“Τελευταία έξοδος Στυμφαλία” του Μιχάλη Μοδινού

Μια καταστροφή και μια πορεία μετά απ’ αυτή, ένας απολογισμός και μια προσπάθεια να βρούμε άκρη μέσα στην κοχλάζουσα πραγματικότητα. 

Espresso Decaffeinato   Μιχάλης Μοδινός “Τελευταία έξοδος Στυμφαλία” εκδόσεις Εστία 2014

 

Μυθιστόρημα; Χωράει πολλά αυτή η λέξη. Έτσι, βέβαια υποτιτλοφορείται στο εξώφυλλο της Εστίας. Εγώ όμως θα το ονόμαζα “Οικολογικό κήρυγμα”, “κοινωνική καταγγελία”,  “«πολιτικό» χρονικό” με αλλαγή ίσως στη ζεύξη επιθέτων και ουσιαστικών. Μυθιστόρημα; Μα τότε πού είναι η πλοκή; Ένας σπασμένος σε μικρά σχετικά κεφάλαια μονόλογος του αφηγητή, που οδηγεί στους δρόμους της Ελλάδας μέχρι τη μυθική Στυμφαλία.

Άξονας του έργου αυτός ο ανώνυμος αφηγητής, που μοιάζει σε πολλά με τον ίδιο τον Μοδινό (γιατί πάντα οι ήρωές-του έχουν οικολογικές ευαισθησίες και αποτελούν άμεσα ή έμμεσα alter ego του συγγραφέα;), και ο οποίος ζει μετά την Καταστροφή (μ.Κ.) σε μια έρημη Ελλάδα, λεηλατημένη, κατεστραμμένη κοινωνικά και υλικά, σαν απομεινάρι μιας ολοκληρωτικής διάλυσης. Ο αφηγητής οδηγεί και μιλά, ή μιλά καθώς οδηγεί, ή ενώ οδηγεί (δευτερευόντως) καταγγέλλει. Χείμαρρος κοινωνικής και πολιτικής κριτικής, μανιφέστο διαμαρτυριών, πλημμύρα ειρωνείας, ψόγων, δικαιολογημένων ενστάσεων ως προς το πώς χτίσανε και διαχειρίστηκαν οι Νεοέλληνες τη χώρα και τη νοοτροπία-της.

Θα μπορούσα να το ονομάσω “μυθιστορηματικό δοκίμιο”, αφού πάνω σε ένα αδρό μυθοπλαστικό φόντο κρέμονται οι στοχασμοί και τα σχόλια ενός μάλλον δοκιμιογράφου παρά αφηγητή. Αυτό το υβριδικό είδος υποκρύπτει μια μυθοκαπηλία, αφού κάτω από τον ευαγή τίτλο “μυθιστόρημα” στεγάζονται δοκιμιακές αναλύσεις, κατάλληλες για ένα ειδικό περιοδικό, για ένα πρόσφορο κοινό, για μια άλλη ανάγνωση. Νιώθω ότι διαβάζω παντού τέτοιες άμεσες καταγγελίες, από την Τύπο έως το διαδίκτυο, και δεν θα ήθελα η λογοτεχνία να είναι τόσο ωμή και “φραστική”. Θα την ήθελα πιο εικονοπλαστική, πιο στέρεα δομημένη με σκηνές και με δράση. Δεν θα ήθελα ο συγγραφέας να καπελώνει τον ήρωά-του, να μιλά ακατάπαυστα σαν πολυμαθής δημοσιογράφος που δεν αφήνει τον καλεσμένο-του να εκφραστεί, σαν δάσκαλος που δεσπόζει σε μια άβουλη και βουβή τάξη. Ακούω σε κάθε σελίδα, σε κάθε πρόταση ένα ισχυρό εγώ να μην αφήνει περιθώρια για διάλογο, πολυφωνία, χαρακτήρες και συγκρούσεις.

Εκτός κι αν δράση εννοείται το παρελθόν του οδηγού-αφηγητή, το Μετσόβιο, τα ταξίδια στην Αφρική για δουλειές, ο γάμος-του με την Ηρώ και ο χωρισμός-τους, ο γιος-τους, οι πολιτικές διασυνδέσεις-του κ.ο.κ. Δεν ξέρω αν όντως ο ήρωάς-του είναι ο ίδιος, αν τα ονόματα και τα μέρη αφορούν πράγματι τη ζωή του Μοδινού. Ο τρόπος όμως γραφής είναι τόσο εξομολογητικός, τόσο βιωματικός που αναρωτήθηκα συχνά αν το “μυθιστόρημα” δεν είναι μια συγκαλυμμένη αυτοβιογραφία, που θα ήταν πιο τίμιο να ονομαστεί έτσι.

 

[Οι συνοδευτικές εικόνες ελήφθησαν από: www.polishnewsseattle.org, drivingtrainingindia.wordpress.com, m.theepochtimes.com και halcatraz.hu]

Πατριάρχης Φώτιος