Ελληνικό διπλός με φουσκάλες:
Ιωάννα Καρυστιάνη“Τα σακιά”
εκδόσεις Καστανιώτη
2010
Μια εκδρομή στους Δελφούς είναι η βάση για να γνωρίσουμε τη μάνα, τη Βιβή, και τον γιο, τον Λίνο, και να κατανοήσουμε τη σχέση ενοχής που βαραίνει και τους δύο, τη μία ως ακούσιο ηθικό αυτουργό και τον άλλο ως φυσικό αυτουργό βιασμών, για τους οποίους εκτίει ποινή κάθειρξης. Πάνω σ’ αυτό το αφηγηματικό παρόν, η συγγραφέας προβαίνει σε απανωτά flash-back με τα οποία φωτίζει την πορεία της μάνας, αλλά και την ψυχολογία του γιου, που έφτασε σταδιακά και ανεπαίσθητα στην εκδήλωση μιας ακραία αντικοινωνικής, απάνθρωπης καλύτερα, συμπεριφοράς.
Όσο θυμάται κανείς τη λογοτεχνία πολλών γυναικών από τη δεκαετία του ’70 και μετά, μπορεί να αντιληφθεί τον οργισμένο φεμινισμό με τον οποίο λειτουργούσε: η γυναίκα ήταν το θύμα των πατριαρχικών δομών, που είτε υπέμενε καρτερικά, είτε αντιδρούσε με πολιτικοκοινωνικές καταγγελίες, με ανάπτυξη δράσης που θα άλλαζε το κατεστημένο ή με καταφυγή σε έναν κόσμο παραμυθιακό ή μεταφυσικό. Στα ”Σακιά” περνάμε σε μια μεταφεμινιστική προσέγγιση, καθώς η γυναίκα αναλαμβάνει τις ευθύνες-της και αναλογίζεται τα λάθη-της, τα οποία συχνά προσπίπτουν πάνω στους άνδρες. Πρόκειται για τον αναβαθμισμένο ρόλο της γυναίκας που έχει πλέον δύναμη και μπορεί να ελέγχει τη ζωή-της αλλά και να επιδρά, πολλές φορές αρνητικά, στους άλλους. Δρα επομένως ως θύτης (ακούσιος ή εκούσιος) και ως καταστροφέας συνειδήσεων και ζωών, αφού τον άβουλο άνδρα-της τον έκανε αλκοολικό και τον πέθανε, ενώ τον γιο-της τον μεγάλωσε με στραβή τακτική, γεμάτη σκληρότητα και αδιαφορία, που τον οδήγησε σε μια ακρωτηριασμένη ψυχοσύνθεση.
Στο ίδιο μήκος κύματος έχουμε και μια έμμεση κριτική στη γενιά του Πολυτεχνείου, που θέλησε να ξεφύγει από τα δεσμά των προηγούμενων αγκυλώσεων, να χειραφετηθεί και να καταρρίψει την προϋπάρχουσα ηθική. Όμως αυτή η απελευθέρωση εντέλει δεν συνοδεύτηκε κι από το χτίσιμο μιας νέας ηθικής, που να μπορεί να μεγαλώσει τη νέα γενιά με τις αξίες που θα θεμελίωναν την κοινωνία της μεταπολίτευσης. Ίσως οι συνέπειες αυτής της αήθικης ανατροφής, φαινομενικά φιλελεύθερης και ανοικτής στα νέα δεδομένα, κατ’ ουσίαν όμως ανερμάτιστης και αποχαλινωμένης, φτάνει ως σήμερα. Στο κείμενο περνάνε έστω και αμυδρά σχόλια για την εποχή, την αριστερή διανόηση και δράση, τη φοιτητική αναταραχή, και τους δήθεν κουλτουριάρηδες, όπως τη νονά του Λίνου, φίλη της Βιβής, η οποία κατά βάση αποδείχθηκε αδίστακτη, αφού έφτασε να διαφθείρει ερωτικά τον ίδιο-της τον βαφτισιμιό.
 |
| Rubens, Ο βιασμός |
Παράλληλα, θίγεται το θέμα της ενδοκοινωνικής βίας, η οποία δεν απορρέει από κοινωνικούς και πολιτικούς παράγοντες. Είναι με αυτά τα μέτρα άλογη και γι’ αυτό ανακαλύπτεται εκ των υστέρων. Αν όμως κανείς τη δει με βάση τον ανθρώπινο ψυχισμό, ο οποίος λαξεύεται πάνω σε ανάπηρες ανθρώπινες σχέσεις, πάνω σε αμοραλιστικά δεδομένα, πάνω σε εφήμερες, κοντόθωρες κινήσεις, τότε θα καταλάβει ότι το άτομο μεγαλώνει σε μια οικογένεια που δεν το θωρακίζει αλλά αντίθετα το αφήνει λεία στις ορμές των ιδεολογιών, των αήθικων νοοτροπιών, των επίβουλων ατομικιστικών τάσεων.
 |
| Giulio Cesare Procaccini Ο βιασμός της Λουκρητίας |
[ΔΙΑΒΑΣΜΑΤΑ του ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ: Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο in2life]
Ο πίνακας της κορυφής είναι του Felice Ficherelli με τίτλο "Ο βιασμός της Λουκρητίας"
Πατριάρχης Φώτιος
5 comments:
Από τα λεγόμενά σου (δεν το εχω διαβάσει) προτείνω (όχι σε σένα μόνο, γενικά) παράλληλη ανάγνωση με τη 'Σχισμή" της Ντόρις Λέσινγκ.
Αυτό κατάλαβεςεσύ απ' το βιβλίο; Ότι έχει ως κύριο θέμα την απελευθερωμένη γυναικεία εξουσιαστικότητα και την έλλειψη οικογενειακών αρχών;
Για πολλοστή φορά, διαβάζω μια κριτική που ουδεμία σχέση έχει με το βιβλίο αυτό καθεαυτώ. Προτείνω να αφιερώνεις περισοότερο χρόνο στην ανάγνωση βιβλίων στα οποία πρόκειται να ασκήσεις "κριτική".
Είναι μερικοί φίλοι του Βιβλιοκαφέ που τον τελευταίο καιρό συχνάζουν στα τραπεζάκια-του και πίνουν σε μια άκρη τους καφέδες-τους, δυο τρεις Ανώνυμοι, ένας Χρήστος κ.ο.κ.
Καλό παρεάκι. Κάθονται στο ίδιο τραπέζι, ή στον ίδιο καναπέ, στο ίδιο γραφείο, τα λένε συχνά από το τηλέφωνο…
Είναι αναγνώστες διαβασμένοι, με άποψη και θέσεις, έχουν θεωρητική κατάρτιση, έχουνε παρακολουθήσει τις εξελίξεις στον χώρο και έχουν γνώμη για πολλά βιβλία και θέματα. Πιθανόν είναι ακαδημαϊκοί, κριτικοί λογοτεχνίας, συγγραφείς το βιβλίο των οποίων δεν έκρινα αρνητικά, αναγνώστες με πλούσια γκάμα αναγνωσμάτων…
Μπαίνουν στο Βιβλιοκαφέ τακτικά και ενίοτε σχολιάζουν συμβάλλοντας εποικοδομητικά στη συζήτηση, κατακρίνοντας όποιο κακώς κείμενο εντοπίσουν και ορθογραφώντας προσεκτικά τις λέξεις-τους καταθέτουν τις απόψεις-τους, άλλοτε με συνθήματα, άλλοτε με ευφυείς ατάκες, άλλοτε με ρητορικά ερωτήματα και άλλους εκφραστικούς τρόπους.
Λίγο πολύ οι θέσεις-τους διακρίνονται από σταθερότητα βάσει μιας καλά εδραιωμένης θεωρητικής προβληματικής:
1. Δεν αμφισβητούμε τους μεγάλους συγγραφείς και θεωρούμε αναγνωστικά επίκαιρα (άρα και διαχρονικά) τα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
[Ευχαριστώ εδώ τον φίλο Ν., άσχετο με την παραπάνω παρέα, για τη χρήσιμη παραπομπή: http://www.slate.com/id/2301312/ ]
2. Για κάθε έργο υπάρχει μια και μοναδική ερμηνεία (η δική-τους) χαραγμένη στα γονίδιά-του, την οποία όποιος δεν καταλάβει είναι ανίδεος και διαβάζει απρόσεκτα τις γραμμές. Αν το ψάξει, θα βρει το πραγματικό νόημα που είναι πάγιο, απαρέγκλιτο και σταθερό, αφού το κείμενο είναι μονοσήμαντο.
Η πιο σημαντική συμβολή στη συζήτηση, που με βοήθησε κι εμένα να δω τα λάθη-μου, είναι το ότι εκφράζονται πάντοτε με επιχειρήματα. Ρίχνουν ερωτήματα των οποίων η απάντηση είναι αυτονόητη, παίρνουν τις θέσεις-μου και τις ανασκευάζουν μία μία εξηγώντας τα σφάλματά-τους, αντιπροτείνουν ερμηνείες και εκδοχές (συγγνώμη, τη μία μόνη και αποδεκτή ερμηνεία), εκφράζουν α ν α λ υ τ ι κ ά τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να διαβάσει κανείς το βιβλίο… Πιστεύουν, κι αυτό το δέχτηκα ως πολύτιμο μάθημα, ότι μια “κριτική” (δική-τους η λέξη) ή θα είναι απόλυτα σωστή ή θα είναι παντελώς άσχετη. Έτσι, αν εγώ διαβάσω φεμινιστικά ένα βιβλίο υπό μία οπτική γωνία ερμηνείας, αυτοί, επειδή το διάβασαν λ.χ. μαρξιστικά, θα μου εξηγήσουν ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ότι η φεμινιστική ανάγνωση, η ψυχαναλυτική, η διακειμενική κ.ο.κ. δεν έχει καμία σχέση με το βιβλίο, γιατί απλά και αυτονόητα δεν είναι η ανάγνωση με την οποία αυτοί διάβασαν το έργο.
Τους ευχαριστώ πολύ για τη συνεισφορά-τους. Το «να μου την πουν» είναι η πρώτη και ύψιστη στάση-τους απέναντι σε έναν άνθρωπο που ξέρει λίγα από λογοτεχνία (γεωπόνος είμαι άλλωστε!) και πρέπει να αντιληφθεί, όχι τα συγκεκριμένα λάθη-του, αλλά τη συνολική αναγνωστική-του ανεπάρκεια. Μ’ αρέσει αυτή η αισθητική του γηπέδου: συνθήματα, γιουχαΐσματα, φωνές. Σιγά μην κάτσουμε να εξηγήσουμε τις διαφωνίες-μας.
Μια παρέα ομοϊδεατών έρχονται στο Βιβλιοκαφέ για να εξηγήσουν σε όλους τα λάθη των σκέψεών-μου, με επιχειρήματα και πλήρως αποδεικτικό λόγο. Εγώ όμως είμαι πολύ ισχυρογνώμων (αφού πιστεύω ότι δεν κάνω λάθη!) για να μην καταλαβαίνω ποια είναι η σωστή ερμηνεία των «Σακιών», αλλά με τις υποδείξεις-τους πιθανόν κάποτε να την αντιληφθώ.
Τους ευχαριστώ!
Πατριάρχης Φώτιος
Κι εσείς κ. Γεωργίου από αυτά που έγραψε ο Πατριάρχης καταλάβατε τις δυο γραμμές που σημειώνετε; Για πέστε μας ποιο είναι το θέμα του βιβλίου για να καταλάβουμε κι εμείς οι αδαείς;Από τον "ανώνυμο" θα ήθελα επίσης να με διαφωτίσει γιατί δεν έχει σχέση το βιβλίο με την κριτική που διάβασε, αφού, βεβαίως, αφιερώσει περισσότερο χρόνο στη μελέτη της ορθογραφίας.
Post a Comment