Το ιστολογείν, το βιβλίο και …η συνάφεια του κόσμου

Μετά από επτά χρόνια συνεχούς παρουσίας, μετά από 763 αναρτήσεις, μετά από χιλιάδες σελίδες ανάγνωσης, που δεν ξεκίνησαν το 2006 κι ούτε θα σταματήσουν τώρα, μετά από δεκάδες χιλιάδες επισκέψεις που δέχτηκα στο Βιβλιοκαφέ και ανάλογα σχόλια, κι ενώ πρόλαβα τους πρωτεργάτες του χώρου όπως το θρυλικό diavazo.blogspot.com και συμπορεύτηκα με πολλά άλλα βιβλιοφιλικά ιστολόγια, ψάχνω να βρω ένα κίνητρο για να συνεχίσω. Η Sue (στο προηγούμενο ποστ) ψυχανεμίστηκε τα αντικίνητρα που μου παρουσιάζονται, αν και εγώ δεν είχα σκοπό να τα θίξω ως τώρα.

            Η αλήθεια είναι ότι κερδίζω πολλά από το καφενεδάκι-μου, πρώτιστα μια ώθηση (που δεν έπαψε ποτέ) να διαβάζω, να ψάχνω, να σκέφτομαι. Κι αυτά όλα προέκυψαν από μια “ερασιτεχνικής φύσης επαγγελματική συνείδηση”, που το ίδιο το ιστολογείν δημιουργεί (τόσο σε μένα, όσο και σε άλλους), ενώ δεν έλειψε και η ανατροφοδότηση από τις συζητήσεις που έγιναν μέσα και έξω από το Βιβλιοκαφέ.

            Ωστόσο, συν τω χρόνω, επήλθε μια κόπωση του ίδιου του θεσμού του μπλόγκινγκ που οφείλεται στην εγγενή (;) αποτυχία ιστολόγων και αναγνωστών να συζητήσουν γόνιμα πάνω στα βιβλία που διαβάζουν. Κανονικά δεν πρέπει να μας αρκεί να δούμε:

-         Ποιο βιβλίο μας άρεσε και γιατί

-         Ποιο άλλο να διαβάσουμε και γιατί

-         Ποιος συγγραφέας αξίζει, περισσότερο ή λιγότερο

-         Ποιοι άλλοι βιβλιόφιλοι παρακολουθούν τις αναγνώσεις μας (πόσοι followers, πόσα σχόλια κ.ο.κ.)

-         Τα σχόλια που περιέχουν προσωπικές φιλοφρονήσεις και φιλικούς χαριεντισμούς

-         …

Αυτό που θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι πόσο ένα βιβλίο συλλαμβάνει ή δημιουργεί τις συνθήκες του κόσμου και μπορεί να μας τις υποδείξει. Πόσο ένα βιβλίο έρχεται να αλλάξει όχι την αισθητική-μας (ωραίες οι τεχνικές, το ύφος, η σκιαγράφηση των χαρακτήρων κ.ο.κ.) αλλά κυρίως την κοσμοαντίληψή-μας. Πόσο η λογοτεχνία δίνει απαντήσεις στις νέες συνθήκες που ζούμε, πόσο συνδιαλέγεται με την τηλεόραση, το διαδίκτυο, τον κινηματογράφο, την παγκοσμιοποίηση… Συζητάμε συχνά για το αν ο τάδε συγγραφέας ξέρει να γράφει ή ξέρει να στήνει ατμόσφαιρα, αλλά λιγότερο αν έρχεται δρομαίος στη ζωή-μας να την ανατινάξει. Συζητάμε για το αν η γραφή-του είναι σύγχρονη ή όχι και λιγότερο αν η ιδεολογία του έργου είναι τόσο ανανεωτική για τις βολεμένες-μας συνειδήσεις.

Ακόμα χειρότερα έχουμε μπει σε ένα "καταναλωτικό πλαίσιο", σύμφωνα με το οποίο διαβάζουμε πολύ, καταβροχθίζουμε τόνους μελάνης, αλλά σκεφτόμαστε λιγότερο, αφήνουμε το βιβλίο να μας επηρεάσει όλο και πιο λίγο, αποφεύγουμε έναν αργό λογοτεχνικό μηρυκασμό που θα γεννούσε βραδυφλεγώς ιδέες και συναισθήματα. Τρώμε βουλιμηδόν τα βιβλία και αδιαφορούμε για το πώς θα τα χωνέψουμε, νοιαζόμαστε για την τέρψη του λαρυγγιού-μας, αλλά ολιγωρούμε για τα θρεπτικά συστατικά που θα διοχετευθούν στον οργανισμό-μας. Πιστεύουμε στο πρότυπο του ιστολόγου που αναρτά συχνά, είναι συνεχώς στο προσκήνιο, δικτυώνεται, επιδιώκει διαδικτυακές φιλίες και πάμπολλα σχόλια, προβάλλει τη βιβλιοφαγία-του με καμάρι, ενώ κανείς δεν ξέρει πόσο όλο αυτό το προφίλ αντιστοιχεί σε μια ουσιαστική παιδεία.

Ο Σωκράτης είχε ξεχωρίσει σωστά τον σοφό από τον πολυμαθή. Ως προς τη λογοτεχνία, ο δεύτερος έχει ποσοτικές γνώσεις (π.χ. τόσα βιβλία, τόσοι συγγραφείς), ενώ ο πρώτος έχει ουσιαστικές γνώσεις, και πέρα από γνώσεις έχει μυηθεί στη λογοτεχνία, βλέπει πίσω από τη θέα και καταλαβαίνει κάτω από τις λέξεις. Αυτή η βαβούρα των μπλογκς –τώρα στα γεράματα το συνειδητοποιώ- δεν προσφέρει σοφία.

Έτσι, με τέτοιες σκέψεις θυμάμαι τον Καβάφη που έγραφε: 

Όσο μπορείς 

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

 

Τι μπορώ να αλλάξω στο ιστολογείν για να κερδίσω την ψυχή-μου; Τόσο εγώ όσο και οι άλλοι. Ο Ναυτίλος (alexis-chryssanthie.blogspot.gr) είναι ένα πρότυπο με τις αποστάσεις-του, με την αραιή αλλά σταθερή παρουσία-του, με τις διαχρονικές επιλογές-του. Το βιβλίο πρέπει να είναι μέσο ψυχ-αγωγίας και όχι φετίχ, να είναι μέσο εσωτερικής (βουδιστικού τύπου) αναζήτησης και όχι βιβλιοπανήγυρη. Η επανάπαυση είναι η παχυσαρκία της ψυχής…

 

[Το φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: www.anglo-continental.com, fineartamerica.com, cm201u.org, www.genusbreeding.co.uk, history-pages.blogspot.com και osarena.net]

Πατριάρχης Φώτιος