Καφές φίλτρου με άρωμα βανίλιας: “Γραμματική” της Μ. Τσολακούδη

Ο Παπαδιαμάντης είχε κατηγορηθεί ότι γράφει ρηχά διηγήματα, από τα οποία μάλιστα, αν κανείς διαβάσει δυο-τρία, είναι σαν να τα έχει διαβάσει όλα.

Μαρία Τσολακούδη

“Γραμματική”

εκδόσεις Τόπος

2009

     Η πρωτοεμφανιζόμενη Μαρία Τσολακούδη συνθέτει μια σειρά διηγημάτων για την πατρίδα-της τη Λήμνο. Ο τίτλος κάθε διηγήματος είναι το όνομα ενός προσώπου, με του οποίου την οπτική γωνία παρακολουθούμε τα δρώμενα. Πρόκειται για μικρές ιστορίες, πολλές από τις οποίες δεν έχουν κορύφωση, αλλά όλες μαζί συστήνουν το σκηνικό της λημνιακής κοινωνίας. Την ατμόσφαιρα αυτή εντείνουν τα παρένθετα δημοσιεύματα από τον τοπικό τύπο των ετών 1924-1965, στα οποία αναδεικνύονται μικρά και μεγάλα συμβάντα που άφησαν το στίγμα-τους στη Λήμνο, κειμενάκια σε ανειμένη καθαρεύουσα που δείχνουν τι είναι αυτό που απασχολεί ένα απομονωμένο νησί όπως αυτό.

      Τα διηγήματα της Τσολακούδη είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα, ενίοτε με ντόπια διαλεκτικά στοιχεία, και αποτυπώνουν την ιδιόλεκτο του ανθρώπου που μιλάει και τον τρόπο σκέψης-του. Η θεματική των μικρών αυτών ιστοριών σχετίζεται με στιγμιότυπα που εδράζονται στην παράδοση και στην κλειστή κοινωνία του μικρού αυτού τόπου: τάμα στον Άγιο, η αποδιοπομπαία πόρνη, εκδίκηση και φονικά, προσκύνημα, αρχαία νομίσματα, ζώα και επαγγέλματα κ.ο.κ.

       Θα έλεγα ότι βρήκα μικρό ενδιαφέρον όσον αφορά στην πλοκή και δεν μου έκανε καρδιά να συνεχίσω μετά το τρίτο τέταρτο. Ώσπου… έκανα τη σύνδεση με τον Παπαδιαμάντη. Ιστορίες από ένα νησί με το χρώμα και την αύρα των κατοίκων-του, ένα είδος νεοηθογραφίας δηλαδή, όπου δεν μετράει τόσο η πλοκή όσο η ατμόσφαιρα και η περιγραφή ενός κλίματος. Έτσι, συνέχισα το διάβασμα για να μπω στο κλίμα. Πινελιές μιας κοινωνίας και βιωματικά στοιχεία που συνθέτουν το ψηφιδωτό μιας άλλης ζωής, άχρονο πλαίσιο που συναρμόζονται παρόν και παρελθόν, ενίοτε συναντάμε και τραγικές στιγμές (λ.χ. στο καλύτερο διήγημα «Στέλιος», όπου έγινε παλιά ένα φονικό κι ο φονιάς επανέρχεται στο χωριό)…

       Εν τέλει τα διάβασα όλα αναζητώντας παπαδιαμαντικά σουσούμια και ηθογραφικές ψηφίδες. Άλλοτε τα έβλεπα ενδιαφέρον κι άλλοτε περίμενα πώς και πώς θα τελειώσουν.

Πατριάρχης Φώτιος