John Williams, “Το πέρασμα του Μακελάρη”

Τέσσερις άντρες φεύγουν για μια κοιλάδα όπου θα αναζητήσουν το καλύτερο δυνατό κυνήγι βουβάλων. Και μετά από πολλές περιπέτειες, θα γυρίσουν σε μια άλλη κοινωνία.

 

John Williams “Butcher’s Crossing” 1960 “Το πέρασμα του Μακελάρη” μετ. Α. Δημητριάδη εκδόσεις Gutenberg -2021

 

Γνώρισα τον Williams με τον εκπληκτικό “Στόουνερ”. Κι είχα πάντα στον νου μου να ξαναπιάσω βιβλίο του. Ίσως τον “Αύγουστο”, αλλά τελικά επέλεξα τον “Μακελάρη”

> Ο Τζον Γουίλιαμς γεννήθηκε στο Τέξας το 1922 από γονείς αγρότες, και έγινε καθηγητής πανεπιστημίου. Άρχισε να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1942, μεσολάβησαν αρκετά ποιήματα και μετά το "Stoner" ("Ο Στόουνερ") που ήταν το πρώτο έργο του που έτυχε, τότε κάποιας προσοχής. Μεγαλύτερη επιτυχία έκανε το επόμενο, "Augustus" (National Book Award for Fiction, 1973) με θέμα τον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Πέθανε το 1994 χωρίς καν να υποψιάζεται την επιτυχία που έχει σήμερα "Ο Στόουνερ".

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ γράφεται το 1960. Αναφέρεται όμως στα τέλη του 19^ου αιώνα, γύρω στα 1873. Στην Άγρια Δύση. Το “Πέρασμα του Μακελάρη” είναι μια πολίχνη δίπλα στο ποτάμι, μικρή κι αδιάφορη, όπου ζουν κυρίως κυνηγοί βουβαλιών. Εκεί φτάνει ο νεαρός Will Andrews, τριτοετής του Harvard, που θέλει γενικά κι αόριστα να γνωρίσει τον τόπο.

ΟΙ ΣΕΛΙΔΕΣ προχωράνε αργά. Σαν να σέρνει κανείς τα πόδια του στη σκόνη του εδάφους. Κι όμως δεν νιώθει να κουράζεται, να δυσφορεί, όσο περιμένει να ξεδιαλύνει η υπόθεση και να συνοδεύσει τον νεαρό φλώρο, παιδί της πόλης και των γραμμάτων, σε έναν νέο κόσμο. Οι άνθρωποί του, αμόρφωτοι. Ωστόσο, πέρα από τις ιδιορρυθμίες τους δεν φαίνονται εχθρικοί. Π.χ. ο Miller, αυτόνομος κυνηγός, στον οποίο απευθύνεται ο Andrews, ξενίζεται με τον τελευταίο. Αλλά δεν τον αποπαίρνει, δεν είναι καχύποπτος πέρα απ’ το λογικό όριο, δεν τον αδειάζει.

ΞΕΚΙΝΑΝΕ λοιπόν τέσσερις, για να βρουν τον βουβαλότοπο, στον οποίο θα κάνουν μια μεγάλη μπάζα. Ο νεαρός και άπειρος Andrews, ο αρχηγός της αποστολής Miller, ο μονόχειρας Charley Hoge, φίλος του αρχηγού και οργανωτικό στοιχείο της αποστολής, και τέλος ο γδάρτης Fred Schneider, που είναι γενικά επιφυλακτικός για την επιτυχία της εξόρμησης. Στόχος για τους άλλους το χρήμα, ενώ για τον πρωταγωνιστή η εμπειρία και η ωρίμαση μέσα από την περιπέτεια στην Άγρια Δύση.

ΑΝ ΕΒΛΕΠΑ την πορεία τους σε western, σε ταινία στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση, μάλλον θα βαριόμουν. Τώρα, όμως στις τυπωμένες σελίδες, η γραφή του Williams έχει μια ιδιαίτερη γοητεία. Η εξέλιξη ακολουθεί τους νόμους των δυσκολιών, που προκαλούν αγωνία, και του ξεπεράσματός τους. Καταρχάς, η έλλειψη νερού οδηγεί την ομάδα στα άκρα, με τον Schneider να είναι πάντα απαισιόδοξος, ώσπου εντελώς οριακά κι αφού είχαν εξαντλήσει όλα τα αποθέματα και τα βόδια, βρήκαν ένα ποταμάκι. Έπειτα, η ανεύρεση βουβαλιών σε μια περιοχή όπου μόνο ο Miller θυμόταν παλιά να είχε ξαναβρεί. Τελικά βρίσκουν σε μια στενή κοιλάδα εκατοντάδες ζώα, τα οποία άρχισαν να σκοτώνουν και να γδέρνουν.

ΟΙ ΑΝΤΙΞΟΟΤΗΤΕΣ όπως η ανυδρία, τα βουβάλια, ο χειμωνιάτικος καιρός που τους πλακώνει με χιόνι κ.ο.κ. αλλά και οι εσωτερικές συγκρούσεις (Schneider εναντίον Miller) λειτουργούν σαν φιτίλι που δεν αφήνουν το έργο να βαλτώσει. Χωρίς ωστόσο να προκαλούν έντονο σοκ. Τελικά μια πολύ καλή συγκομιδή 5000 περίπου βουβαλιών. Κι ένα ποτάμι που αφρίζει. Κι η επιστροφή που βρίσκει την κοινωνία, μετά από έξι μήνες στα βουνά, να έχει αλλάξει ριζικά…

ΣΕ ΟΛΑ αυτά ο νεαρός Andrews μαθαίνει την επιβίωση, τα όπλα, τις συνήθειες των βουβαλιών, τον τρόπο γδαρσίματός τους, κι έτσι μετατρέπεται ασυναίσθητα από παιδί της πόλης σε άντρα της υπαίθρου. Μαζί του κι εμείς μυούμαστε στη ζωή του κυνηγού, προσωπικά λυπάμαι για την τόση εξόντωση ζώων, αλλά συνάμα καταλαβαίνω πως την εποχή εκείνη κάτι τέτοιο μάλλον δεν υπήρχε ως προβληματισμός (δεν ξέρω καν αν υπήρχε το 1960, όταν γράφτηκε το έργο). Ο τίτλος βέβαια του βιβλίο με αυτό το αιμοβόρικο butcher (μακελάρης) δεν αναφέρεται ίσως μόνο στην πολίχνη απ’ όπου όλα ξεκίνησαν, αλλά και στον κυνηγό που μακελεύει εύκολα δεκάδες εκατοντάδες ζώα για το δέρμα τους.

ΕΝΤΕΛΕΙ, η αποτυχημένη κατάληξη της ιστορίας αυτού του μυθιστορηματικού western υποδεικνύει, τουλάχιστον σε μένα, δύο πιθανές ερμηνείες. Η μανιώδης προσπάθεια για επιτυχία, που δεν σταματά μπροστά σε τίποτα, και παλεύει λυσσωδώς για τον στόχο δεν υπολογίζει τις ανατροπές που γυρίζουν το όλο εγχείρημα boomerang. Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να προελαύνει ακάθεκτη, γιατί τα ηθικά και υπαρξιακά όριά της ενδέχεται να την σταματήσουν. Απ’ την άλλη, η Ιθάκη, ακόμα κι αν δεν έφερε τα πολυπόθητα πλούτη, έκανε τον νεαρό Will Andrews σαν άλλο Οδυσσέα πιο ώριμο, πιο σοφό, πιο άνδρα.

Μεστό έργο, στιβαρό, γεμάτο, χωρίς κοιλιές και χωρίς το συνταρακτικό για να σε ξεσηκώσει. Η αποτυχία είναι μια μορφή αφηρωισμού.

Πατριάρχης Φώτιος