“Οι μύθοι” του Γιώργου Παναγή

Μύθοι αρχαίοι που ξαναδιαβάζονται ή μύθοι σύγχρονοι που τους πιστεύουμε, μύθοι βγαλμένοι από το ηρωικό παρελθόν ή μύθοι νέοι που χτίζουν ένα θρυλικό παρόν. Ό,τι και να’ ναι, ο νεαρός διηγηματογράφος ξέρει να τους αφηγείται.

 

Ελληνικός γλυκός:    Γιώργος Παναγή “Οι μύθοι”   εκδόσεις Γαβριηλίδη 2014

 

            Η σημερινή μυθολογία δεν αγαπά την ορθοδοξία, δεν τηρεί τα παραδεδομένα, δεν αρκείται σε έτοιμους μύθους και συμβατικές δοξασίες. Μπολιασμένη από τη μεταμοντέρνα ματιά, κοιτάζει το παρελθόν με άλλο πρίσμα και αναιρεί, άλλοτε σουρεαλιστικά κι άλλοτε αληθοφανώς, ό,τι έρχεται σε μας δεδομένο.

            Ο Κύπριος συγγραφέας ξεκινά (από πού αλλού;) από την Οδύσσεια, αυτήν την τεράστια δεξαμενή πολιτισμικών μοτίβων. Η Ιθάκη και ο γυρισμός έρχεται στο πρώτο-του διήγημα να ξαναδεί τον νόστο με άλλο βλέμμα: ο Οδυσσέας επιστρέφει στο γενέθλιο νησί αλλά αυτό έχει γίνει αγνώριστο (οι παραλίες-του είναι γεμάτες ομπρέλες και ξαπλώστρες), οι παλιοί γνωστοί και ο γιος-του έχουν περάσει σε άλλη φάση και τέλος η πιστή Πηνελόπη δεν τον περιμένει πια, όχι γιατί δεν τον αγαπά, αλλά επειδή πιστεύει ότι δεν θα είναι πια ο ίδιος που ήταν πριν 20 χρόνια, όπως δεν είναι η ίδια κι εκείνη. Κι έτσι αθόρυβα ο Οδυσσέας εγκαταλείπει το νησί, μπας και βρει κάτι σταθερό να αγαπήσει.

            Οι μύθοι με τους οποίους συνεχίζει ο διηγηματογράφος είναι στην ουσία θρύλοι. Ο ασσασίνος Αλ-Μουτασίφ χάνεται στα όρια του πραγματικού και του θρυλικού, αποδεικνύοντας ότι “τίποτα δεν είναι αληθινό, όλα επιτρέπονται”. Οι οπαδοί-του δεν ξέρουν πολλά, όλα κινούνται μέσω πλάγιων διαδόσεων, η ιστορία μένει στις επόμενες γενιές σαν απόηχος παρεξηγήσεων, δίπλα στην άφατη αλήθεια.

            Το δεύτερο μέρος ασχολείται με σύγχρονους μύθους, με ιστορίες της σημερινής εποχής. Οι διηγήσεις δεν ρίχνουν πάντα βάρος στην ιστορία, παρόλο που έχουν αρχή, μέση και τέλος, αλλά στο δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, όπως στη “Βιογραφία ενός θεατή”, όπου ο προβληματισμός έγκειται στο πώς ένα συμβάν γίνεται έργο τέχνης. Η απάντηση είναι σύμφωνη με τις νέες θεωρίες: ο αποδέκτης-του και η σιωπηρή σύμβαση στην οποία αυτός προσχωρεί κάνουν ένα κείμενο αφήγηση, με δυνητικές αισθητικές και πνευματικές προσδοκίες.

            Στο “Δακτυλίδι του Γύγη” επιβεβαίωσα ότι ο συγγραφέας ξέρει να αφηγείται με ικανότητα, να περιγράφει λεπτομέρειες και συνάμα να μην ξεφεύγει από τον άξονα κάθε διηγήματος, να τηρεί το μέτρο στις σπειροειδείς πορείες από το παρόν στον μύθο και τανάπαλιν. Βασιζόμενος στον πλατωνικό μύθο για τον άνθρωπο που χάρη σε ένα δακτυλίδι μπορεί να γίνεται αόρατος, ο πρωταγωνιστής παρακολουθεί την αγαπημένη-του, όχι από ζήλια αλλά από τη διάθεση να την ξαναδεί, χωρίς αυτή να προσαρμόζει ασύνειδα τη συμπεριφορά-της όταν είναι μπροστά-του. Και πάνω στην αφηγηματική άνεση διέκρινα την επιτυχή εφαρμογή μιας προγραμματικής θέσης: οι μύθοι μιλάνε και σήμερα, στέλνουν μηνύματα, ορθώνουν επίκαιρες αλήθειες και οδηγούν τον άνθρωπο στην κατανόηση και στην αυτογνωσία.

            Γενικά, είδα έναν άνθρωπο που έσκυψε με πάθος πάνω στις ιστορίες-του και έπλασε αφηγηματικά άρτια κείμενα, με ομαλότητα στο ξεδίπλωμα της αφήγησης, αλλά και με ελιγμούς και αιφνιδιασμούς, με καλά πατήματα πάνω στο έδαφος της γραφής. Είδα τον αναγνώστη μύθων που προσπαθεί να τους επικαιροποιήσει και ταυτόχρονα να δει το βαθύτερο, το διαχρονικότερο ή το επανακαθοριζόμενο μήνυμά-τους. Είδα όμως και πολλές εκφραστικές αστοχίες, πολλά ασύντακτα σημεία, που δυσκόλευαν την κατανόηση των εκφωνημάτων-του, κάτι που πρέπει να προσέξει στο μέλλον. Η τελική εντύπωση ωστόσο είναι πολύ κολακευτική για τον νεαρό διηγηματογράφο και το έργο-του μου φάνηκε πραγματική αποκάλυψη. Μακάρι και στο επόμενο! 

[Ευχαριστώ τον συγγραφέα που μου εμπιστεύθηκε τους “Μύθους”-του, για να τους διαβάσω σ’ ένα ξύλινο τραπεζάκι πίνοντας καφέ, ενώ έξω βρέχει. Η βιβλιοπαρουσίασή-μου δημοσιεύτηκε στο In2life στις 9/12/2014. Ο πρώτος πίνακας είναι ο "Οδυσσέας και οι Σειρήνες" του Herbert James Draper (1909) και ο δεύτερος είναι έργο του Jean-Léon Gérome (1824-1904) με τίτλο "Η βασίλισσα Ροδόπη παρακολουθείται από τον Γύγη" (1859)]

Πατριάρχης Φώτιος