Μελομακάρονα: βραβείο αναγνωστών

Όταν το εμπορικό βραβεύεται…

Είμαι κατά των ενόρκων στα δικαστήρια, γιατί το λαϊκό αίσθημα περί δικαιοσύνης είναι πολύ αβέβαιο, ρευστό, ατεκμηρίωτο και ως εκ τούτου η κοινή γνώμη με τον συναισθηματισμό της παρασύρεται εύκολα και παλινδρομεί.
Ο θεσμός των βραβείων αναγνωστών κλείνει φέτος 4 χρόνια. Διοργανώνεται από το ΕΚΕΒΙ, περιέλαβε λέσχες ανάγνωσης και βιβλιοπώλες και τελευταία μια κριτική επιτροπή που κατάρτισε τη βραχεία λίστα. Το 2005 το βραβείο το κέρδισε η Ευγ. Φακίνου, το 2006 η Ρ. Γαλανάκη, το 2007 ο Ανδρ. Μήτσου και το 2008 ο Δ. Μπουραντάς.
Δεν με ενοχλεί πως τη βραχεία λίστα την καταρτίζουν οι βιβλιοπώλες ή οι κριτικοί (βλ. τις ενστάσεις της Μ. Θεοδοσοπούλου το 2006: http://www.poiein.gr/archives/495/index.html ). Δεν με ενοχλεί το ίδιο το βιβλίο που τις περισσότερες των περιπτώσεων είναι από κακό ως απλώς ανεκτό.
Με ενοχλεί πρώτιστα το γεγονός ότι επιβραβεύονται βιβλία που καταναλώθηκαν σε ευρεία έκταση. Μα αυτά κέρδισαν τη θέση τους στην εκάστοτε χρονιά με τις πωλήσεις τους και με την ένταξή τους στις λίστες των best seller. Τι χρειάζεται και μια επιβεβαίωση σε στυλ Eurovision; Το κριτήριο του ευρέος κοινού είναι πολύ επιδερμικό, όσο κι αν υποστηρίζω τα ιστολόγια και τους ανώνυμους αναγνώστες. Το κριτήριο του κοινού είναι αποτέλεσμα καλού marketing και διαφήμισης, κριτήριο τελικά εμπορικό και όχι μακράς πνοής ή διαχρονικότερων δεδομένων.
Καταργήστε επομένως το βραβείο! Αντικαταστήστε το με άλλο που να μην αναδεικνύει τη μάζα ως πόλο αποφάσεων, όσο κι αν τα δημοκρατικά μας ανακλαστικά είναι ισχυρά.
Υπάρχει ένας αντίλογος: το βραβείο αυτό κινητοποιεί αναγνώστες και τονώνει το ποσοστό αναγνωσιμότητας. Ακούγεται καλό, αλλά δεν ξέρω αν φτάνει. Δεν ξέρω δηλαδή αν όντως πετυχαίνει αυτό τον σκοπό, αν οι ψηφοφόροι δεν είναι παρά οι άνθρωποι που ήδη διαβάζουν ή –χειρότερα- που έτυχε να διαβάσουν ένα-δυο βιβλία και τα ψήφισαν μέσα στην ημιμάθειά τους.

Δεν είχαν σκοπό να ασχοληθώ με το θέμα αν δεν παράγγελναν μελομακάρονα δύο θαμώνες του Βιβλιοκαφέ: ο Φώτης Θαλασσινός και η Pellegrina. Καταγράφω μερικά από τα σχόλιά τους:
«Το βραβείο του κ. Μπουραντά θα εκτοξεύσει κι αλλο τις πωλήσεις και ο Πατάκης θα μαζέψει κεφάλαιο για να εκδώσει πχ τα άπαντα της Μάρως Δούκα ή και της Σώτης. Να είναι καλά λοιπόν ο κ. Μπουραντάς.» (Pellegrina)
«Επιπλέον, ως αναγνώστρια, για να είμαι δίκαιη θα πρέπει να διαβάσω δεκαπέντε βιβλία, έτσι; Κανείς όμως δεν το κάνει αυτό, στην καλύτερη ψηφίζουν ό,τι έχουν διαβάσει (στη χειρότερη ότι ΔΕΝ έχουν διαβάσει). Οπότε τα ευπώλητα έχουν από χέρι την πρωτιά.» (Pellegrina)
«οι λέσχες ανάγνωσης δεν μου φαίνονται και πολύ φερέγγυος θεσμός. Απ' τη στιγμή που θεσμοθετήθηκε το πράγμα μυρίζει… Η ιστορία με τις λέσχες αναγνωσης, είναι ακόμη μια κίνηση να συσπειρώσουν και να κάνουν κραταιά την καταναλωτική βρώμα και στον χώρο του βιβλίου. Να συσπειρώσουν, να κατευθύνουν , να αναδείξουν και άλλα γνωστά στην γνωστή χώρα που ανέδειξε τη δημοκρατία και την αρπαχτή....» (Φώτης Θαλασσινός)
Βλέπε και την εξαιρετικά πολύπλευρη και ενδιαφέρουσα συζήτηση στο ιστολόγιο «Σύγχρονη έκφραση»: http://sigxroniekfrasi.blogspot.com/ στις αναρτήσεις 9, 17, 19, 23 και 30 Ιουνίου 2008.
Αφού οι αναγνώστες «ψηφίζουν» με την αγορά ενός βιβλίου, αφού αγοράζουν καλώς ή κακώς το ένα ή το άλλο και δεν αγοράζουν το x ή το ψ, γιατί πρέπει να θεσμοθετείται μια εφήμερη επιλογή με βραβείο; Τι θα ψήφιζαν οι σημερινοί αναγνώστες, αν λ.χ. καλούνταν να επιλέξουν το καλύτερο βιβλίο για το 1989 και όχι για το 2009; Θα επιβίωνε ένα έργο που τότε έκανε πάταγο, θα το δεχόταν το σημερινό κοινό ή θα λάμβανε –λόγω της απόστασης- σωστότερες αποφάσεις;

Πατριάρχης Φώτιος