Ο Θανάσης Καρτερός μεταδίδει …την “Εξέγερση των νεκρών”

Πολιτική αλληγορία, με δόσεις σάτιρας και στοχασμού, με τζούρες δοκιμιακού λόγου και μια υποτυπώδη πλοκή: να η συνταγή για να καταδειχθεί η θανατική πολιτική που θεωρεί τους Έλληνες δυνάμει νεκρούς. 

Monte Tasso:

Θανάσης Καρτερός

“Η εξέγερση των νεκρών”
εκδόσεις Καστανιώτη
2012

            Η σημερινή πραγματικότητα θα μπορούσε να αποτυπωθεί ως εξής: μία σειρά από κυβερνητικές αποφάσεις εδώ και τρία-τέσσερα χρόνια έχουν οδηγήσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην οικονομική εξόντωση και όλες οι μονάδες καταστολής επεμβαίνουν για να μην αποτραπεί αυτή η φυσική θανάτωση των «κατώτερων» στρωμάτων. Όσο κι αν η οικονομική κρίση μελετάται ως οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό ή πολιτισμικό γεγονός, υπάρχουν μερικές χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες που λιμοκτονούν και άλλοι που πνίγονται στην αγχόνη μιας εξοντωτικής πολιτικής.

            Ο Θανάσης Καρτερός, χρόνια δημοσιογράφος και μάλιστα στα μετερίζια της αριστερής δημοσιογραφίας, συλλαμβάνει αυτή την εικόνα και προσπαθεί να την αποδώσει, όχι με εφημεριδογραφικό λόγο ούτε με πολιτικές αναλύσεις. Επιχειρεί να δώσει το δικό-του στίγμα γράφοντας μια κωμική αλληγορία, μια εκτεταμένη σάτιρα, μια ουτοπική τραγέλαφο.

            Σε μια κοινωνία σαν τη δική-μας, έχει τεθεί ως υπέρτατος σκοπός το Κέρδος και όλα δουλεύουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Σ’ αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, έχει θεσπιστεί η θανάτωση όλων των επιζήμιων και χρηματοβόρων τμημάτων του πληθυσμού, ώστε η κοινωνία να εξοικονομήσει τα έξοδα που θα έπρεπε αλλιώς να υπολογιστούν. Οι πολύ μεγάλοι σε ηλικία, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι ισοβίτες, οι ομοφυλόφιλοι, οι εγκληματίες, οι πόρνες που κλέβουν το δημόσιο, οι ναρκομανείς και φυσικά οι αναρχικοί θεωρούνται περιττοί, είναι ατύπως νεκροί (γι’ αυτό ονομάζονται Άτυποι) και, αφού ναρκωθούν, διαπερνούνται με μια θανατηφόρα ακίδα για να εγκαταλείψουν τον μάταιο τούτο κόσμο. Έτσι «επικυρώνεται» ο θάνατός-τους και η πολιτεία εξοικονομεί πλείστα όσα έξοδα, ενώ συνάμα τα ζωτικά-τους όργανα, κρυφά, πωλούνται για μεταμόσχευση. Η Αντιγόνη, βαρυποινίτισσα Άτυπη, καταφέρνει να συνέλθει από την νάρκωση, να βρει όπλο και να απαγάγει σημαίνοντα στελέχη, μεταξύ των οποίων και τον Υπουργό Υγείας. Παράλληλα, απελευθερώνει άλλους 21 Ατύπους και όλοι μαζί οργανώνουν μια επανάσταση κατά του σχεδίου εξόντωσης που εφαρμοζόταν.

            Όπως καταλάβατε, η κωμική υπερβολή στήνει ένα βασικό πυρήνα αλληγορίας, ο οποίος εμμέσως πλην σαφώς δηλοί την κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας και προτείνει ένα είδος αφύπνισης και κατ’ επέκταση επανάστασης. Η ιδέα στο σατιρικό-της πλαίσιο είναι πολύ έξυπνη, άδηλα όσο και εύκολα αποκωδικοποιήσιμη, εκτελείται με μια γλώσσα υπηρεσιακή, που μπορεί και παίρνει ειρωνικές αποστάσεις από τα πράγματα και ταυτόχρονα αποκαλύπτει τη σήψη τέτοιων μηχανισμών και πολιτικών αποφάσεων.

            Κάτι ωστόσο με ενοχλούσε συν τω χρόνω. Θυμήθηκα την “Επιδημία” του Τάκη Θεοδωρόπουλου ή το “Ω του θαύματος!” του Κουνενή. Κι εκεί κάτι με ενοχλούσε. Κι αν αυτό δεν είναι η προκατάληψη της ελληνικής κοινωνίας για το κωμικό-σατιρικό, αλλά ίσως είναι ότι η ίδια η αλληγορία εξαρτάται τόσο από την εξωκειμενική πραγματικότητα που χάνει την αυτοτέλειά-της και τη δική-της εσωτερική δύναμη. Με άλλα λόγια ένα μυθιστορηματικό σύμπαν που θα έπρεπε να έχει όχι μόνο συνέπεια αλλά και συνεκτικότητα, όχι μόνο πλοκή αλλά και αυτονομία, φωνάζει συνεχώς πως παραπέμπει σε έναν άλλο κόσμο, από τον οποίο εξαρτάται.

            Για να γίνω πιο σαφής, η παραπομπή σε μια πραγματικότητα είναι φυσικά αναγκαία για να υπάρξει σάτιρα, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να βρεθεί μια ενδοκειμενική συνθήκη που θα κάνει την ίδια την ιστορία συμπαγή, άρτια και γιατί όχι ανατρεπτική. Αλλιώς μετά από ένα σημείο, ο αναγνώστης συναντά μια επίπεδη αφήγηση που δεν τον θέλγει, δεν τον εξιτάρει, που τον αφήνει να οδεύει αργά αλλά ράθυμα προς το τέλος.

 

[Φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: www.tntmagazine.com, heroinedeaths.wordpress.com, amfiloxia-blogs.blogspot.com και ethel-sinadelfos.blogspot.com]

Πατριάρχης Φώτιος