qahwa sudaniyya: “Από το Τόκιο στο Χαρτούμ” του Γιώργου Βέη

Ταξιδιωτική λογοτεχνία. Κάθε συγγραφέας που ασχολείται με το είδος βάζει τη σφραγίδα της γραφής-του ποικίλλοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη βεντάλια. Λ.χ. ο Ουράνης αφηγείται, ο Καζαντζάκης περιηγείται και στοχάζεται, ο Βέης δίνει ποιητικές εικόνες.

“Από το Τόκιο στο Χαρτούμ”

εκδόσεις Κέδρος

2009

        Στην αρχή περίμενα –μάλλον κακώς- μια περιηγητική διαδρομή στις χώρες που έζησε ο Βέης ως πρέσβης, σαν μια γεωγραφική ξενάγηση με ιστορικά στοιχεία και εμπειρίες ταξιδιού. Και λέω κακώς, γιατί αφενός αυτό προσιδιάζει σε εκπομπές για την τηλεόραση και αφετέρου γιατί η ποιητική ιδιότητα του συγγραφέα καθορίζει τη ματιά-του αλλά και τη γραφή-του, με αποτέλεσμα αυτό που τελικά εισπράττει ο αναγνώστης να είναι μια ιμπρεσσιονιστική απεικόνιση στιγμών και αισθημάτων, εικόνων και σκέψεων διυλισμένων από το στοχαστικό βλέμμα του Βέη.

          Η  Ι α π ω ν ί α  ξεδιπλώνεται σαν μητέρα αισθήσεων και εμπειριών, σαν μια συνεχής τελετουργία συμβόλων και διαφευγόντων νοημάτων. Η   Α φ ρ ι κ ή   σαν μια πανδαισία πολιτισμών, τόσο πολύχρωμων όσο και ερεθιστικών. Από το Τόκιο της Άπω Ανατολής στη Γιαουντέ του Καμερούν κι έπειτα στο Χαρτούμ του Σουδάν, από το σάκε στον qahwa sudaniyya (σουδανικό καφέ). Ο Ευρωπαίος, τόσο ο συγγραφέας όσο και ο αναγνώστης, λειτουργεί καταρχάς μυητικά, προσπαθεί να ικανοποιήσει την περιέργειά-του, αλλά συν τω χρόνω να εγκλιματιστεί σε ένα μωσαϊκό πολιτισμικών σημείων που δεν ταιριάζουν με την κοσμοαντίληψή-του και οφείλει να το αποκωδικοποιήσει και εν μέρει να το ασπαστεί.

        Ο Βέης δεν βλέπει τόσο τοπία όσο κείμενα. Δηλαδή δεν μένει στο εξωτερικό ερέθισμα ενός χώρου, ενός σκηνικού, αλλά το δουλεύει στο μυαλό-του ποιητικά, το αποδίδει στοχαστικά, το επεξεργάζεται διακειμενικά. Κάθε κεφάλαιο, ασύνδετο αφηγηματικά με το προηγούμενο και το επόμενο, στίζεται κυριολεκτικά με πληθώρα παραπομπών και κειμενικών αναμνήσεων. Τα ποιητικά χωρία αποτυπώνουν το φευγαλέο αίσθημα της στιγμής, ενώ οι φιλόσοφοι έρχονται στο γραπτό του Βέη για να αναγάγουν το στιγμιαίο σε διαχρονικό. Ο Ιάπωνας συγγραφέας Μισίμα και το έργο-του συμπλέει με τα θεατρικά δρώμενα στο Κιότο, αν θυμάμαι καλά, και ο Γάλλος Ρολάν Μπάρτ αποκωδικοποιεί τους συμβολισμούς της ιαπωνικής σημειωτικής.

          Ο Βέης δείχνει όχι μόνο πολιτισμική οξυδέρκεια αλλά και διακειμενική συνθετική ικανότητα που μπορεί να διαβάζει αυτά που βλέπει και να αναπαράγει με τη γραφή όσα είδε.

Πατριάρχης Φώτιος