“Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες στιγμές” της Ξένιας Κουναλάκη

Πώς γνωρίζεις έναν άνθρωπο; Από την προσωπική γνωριμία μαζί-του αλλά και από τα κείμενά-του. Άμεσα και έμμεσα. Σε διαπροσωπική επαφή και σε διαμεσολάβηση. Στον προφορικό λόγο με όλες τις αυθόρμητες περιγλωσσικές παραμέτρους και στον γραπτό, όπου πολλά έχουν περάσει από το κόσκινο της σκέψης.

Φραπέ γλυκό: Ξένια Κουναλάκη “Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες στιγμές” εκδόσεις Πόλις 2016

Πριν το διαβάσω:

            Γιατί το διάλεξα; Επειδή διάβασα καλά λόγια, διάβασα για εξομολογητικά κείμενα που έχουν όμως και μια λογοτεχνική πατίνα. Κι αναρωτιόμουν: είναι διηγήματα ή ημερολογιακές καταγραφές;

Καθώς το διάβαζα:

            Καθώς διάβαζα το ένα μετά το άλλο, ήθελα να γνωρίσω τη συγγραφέα (ή μάλλον το πρόσωπο που εμφανίζεται στο κείμενο), επειδή ζει ανάμεσά-μας και σκέφτεται πολλά που αξίζουν κουβέντα, και συνάμα ήθελα να μην την κάνω ούτε για λίγο παρέα, γιατί δείχνει έναν πολύ “διφορούμενο” εαυτό. Θα ήθελα να γνωρίσω τη συγγραφέα γιατί δείχνει ανθρώπινη και συνάμα στοχαστική και συναισθηματική. Ή δεν θα ήθελα…

            Πρόκειται για εκτενείς καταγραφές σκέψεων, σε μέγεθος άρθρου, που δεν αφορούν ακριβώς την καθημερινότητα της Κουναλάκη, άρα να χαρακτηρίζονται ημερολόγιο γεγονότων, αλλά πιο πολύ δοκιμιακές καταγραφές επί της ζωής-της. Αυτές οι αυτοβιογραφικές σημειώσεις καταπιάνονται με φαινόμενα που επαναλαμβανόμενα αποτέλεσαν γνωρίσματα της σαρανταεξάχρονης πορείας-της, όχι χρονικά, όχι τακτικά, αλλά με τη δύναμη της συνάθροισης ομοειδών στιγμών, που γεννούν σκέψεις και ορίζουν το είναι-της.

            Αυτοβιογραφία σε φέτες, ημερολόγιο σκέψεων, στοχαστικά δοκίμια επί του εαυτού, κοινωνικές ματιές μέσω ενός εγώ, δημόσια ψυχανάλυση στο κατώφλι του ατομικού με το κοινωνικό, “προφορικές” εκμυστηρεύσεις, σχολιασμένες αναμνήσεις, διερευνητικά σχόλια, προσπάθειες ανασύστασης του προσώπου-της…

            Τι με έκανε να θέλω να τη συναντήσω; Καταρχάς, κι αυτό είναι βασικότατο προσόν του βιβλίου, ο ανθρώπινος χαρακτήρας της συγγραφέως. Ανοίγει τον εαυτό-της, ξεδιπλώνει το φωτεινό και το μαύρο είναι-της, μιλά απλά, ανθρώπινα, κουβεντιαστά, δεν ντρέπεται να εξομολογηθεί τα άγχη και τις ανασφάλειές-της και να συν-ομιλήσει με τον αναγνώστη, σαν με φίλο σε καφετέρια (στο Βιβλιοκαφέ λ.χ.!). Κάθε ανάγνωση είναι μια συνάντηση μαζί-της, ένας καφές που αχνίζει, μια κουβεντούλα σε χαλαρή στιγμή, κι όντως τα κείμενα διαβάζονται άνετα, σαν εβδομαδιαία ραντεβού για να διατηρήσουμε μια φιλική επαφή.

            Παράλληλα, η γραφή-της, που γυρίζει γύρω από το εγώ-της, περιλαμβάνει στα δίχτυα-της και το κοινωνικό, το πολιτικό, το διεθνές. Ως δημοσιογράφος της Καθημερινής ζει το σήμερα, συμμετέχει σ’ αυτό, γνωρίζει σύγχρονους πολιτικούς, όπως τον Σόιμπλε, διαβάζει και ενημερώνεται. Απόρροια όλων των παραπάνω είναι οι σκέψεις-της, που –τουλάχιστον εδώ- δεν είναι ερμηνείες και πολιτικά σχόλια, αλλά πιο πολύ, κι αυτό μου αρέσει, καθημερινές κουβέντες που σχολιάζουν τα τρέχοντα, όπως αυτά πέφτουν μέσα στο καζάνι με τα προσωπικά.

            Τέλος, μου άρεσε η συστολή-της στην προφορική δημόσια ζωή, που εξισορροπείται με μια βαθιά ανάγκη να γράφει. Ο ρήτορας που δίνει τη θέση-του στον γραφιά είναι μια εσωτερική ανάγκη να μην προβεί κανείς σε πράξεις επιδειξιομανίας ή αυτοπροβολής, αλλά να κλειστεί στο εγώ-του και να σκεφτεί τι αξίζει να μείνει στο χαρτί, σαν κατάθεση έξω από τα φώτα της δημοσιότητας. Σαν ένα μπλογκ…

            Από την άλλη, δεν θα ήθελα να γνωρίσω έναν άνθρωπο που μέσα στην ειλικρίνειά-του εκφράζει όλες εκείνες τις πτυχές του σύγχρονου ευδαιμονισμού: το 50-75% των σκέψεών-του είναι για το σεξ, η στάση-του απέναντι στα ρούχα διακρίνεται από έλλειψη ισορροπίας (από την άσκοπη σπατάλη στην απρεπή αδιαφορία), στο φαγητό λειτούργησε κάποια στιγμή ως βουλικό έως εμετού ον, το πρωί πίνει coca-cola light, δεν ξέρει να μαγειρεύει και να ικανοποιεί βασικές καθημερινές ανάγκες, κάνει like από δημοσιοσχετίστικη διάθεση και από (υποκριτική) ευγένεια, και πολλά άλλα. Η αφηγήτρια είναι δείγμα μιας γενιάς που μεγάλωσε άνετα και αυτή η γενιά εν μέρει κατάντησε ατροφική, κακομαθημένη, αν-ισόρροπη, ατομικιστική μέσα στις ευαισθησίες-της. Μιλάω φυσικά για την απόδοση ενός προσώπου, για ένα “ημιπλαστό” προσωπείο, όπως αυτό ξεδιπλώνεται μέσα στο κείμενο, και όχι για την ίδια τη συγγραφέα, την οποία δεν γνωρίζω.

Αφού το διάβασα:

            Ωραίο ανάγνωσμα. Λιτό όσο και αισθαντικό, καθημερινό στα όρια του δημοσιογραφικού και του ημερολογιακού, αλλά και προσιτό, ανάλαφρο, που ανοίγει την ψυχή της αφηγήτριας για να δούμε την πάλλουσα καρδιά-της με τα πάθη και τις αδυναμίες-της αλλά και με τις βαθύτερες συναισθηματικές και νοητικές πτυχές-της. Είδα μια ανθρώπινη όσο και εκνευριστική, μια οικεία όσο και ακραία, μια ελληνικά γνωστή όσο και μακρινή   α ν τ ι φ α τ ι κ ό τ η τ α ,  ελληνική γιατί μας χαρακτηρίζει αυτό το άναρχο, που μπορεί όμως να γίνει καλλιτεχνικό, διφυές είναι-μας.

[Οι εικόνες που εισχωρούν ανάμεσα στις λέξεις είναι παρμένες από:  www.athensvoice.gr,   www.ex-dsathen.gr,  food.ndtv.com,  kourdistoportocali.com,  kritiki.gr  και  futurecontent.com]

Πατριάρχης Φώτιος