“Η συριακή διαθήκη” του Barouk Salamé

Ποιο είναι το παρελθόν του Ισλάμ και πόσο αυτό μπορεί να αλλάξει τη φονταμενταλιστική δράση πολλών φανατικών; Είναι δυνατόν η χαμένη διαθήκη του Μωάμεθ να λειτουργήσει με καταλλαγή ως αντίβαρο στη βαρβαρότητα των αδίστακτων πιστών-του;

Γαλλικός καφές με άρωμα βανίλια: Barouk Salamé “Le Testament syriaque” Payot & Rivages 2011
“Η συριακή διαθήκη” μετ. Γ. Καυκιάς εκδόσεις Πόλις 2016

Πριν το διαβάσω:

            Γιατί το διάλεξα; Επειδή μου το έστειλαν οι εκδόσεις Πόλις (και τις ευχαριστώ γι’ αυτό). Το είχα για καιρό στο γραφείο, ώσπου είδα στο αυτί ότι πρόκειται για ιστορικο-θεολογικό αστυνομικό μυθιστόρημα, που είναι της μόδας στην Ευρώπη… ποντίκι εγώ έπεσα στη φάκα!

Καθώς το διάβαζα:

            Το έγκλημα, ανατριχιαστικό, το μαθαίνουμε από την αρχή: ένα ζευγάρι σκοτώνονται από σαλαφιστές ισλαμιστές, καθώς οι τελευταίοι ψάχνουν ένα σπάνιο χειρόγραφο, που είναι γραμμένο στα συριακά, πρόδρομη γραφή της αραβικής. Σταδιακά, μαθαίνουμε ότι αυτό το χειρόγραφο είναι η συριακή διαθήκη, που πιθανόν έγραψε ο ίδιος ο Μωάμεθ, με αποτέλεσμα όποιος την έχει να μπορεί να καθορίσει τη γραμμή του Ισλάμ. Πραγματικός όμως κάτοχος της Διαθήκης είναι ο δημοσιογράφος Πωλ Μεζύρ, κι εκεί αρχίζει το κυνήγι της ιστορικής αλήθειας, του ίδιου του πρωταγωνιστή, της σαΐτας που ονομάζεται αστυνομική λογοτεχνία…

            Αντιγράφω από το αυτί (κριτική της Le Monde):

            “Τα τελευταία χρόνια, το ιστορικο-θεολογικό αστυνομικό μυθιστόρημα είναι της μόδας. Το καλύτερο (Ουμπέρτο Έκο, Ρενέ Μπελετό, Τζούλια Κρίστεβα) γειτονεύει με το χειρότερο (Νταν Μπράουν). Αλλά, ως τώρα, οι περισσότεροι συγγραφείς εμπνέονταν από την ιστορία του χριστιανισμού χωρίς να ριψοκινδυνεύουν στα εδάφη του ισλάμ. Φαίνεται πως οι φετφάδες κατά του Ρούσντι τρόμαξαν και τους πιο τολμηρούς. Όχι όμως τον Μπαρούκ Σαλαμέ που, με τη Συριακή Διαθήκη, προσφέρει ένα πρώτο μυθιστόρημα που και λόγιο είναι και κόβει την ανάσα. Ο συγγραφέας μας ξεναγεί, μέσα από πολλούς φόνους, από τις απαρχές του ισλάμ ως τις σύγχρονες παρεκκλίσεις-του”

            Κι όντως μεταξύ των φόνων, τους οποίους διερευνά ο αστυνόμος-φιλόσοφος Σαρφατύ, διοχετεύεται πλήθος πληροφοριών για τις απαρχές της μουσουλμανικής θρησκείας, τον Μωάμεθ και την υποτιθέμενη διαθήκη-του, τη σχέση του Ισλάμ με τον Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό… Το μυθιστόρημα δηλαδή κινείται ανάμεσα στο αστυνομικό, που διαδραματίζεται στο αιματοβαμμένο σήμερα, και το ιστορικό, που ανάγεται μέσω αποκρυφιστικών γνώσεων και λοξών ερμηνειών στον 7^ο μ.Χ. αιώνα.

            Το αστυνομικό μέρος θυμίζει αρκετά κινηματογραφική σύλληψη και ταχύτητα όπως και εικονοποιία που λαμβάνει χώρα μπροστά στην κάμερα. Θυμίζει πολλές ανάλογες ταινίες δράσης και αστυνομικού μυστηρίου και γι’ αυτό ίσως δεν μου πολυάρεσε. Το ιστορικό μέρος αντίθετα μας ξεναγεί σε παλιές εποχές, ξεθάβει άγνωστα “μυστικά”, μας ιντριγκάρει με τα χαμένα κεφάλαια της Ιστορίας, ασχέτως αν είναι πιθανή η θεωρία-του ότι η ισλαμική θρησκεία χρωστάει πολλά, πάρα πολλά, στον Χριστιανισμό.

             

Αφού το διάβασα:

            Το έργο, παρά τον όγκο-του, διαβάζεται γρήγορα και τραβά το ενδιαφέρον, κυρίως στο τμήμα-του που πάει πίσω για να ανακαλύψει / αποκαλύψει μυστικές πλευρές της Ιστορίας και να τονίσει ότι η θρησκεία (κάθε θρησκεία) είναι έργο ανθρώπων. Αυτή η ματιά έρχεται να αντιπαρατεθεί στη φανατική δράση ακραίων θρησκόληπτων κύκλων και στοιχίζεται με την ουδετερόθρησκη / άθεη στάση ειδικά των Γάλλων και άλλων ευρωπαϊκών λαών. Νομίζω ότι ανάμεσα στα άκρα της απόλυτης θρησκευτικής προσήλωσης με αιμοσταγείς δηλώσεις και βάρβαρες πράξεις και στη βολεμένη αθεΐα, που θεωρεί τον εαυτό-της πολιτισμένο, ανάμεσα στον Ισλαμιστή που σκοτώνει και στον άθεο Χίτλερ που εξίσου σκοτώνει, ανάμεσα στον φανατισμό της θρησκείας και στον φανατισμό του αντιθρησκευτικού δογματισμού, υπάρχει μια υγιής ενδιάμεση ζώνη.

{Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 17/1/2017 στο In2life και εδώ αναδημοσιεύεται αφιερωμένο στα θύματα της Αιγύπτου]

Πατριάρχης Φώτιος