Τα βιβλιόφιλα ιστολόγια στο τραπέζι

Καλό χειμώνα και νέο ξεκίνημα σε ό,τι ο καθένας κάνει.

Όλον τον Αύγουστο αφέθηκε ανοιχτή μια ανάρτηση σχολιασμού και κριτικής των ιστολογίων, ώστε να καταθέσει ο καθένας τη γνώμη-του για τα αναγνωστικά ιστολόγια και τη συμβολή-τους στην ψηφιακή προσέγγιση της λογοτεχνίας. Οι φίλοι που συμμετείχαν στο ερωτηματολόγιο μίλησαν για την προσωπική-τους στάση και κατέθεσαν τις απόψεις-τους για τα μπλογκς και τους τρόπους που αυτά λειτουργούν.

Ας δούμε τις απαντήσεις που δόθηκαν:

  Α. Γενικά για τα (βιβλιόφιλα) ιστολόγια

πηγή:
Sydney Morning Herald

1.      Σε τι είδους μπλογκς μπαίνετε;

Φυσικά, οι θαμώνες του Βιβλιοκαφέ επισκέπτονται πρώτιστα τα βιβλιοφιλικά ιστολόγια, αφού αυτά επικοινωνούν μεταξύ-τους, παραπέμπει το ένα στο άλλο και οι αναγνώστες-τους, είτε είναι οι ίδιοι μπλόγκερς είτε όχι, αναζητούν τις αναρτήσεις-τους γύρω από τη λογοτεχνία. Από εκεί και πέρα, οι περισσότεροι εισέρχονται, όπως είναι φυσικό, και σε άλλα blogs, άλλα καλλιτεχνικά (πιο κοντά δηλαδή στη λογοτεχνία), όπως αυτά που ασχολούνται με τη μουσική, τη ζωγραφική, τον κινηματογράφο, κι άλλα πολιτικά (που σχολιάζουν την ευρύτερη πραγματικότητα) ή ταξιδιωτικά. Πολλές φορές όμως η τύχη ή η σύσταση φίλων αποφασίζει ποια μπλογκς θα κερδίσουν την προσοχή-μας, ενώ άλλοι μπαίνουν και σε ιστολόγια φίλων ή άλλα προσωπικά διαδικτυακά ημερολόγια. Κλείνω με τη διαπίστωση ότι τα βιβλιοφιλικά μπλογκς είναι και τα προτιμώμενα, πράγμα που είναι φυσικό αν ληφθεί υπόψη ποιοι μπαίνουν στο Βιβλιοκαφέ!

2.      Γιατί τυχόν επιλέγετε βιβλιοφιλικά ιστολόγια;

Τι αναζητούμε εντέλει στα βιβλιοφιλικά ιστολόγια;

α) να βρούμε κοινούς ή μη τόπους με το δικό μας ιστολόγιο.

β) να διαβάσουμε μιαν άλλη άποψη, να γνωρίσουμε καινούργιες ιδέες, να βρούμε άλλες αναγνωστικές στάσεις.

γ) να ενημερωθούμε για βιβλία που δεν γνωρίζουμε, ώστε να προγραμματίσουμε τα επόμενα αναγνώσματά-μας, και να προάγουμε τη φιλαναγνωσία μας. Η αγάπη-μας για το βιβλίο αναζητεί πηγές γνώμης και άποψης.

3.      Ποια η στάση-σας απέναντι σ’ αυτά σε σχέση και με την κριτική βιβλίου στον τύπο;

Η σύγκριση έχει απασχολήσει κατά καιρούς τις εφημερίδες, αφού πολλοί έχουν πάψει πια να εμπιστεύονται την επίσημη κριτική. Στο ερώτημα λοιπόν γιατί να προτιμήσει κανείς τα μπλογκς, οι φίλοι που συμμετείχαν στην έρευνα τόνισαν ότι τους ενδιαφέρει περισσότερο η άποψη του "ανυποψίαστου ερασιτέχνη" (filoteo) και είναι επιφυλακτικοί απέναντι στην κριτική (Δ. Αλεξίου, Anagnostria), ακόμα και με την αιτία ότι πρόκειται για “υποκινούμενη παρουσίαση ενός βιβλίου που έχει διαβάσει "διαγώνια" ο κριτικός” (Κατερίνα Μαλακατέ). Φυσικά δεν λείπουν οι φωνές που θέτουν στην ίδια μοίρα την επίσημη κριτική και τα ιστολόγια, καθώς και τα δύο προσφέρουν διαφορετικού είδους και ύφους ενημέρωσης (κ.κ. και Πατριάρχης Φώτιος).

4.      Ποια θετικά στοιχεία πιστεύετε ότι έφερε η βιβλιοφιλική μπλογκόσφαιρα στην ενασχόληση με τη λογοτεχνία;

Από τότε που ξεκίνησε η μπλογκόσφαιρα τη λειτουργία-της, κι ακόμα ειδικότερα η φιλαναγνωστική μπλογκόσφαιρα, νομίζω ότι το βιβλίο κέρδισε σε απήχηση και σε αφορμές για συζήτηση. Έτσι, όποιος παρακολουθεί τα βιβλιοφιλικά ιστολόγια μπορεί να τους αναγνωρίσει “φρεσκάδα, την ειλικρίνεια, τον ερασιτεχνισμό” (Κατερίνα Μαλακατέ), ύπαρξη καλογραμμένων κειμένων, συνετή ενημέρωση και ενδιαφέροντα σχόλια, όταν διακρίνονται από νηφαλιότητα και ευγένεια (κ.κ.). Η Anagnostria εξάλλου βρίσκει ευρύτερη ενημέρωση, ανταλλαγή απόψεων και γνωριμία με άλλους βιβλιόφιλους ή και με συγγραφείς. Ένας συγγραφέας, ο Δημήτρης Αλεξίου, θεωρεί γόνιμο τον “ανοιχτό ζωντανό διάλογο για τα βιβλία και για την κριτική τους την οποία απομυθοποίησαν λίγο” και "ερασιτεχνισμό" που τον θεωρεί προτιμότερο, “εφόσον γίνεται με πραγματική αγάπη και αυστηρά κριτήρια”. H filoteo μάλιστα ονομάζει όλη αυτή τη ζύμωση ‘ψυχοθεραπεία’.

5.      Ποια μειονεκτήματα επισημαίνετε που θα πρέπει να διορθώσουν οι έλληνες βιβλιοϊστολόγοι;

Όσοι ασχολούνται συστηματικά με το μπλόγκινγκ, σίγουρα έχουν εντοπίσει πως η νεοπαγής μπλογκόσφαιρα έχει προβλήματα και δοκιμάζει τις δυνάμεις-της, μέσα στην οποία και οι βιβλιολόγοι έχουν κάνει λάθη και κάνουν ακόμα. Τα επισημασμένα ατοπήματα είναι τα εξής:

            i. προχειρότητα και ταχύτητα που αντιμετωπίζει επιφανειακό το βιβλίο και καταντά κυνήγι της ανάρτησης και της συχνότητάς-της.

            ii. η κλειστή κοινότητα που κάνει τους ιστολόγους μια μικρή κλίκα, μια συντεχνιακή ομάδα, που ο ένας γνωρίζει τον άλλο, πράγμα που αν ερμηνεύω σωστά τον Δημήτρη Αλεξίου, αποκλείει τους άλλους.

            iii. πρόβλημα έκτασης1: πολύ μικρές αναρτήσεις που δεν προλαβαίνουν να αναπτύξουν θέσεις και επιχειρήματα

            iv. πρόβλημα έκτασης2: πολύ μεγάλες που γίνονται ακατάλληλες για διαδικτυακό περιβάλλον

            v. μια κατηγορία που δεν την πολυκαταλαβαίνω θέλει τα ιστολόγια να ασχολούνται πολύ με τα μπεστ-σέλλερς. Ομολογώ ότι διαφωνώ, αλλά θα ήθελα να εξηγήσει η κ.κ. τι εννοεί.

            vi. απουσία υπόβαθρου που κάνει τις αναρτήσεις ρηχές, αφού οι περισσότεροι ιστολόγοι δεν γνωρίζουν το παρελθόν της λογοτεχνίας που διαβάζουν.

            vii. ανταλλαγή φιλοφρονήσεων μεταξύ των ιστολόγων, που απομακρύνει τη συζήτηση από το προκείμενο (το βιβλίο, τη λογοτεχνία κ.ο.κ.) και την οδηγεί σε προσωπικές επαφές.

            viii. αναμάσημα των επίσημων βιβλιοκριτικών χωρίς δημιουργική προσωπική ματιά.

            ix. μονόπλευρη εστίαση στην υπόθεση και μόνο, χωρίς ουσιαστικό σχολιασμό του εκάστοτε βιβλίου.

Β. Ειδικότερα για το Βιβλιοκαφέ

6.      Πόσο συχνά το επισκέπτεστε;

7.      Γιατί αναζητάτε τις αναρτήσεις-του;

8.      Ποια προβλήματα πιστεύετε ότι έχει ως προς:

α. το lay out (την ψηφιακή-του εικόνα: χρώμα φόντου, μέγεθος γραμματοσειράς, εικόνες, διάταξη κειμένου κ.ο.κ.)

β. τα βιβλία που σχολιάζει

γ. τον τρόπο με τον οποίο τα προσεγγίζει

δ. …

9.      Ποια η γνώμη-σας για:

α. τις δημοσκοπήσεις-του

β. τους θεωρητικούς προβληματισμούς-του

γ. την αναλογία ελληνικής και ξένης πεζογραφίας

δ. την έλλειψη της ποίησης

ε. την έλλειψη εξωλογοτεχνικών βιβλίων

ς. τις αναφορές-του σε θέματα εκτός βιβλίου

10. Ποιες προτάσεις θα θέλατε να κάνετε για περαιτέρω δράσεις και αναρτήσεις;

11. Ποια η γνώμη-σας για την ψευδωνυμία-του;

Ευχαριστώ εξ αρχής τους φίλους και τις φίλες που είχαν την καλοσύνη να μου υποδείξουν τι τους αρέσει και τι όχι στο ιστολόγιό-μου. Εκτός από τα καλά λόγια που θωπεύουν τα αυτιά, χρειάζομαι περισσότερο τις παρατηρήσεις, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε μικρές ή μεγάλες αλλαγές. Ας δούμε τι προβλήματα καταλογίζουν στο Βιβλιοκαφέ:

            Ένα θέμα που θίχτηκε από πολλούς είναι το είδος και το μέγεθος της γραμματοσειράς. Τη βρίσκουν πολύ μεγάλη. Επομένως, τώρα που εντόπισαν και μου έδωσαν να καταλάβω το θέμα, μπορώ να αλλάξω τη γραμματοσειρά.

            Ένα δεύτερο ζήτημα αφορά στην αποτύπωση προβληματισμών που σχετίζονται με εξωλογοτεχνικά θέματα. Οι φίλοι του Βιβλιοκαφέ ναι μεν το θέλουν να εξακολουθήσει να είναι φιλαναγνωστικό μπλογκ, αλλά συνάμα, όταν “ο κόσμος καίγεται”, όπως έγραψε χαρακτηριστικά η filoteo, καλόν είναι να σχολιάζεται η κοινωνικοπολιτική επικαιρότητα. Το έχω κάνει κατά καιρούς, αλλά προφανώς δεν φτάνει…

            Η Ροβίνα Άλμπα –στο ίδιο μήκος κύματος- κατέθεσε μια πιο θεωρητική, αλλά συνάμα πιο φιλοσοφημένη άποψη πέρα από τα μικρά πρακτικά ζητήματα. Θα ήθελε το Βιβλιοκαφέ, σε αντιστοιχία με τους ταραγμένους καιρούς-μας, να είναι πιο ανατρεπτικό, πιο θρασύ, πιο ορμητικό. Γράφει χαρακτηριστικά: “Μήπως για να διατηρείται ζωντανό το ενδιαφέρον των αναγνωστών, ακροατών, πρέπει να ακολουθούμε τους ρυθμούς των ταραγμένων ψυχών κάποτε κάποτε και πάλι μετά να επιστρέφουμε στην ησυχία, να ακολουθούμε την διάθεση της ύβρης και, μετά, την αποδοχή με λίγα λόγια να μας φοβίζει ό,τι τείνει να γίνει "θεσμός", ό,τι τείνει να γίνει στυλ να βρισκόμαστε σε μια διαρκή αναζήτηση, αναθεώρηση, συζητήσεις ενάντια σ' αυτό που έχει αρχίσει να μας αρέσει και να μας καθησυχάζει μήπως και πίσω απ' αυτό κρύβεται απλά η τεμπελιά του μυαλού μας και θέλουμε να την αράξουμε; Και μια σκέψη που κάνω είναι πώς θα μπορώ με λίγα λόγια να μιλώ γι' αυτά που θέλω. Και δεν τα καταφέρνω. Λέω πολλά... Πρόταση; Ανησυχήστε, δείξτε το, ενοχλήστε μας. Παίξτε το παιχνίδι που θέλει το μυαλό μας.”.

Καταλαβαίνω απόλυτα την εξεγερτική άποψη της Ροβίνας. Κι εγώ ώρες ώρες αναρωτιέμαι αν εμείς οι φιλήσυχοι άνθρωποι, κλεισμένοι στα σπίτια-μας, διαβάζοντας βιβλία, είμαστε ενεργοί πολίτες ή φλούφληδες, δυναμικά μέλη ή βολεμένοι, σαν τον διανοούμενο στην “Τύφλωση” του Ελίας Κανέτι, που κατείχε κάρα γνώσης αλλά στην πρακτική και στην κοινωνική ζωή ήταν ένα μηδέν, χειραγωγήσιμο και άβουλο. Γι’ αυτό της απάντησα: “Αυτήν την οργή, την αγανάκτηση, την παθιασμένη αντίδραση σε όσα συμβαίνουν γύρω-μας την νιώθω κι εγώ. Σε καταλαβαίνω λοιπόν καλά, έστω κι αν ο λόγος-μου είναι συνήθως ήπιος και χαμηλότονος, με αποτέλεσμα να μην μπορώ εύκολα να ακολουθήσω τις προτροπές-σου. Ωστόσο, κι εγώ θα ζητούσα περισσότερη ορμή απ' όποιον έχει βήμα, μιας κι εγώ νιώθω αδύναμος να κραυγάσω για ό,τι με πνίγει.
Είμαι μαζί-σου εναντίον του φιλήσυχου εαυτού-μου”.

            Άλλα σχόλια προτείνουν να συμπεριλάβω και μη λογοτεχνικά βιβλία, να οργανώσω εξωιντερνετικές δραστηριότητες με άξονα το ιστολόγιο και μερικά crashtest βαθμολόγησης βιβλίων μεταξύ των bloggers (να βαθμολογούμε δηλαδή όλοι το ίδιο βιβλίο) [το είχα οργανώσει παλιότερα με τις Ιστολέσχες ανάγνωσης, αλλά δεν πέτυχε τόσο. Ίσως πρέπει να το οργανώσω αλλιώς]. Ανάλογα προτείνεται να προβάλλω περισσότερη ξένη λογοτεχνία, μιας και το Βιβλιοκαφέ γράφει περισσότερο για την ελληνική, και μαζί να δώσω στην ποίηση περισσότερη θέση, αν και αυτό δεν βρίσκει σύμφωνους άλλους σχολιαστές. Η κ.κ. μάλιστα προτείνει και επαφή με άλλες μορφές τέχνης, κάτι που όντως θα έδινε στο βιβλίο τον ρόλο-του μέσα σε μια ευρύτερη καλλιτεχνική ζύμωση.

            Το θέμα της ψευδώνυμης παρουσίας-μου που το έθεσα εγώ και το σχολίασαν οι φίλοι-μου θα τύχει ειδικής ανάρτησης.

            Δεν ξέρω αν η ιδιοσυγκρασία ή η ωριμότητά-μου μου επιτρέπει να υιοθετήσω όλες τις προτάσεις και να τις περάσω στο Βιβλιοκαφέ. Ωστόσο, τις σκέφτομαι ήδη από τώρα, τις μασώ μέσα στο μυαλό-μου και σιγά σιγά μπορεί να δέσουν με το “είναι”-μου και να γίνουν επιλογές-μου.

            Ευχαριστώ!

Πατριάρχης Φώτιος