“Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα” του Κρίστοφερ Ίσεργουντ

Ένα μυθιστόρημα γραμμένο τη δεκαετία του ’30 σε μια Ευρώπη που αλλάζει κι ακόμα περισσότερο σε μια Γερμανία που πηγαίνει χωρίς φρένο προς την καταστροφή …του κόσμου. Ένα μυθιστόρημα γραμμένο από έναν Άγγλο που οσμίστηκε το μετά.

Στιγμιαίος καφές με άρωμα βερίκοκο: Isherwood Christopher “Mr Norris Changes Trains” 1935 Κρίστοφερ Ίσεργουντ “Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα” μετ. Ι. Ηλιάδη εκδόσεις Μεταίχμιο 2015

          Το 1935 ο Χίτλερ έχει ανέβει στην εξουσία και έχει ήδη δείξει τα δόντια-του. Ο Ίσεργουντ οσμίζεται πολλά απ’ αυτά που γίνονται και ίσως όσα θα ακολουθήσουν και γράφει ένα μυθιστόρημα που ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του ’30 με έναν Άγγλο, τον Άρθουρ Νόρρις, να συναντά στο Βερολίνο τον Ουίλιαμ Μπράντσο, μέσα σε κλίμα διαταραγμένης δημοκρατίας και ναζιστικής ενδυνάμωσης.

          Στην αρχή ο Νόρις φαίνεται ένας ανέμελος, τρυφηλός άνθρωπος, που χαριεντίζεται με πόρνες και περνά ράθυμα και άσωτα τη ζωή-του. Η όλη-του προσωπικότητα δεν γεμίζει το μάτι, είναι αρκετά ανισόρροπος, φαίνεται απολίτικος, χαμένος στις δουλειές-του, που δεν ξέρουμε τι περιλαμβάνουν, και στις φιλήδονες νύχτες-του, ενώ ο Μπράντσο, ο οποίος έχει αναλάβει και χρέη αφηγητή, είναι πιο συγκρατημένος και σταθερός. Τελικά τι είδους άνθρωπος είναι ο Νόρις μέσα σε ένα περιβάλλον που φασιστοποιείται, όσο και αν η πολιτική δεν φαίνεται να παίζει (καταρχάς) ενεργό ρόλο στην ιδιωτική-του ζωή…;

          … ώσπου εκφωνεί έναν λόγο σε εκδήλωση κομουνιστών και έπειτα δέχεται πρόσκληση από την πάντοτε επαγρυπνούσα αστυνομία για μια συνεντευξούλα, χωρίς εμφανείς συνέπειες!  Από τότε και στο εξής κι ενώ ο ίδιος ο Νόρις φαίνεται κωμικός και ενίοτε γελοίος, ο αναγνώστης ζυμώνεται με την ιδέα ότι κάποιο πολιτικό παιχνίδι παίζει μέσα στην ετοιμόρροπη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ενώ ο αφηγητής Ουίλιαμ δεν έχει καταλάβει τίποτα. Έτσι, η όλη σφυρίζω-αδιάφορα κατάσταση μοιάζει να είναι η αδιατάρακτη επιφάνεια ενός ταραγμένου βυθού και ο Νόρις πρόκειται να αποδειχθεί καταλύτης εξελίξεων.

Τα δείγματα σταδιακά πληθαίνουν, οι κομουνιστές τίθενται εκτός νόμου, οι εκλογές πολλαπλασιάζονται, καθώς δεν μπορεί να επικρατήσει πολιτειακή ομαλότητα, οι ναζί ξεθαρρεύουν και βαίνουν δρομαίοι προς την εξουσία. Αυτά στο φόντο, όσο ο Νόρις και ο Μπράντσο συνεχίζουν τη ζωή-τους…

Τελικά, αποδεικνύεται κάτι που αχνοφαινόταν από ένα σημείο και μετά. Ο Νόρις διήγε δεύτερη ζωή, ενώ ο Ουίλιαμ ήταν ανυποψίαστος και αφελής. Πολλά παιχνίδια κατασκοπίας σε ένα ψυχροπολεμικό κλίμα, σε μια δημοκρατία που παρέπαιε, σε ένα ηλεκτρισμένο πλαίσιο που δεν φτάνει μέχρι εμάς, γιατί ο αφηγητής-μας βλέπει τα πράγματα κοντόθωρα, παρασύρεται σε επιφανειακές εξηγήσεις, αγνοεί το ιστορικό και επικεντρώνεται στο ιδιωτικό. Όχι ότι βολεμένος, αλλά κλείνει τα μάτια υποσυνείδητα σε όλη την κοσμοχαλασιά που συμβαίνει γύρω-του. Προς το τέλος αποκαλύπτεται ένας πιο παρασκηνιακός Νόρις, που συμμετέχει ενεργά στις εθνικές έριδες και βρίσκεται στη Γερμανία με σκοπό (για τον οποίο όμως πληρώνεται).

[Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από: www.shockblast.net, artblart.com, www.germanculture.com.ua και www.qotd.org]

Πατριάρχης Φώτιος