“Ο θαμμένος γίγαντας” του Καζούο Ισιγκούρο

Μια ιστορική αφήγηση ή μια αλληγορία για τη σημερινή Ευρώπη; Κι αν ο Μεσαίωνας μοιάζει με το σήμερα, πώς αναδεικνύεται αυτή η ομοιότητα; Αλλιώς, ποιο μήνυμα αφήνεται από τα βάθη του παρελθόντος στον σημερινό αναγνώστη;

Γιαπωντσίνο: Kazuo Ishiguro “The Buried Giant” Faber & Faber London 2015 Καζούο Ισιγκούρο “Ο θαμμένος γίγαντας” μετ. Α. Μαντόγλου εκδόσεις Ψυχογιός 2015

          Στα “Απομεινάρια μια μέρας”, στο πιο γνωστό έργο του Ισιγκούρο, βλέπουμε την απόλυτη βρετανοποίηση του Ιάπωνα συγγραφέα, καθώς αυτός καταφέρνει να αποδώσει το κλίμα της αγγλικής κοινωνίας τόσο φλεγματικά που δεν φαντάζεται κανείς ότι δεν πρόκειται για γηγενή αναντάμ παπαντάμ.

          Σ’ αυτό-του το έργο ο μυθιστοριογράφος παραμένει στη βρετανική γη, αλλά την επισκοπεί στη μεσαιωνική-της εποχή, μια αναγωγή που κάνει όσα συμβαίνουν να φαίνονται εκτός χρόνου, εκτός έθνους, εκτός πραγματικότητας. Ένα παραμύθι για μεγάλα παιδιά, που καταρχήν κερδίζει τον αναγνώστη με την αφηγηματική-του ομαλότητα και το άχρονο πλαίσιό-του. Ξεκινώ λοιπόν κι εγώ με ορμή, περιμένοντας από την ιστορία να αποκτήσει βάθος και τις διάφορες ενδείξεις, όπως το εύρημα με την απώλεια μνήμης ή την ύπαρξη μυθικών δράκων, να εξελιχθούν σε πιθανές αλληγορικές αναγωγές.

          Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι φεύγει από το χωριό-τους για να βρει τον γιο-τους. Ο Αξλ και η Μπέατρις διασχίζουν τη χώρα, περνάνε από το χωριό των Σαξόνων, συναντούν πολεμιστές, ακούνε για δράκους, διασταυρώνονται με παράξενες γριές και πανύψηλους βαρκάρηδες κ.ο.κ., πάντα με τη λήθη να συνοδεύει τις ανησυχίες-τους, καθώς νιώθουν ότι ο Θεός τους καταράστηκε να ξεχνάνε.

          Η ιστορία εξελίσσεται κατά τα επικά πρότυπα σε μια μονόδρομη πορεία, πάνω στην οποία συναρθρώνονται τα επεισόδια σε μια αλυσίδα. Σε κάποια στιγμή η ιδιωτική ιστορία δυο γηραιών αγροτών αποκτά εθνικό χαρακτήρα, καθώς εμπλέκεται με τη διαμάχη Σαξόνων και Βρετανών μετά την ένωσή-τους από τον βασιλιά Αρθούρο τον 6^ο μ.Χ. αιώνα. Σημειωτέον ότι ο Αρθούρος δεν είναι σίγουρο ότι είναι ιστορικό πρόσωπο, αλλά ο θρύλος-του γαλούχησε τους Βρετανούς κι έτσι ο Ισιγκούρο πατά σ’ αυτόν τον θρύλο για να μυθιστορηματοποιήσει. Σε ένα ορεινό μοναστήρι το κυνήγι της δράκαινας Κουερίνγκ συνδέεται με τη σύγκρουση του λόρδου Μπρένους με τον πολεμιστή Γούισταν.

          Ο Ισιγκούρο αναμιγνύει ιστορία και μύθο, ρεαλιστικό επίπεδο και φανταστικό, πραγματικότητα και θρύλους. Δεν ξέρω αν για έναν Βρετανό το μυθιστόρημα λέει κάτι καινούργιο ή αν είναι μια ενήλικη “σοβαρή” εκδοχή του “Άρχοντα των Δακτυλιδιών” και άλλων παρόμοιων λογοτεχνικών έργων. Δεν ξέρω αν ένας σύγχρονος Αγγλοσάξονας, μεγαλωμένος με αυτήν την κουλτούρα, θα το βρει επίκαιρο, πρωτοποριακό, δυναμικό. Δεν ξέρω καν γιατί γράφτηκε, εκτός αν η χαμένη στην αχλή των θρύλων βρετανική ιστορία αντικατοπτρίζει την κατά Ισιγκούρο σύγχρονη πραγματικότητα.

Έτσι, επειδή εγώ δεν μπόρεσα να αντιληφθώ το πολιτισμικό διακύβευμα, παρόλο που ξεκίνησα το βιβλίο με προσδοκίες, βούλιαξα σε μια ωραία ιστορία, σαν άρλεκιν για ιστοριόφιλους, σαν μαγικό έπος που δεν μπορώ ωστόσο να καταλάβω ποιο στίγμα δίνει στον σημερινό αναγνώστη. Πιστεύω και το έχω ξαναγράψει ότι τέτοια βιβλία εκφράζουν μια συγκεκριμένη πολιτισμική παράδοση και πολλοί προσπαθούν να τα παρουσιάσουν, λόγω της κυριαρχίας της αγγλοσαξονικής κουλτούρας, ως must παγκοσμιοποιημένο προϊόν.

          Θα ξαναγράψω αυτό που είχα πει για τον άκρως αγαπητό-μου Κούντερα. Βιαζόμαστε ως χώρα να προβούμε στην έκδοση ενός καθιερωμένου ξένου συγγραφέα (το προκείμενο βιβλίο του Ισιγκούρο κυκλοφόρησε στα αγγλικά μέσα στο 2015 και, φαντάζομαι, ο Ψυχογιός είχε ήδη κλείσει την έκδοσή-του, χωρίς να ξέρει καλά καλά περί τίνος πρόκειται) κι έτσι δείχνουμε αφάνταστο επαρχιωτισμό και λογοτεχνικό καταναλωτισμό με τυφλή εμπιστοσύνη σε σινιέ προτάσεις.

[Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν το κείμενο είναι αντλημένες από: themiddleagesjpf.weebly.com, www.pinterest.com, www.uk.filo.pl, www.bbc.co.uk, www.ducksters.com και www.dailymail.co.uk]

Πατριάρχης Φώτιος