claudel (δες το έργο-του “Η έρευνα”). Ανώνυμα πρόσωπα, περίεργα κτίρια, ασυνήθιστη αν και ρεαλιστική ατμόσφαιρα, παράξενες συνήθειες και ένας κόσμος που κινείται στα όρια του πραγματικού και του φανταστικού.

            Το βιβλίο κινείται σε μικρά κεφάλαια, αλλά σκόπιμα αργοκίνητα και νωχελικά: λ.χ. τρείς επισκέψεις σε ένα μπαρ για να αφηγηθεί πώς νοίκιασε ο παράξενος ήρωας-συγγραφέας το δωμάτιό-του στο πίσω μέρος ενός θορυβώδους κινηματογράφου και κάτω από τα πολυτελή διαμερίσματα της κολοσσιαίας πολυκατοικίας. Η ζωή-του κυλάει με κέντρο το βιβλίο που γράφει, όσο βέβαια δεν παίζουν ταινίες στο σινεμά, ώρες κατά τις οποίες η παραμονή μέσα στο δωματιάκι-του λόγω της φασαρίας είναι αδύνατη. Ώσπου γνωρίζει μια νεαρή ναρκομανή και αποφασίζει να στρέψει την προσοχή-του σ’ αυτήν και να τη σώσει.

            Τι σε κρατάει μέσα στο βιβλίο; Μα αυτή η αόριστη πραγματικότητα, η σκληρή ατμόσφαιρα που παραπέμπει σε μια άλλη κατάσταση, αν και απόλυτα ρεαλιστική, η οποία σε παρακινεί να γνωρίσεις αυτόν τον κόσμο. Το τέλος δείχνει μια ιδεαλιστική στροφή του συγγραφέα που θα ήθελε να εστιάσει στο έργο-του, αποκλεισμένος και μόνος, αλλά αλλάζει ρότα προς μια πιο έμπρακτη δράση που έχει απτά αποτελέσματα, και μάλιστα με κόστος το δακτυλόγραφο χειρόγραφο και την ίδια-του τη ζωή. Ο συμβολισμός του συγγραφέα-σωτήρα και ένας μεταφυσικός τόνος που αλατίζει το κλίμα κατατάσσονται στα συν.

            Από εκεί και πέρα τι; Ένα κείμενο επίπεδο, άνοστο, που θα ήθελε να φορέσει το κοστούμι του βάθους αλλά εντέλει μένει σε μια άνευρη αφήγηση με όραμα το LIVE NOW, το οποίο όμως δεν αρκεί να εξάψει και τελικά να διεγείρει συναισθηματικά και διανοητικά τον αναγνώστη. Απουσιάζουν οι κορυφώσεις, λείπουν οι ανατάσεις που θα έκαναν το κείμενο πολυεπίπεδο, δεν υπάρχουν σημεία καμπής που θα αλλάξουν τη ροή της αφήγησης με αιφνιδιασμούς και αφηγηματικές εκπλήξεις. Αλλά και η ιδεολογία που εκπέμπει το έργο δεν κερδίζει τον αναγνώστη με το εύρος και βάθος της φιλοδοξίας-του. Ο δημιουργός, λέει ο Μαμαλούκας, αν καταλαβαίνω καλά, θέλει να αφιερωθεί στο έργο-του, παρά τις μυριάδες των δυσκολιών, αλλά κάποια στιγμή καταλαβαίνει ότι ο εγκλωβισμός δεν ωφελεί και κατέρχεται στην κοινωνία να σώσει τον κόσμο με πράξεις, με έργα, με ουσιαστικές παρεμβάσεις στην κοινωνία.

Πού είναι η πλοκή των πρώτων έργων του Μαμαλούκα που εξήπτε την αγωνία ή πού η θριλερική μανία της Φίνι; Κι αν ορθά ήταν επιβεβλημένο ο συγγραφέας να κάνει τη στροφή στην καριέρα-του, επιδιώκοντας ένα ιδεολογικό πεδίο μεγαλύτερου προβληματισμού, δεν έχει καταφέρει ακόμα να βρει την ισορροπία ανάμεσα στην καλοδουλεμένη πλοκή και στο βάθος του στοχασμού. Δεν λέω να ξαναγυρίσει ο συγγραφέας στην αστυνομική λογοτεχνία, αλλά να χρησιμοποιήσει όσα θετικά έχει να επιδείξει το είδος, ώστε να διατηρήσει το ενδιαφέρον, και συνάμα να εμβαθύνει με προβληματισμούς προς την κατεύθυνση που θέλει.

Φέρτε-μας τον Μαμαλούκα πίσω!

 

[οι φωτογραφίες είναι ειλημμένες από: luxedb.com, herenow4u.com, reelscotland.com, netzerolife.blogspot.com, brainpickings.com και sethchernoff.com με τη σειρά που παρουσιάζονται, εκτός από το εξώφυλλο του βιβλίου]

Πατριάρχης Φώτιος