“Μια σκοτεινή υπόθεση” του Λάκη Δόλγερα

Το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει συνήθως μια προδιαγεγραμμένη δομή, αποτελεί ένα ημιδομημένο πρόβλημα, όπως λένε οι θετικές επιστήμες, που καταλήγει στη λύση του αινίγματος, η οποία είναι μία και μοναδική, στηριγμένη σε συνεξέταση των τεκμηρίων. Μερικές φορές βέβαια αυτό δεν συμβαίνει…

Καπουτσίνο φρέντο:

Λάκης Δόλγερας

“Μια σκοτεινή υπόθεση”

εκδόσεις Γαβριηλίδη

2010

     Το συγκεκριμένο βιβλίο ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια του αστυνομικού αλλά πιο πολύ θα λέγαμε ότι είναι «δικαστικό», ένα είδος που δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις αγγλοσαξονικές κοινωνίες όπου ακμάζει. Πρόκειται για υπόθεση φόνου ή ατυχήματος, η οποία περνάει τώρα από το εφετείο κι ο αφηγητής, συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, για να τη μετατρέψει σε βιβλίο. Ο Βλάσης Δεμερτζής καταδικάστηκε πρωτοδίκως ότι έπνιξε μέσα στην μπανιέρα του σπιτιού-τους τη γυναίκα-του Αρετή, επειδή η τελευταία σε δύο διακεκομμένες περιόδους είχε βγει στην πορνεία. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι αυτή γλίστρησε και έπεσε μέσα.

        Το δικαστικό αυτό μυθιστόρημα αφήνει τα ντοκουμέντα να μιλήσουν από μόνα-τους (κάτι ανάλογο είχε κάνει και ο Γιάννης Ράγκος στο “Μυρίζει αίμα”), ενώ ο αφηγητής-συλλέκτης των τεκμηρίων απλώς δίνει τρεις διαφορετικές εκδοχές, για να μπορέσει ο αναγνώστης να συμπεράνει την ενοχή ή την αθωότητα. Αυτό ενισχύεται και με το ανοικτό τέλος, αφού η απόφαση του δικαστηρίου δεν δίνεται (αλλά αναμένεται), γεγονός που κάνει το τέλος του βιβλίου ανοικτό προς εικασίες και αναγνωστικές σκέψεις. Η τεχνική επιπλέον αυτή –δηλαδή η ασχολίαστη συμπαράθεση ντοκουμέντων- δεν μυθιστορηματοποιεί το υλικό, αφού ούτε σκιαγραφημένα πρόσωπα βλέπουμε ούτε εσωτερικές οπτικές γωνίες που να αποκαλύπτουν κίνητρα και αίτια. Μόνο όσα οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές αφήνουν να διαφανούν οι σκέψεις-τους, υπό το πρίσμα όμως της “κατάθεσης” στον αφηγητή. Τέλος, η τεχνική της λογοτεχνίας τεκμηρίων προσδίδει στο έργο αυτοαναφορικότητα, αφού ο αφηγητής εξηγεί πώς μάζεψε τα στοιχεία, πώς τα επεξεργάστηκε, ποιες συνδέσεις και ποια μέθοδος τον βοήθησε στην πραγματευσή-τους. Δεν βλέπουμε, λοιπόν, απλώς τη σύνθεση μιας υπόθεσης αλλά και τη σύνθεση μιας συγγραφικής κατασκευής.

     Από την άλλη, εισπράττει όσα παρατίθενται πολύ στεγνά και εργαστηριακά, ξερά ντοκουμέντα μια σφριγηλής ζωής η οποία όμως περνάει πίσω από τα έγγραφα και τις συνεντεύξεις. Η ακραία κατάσταση-κίνητρο του φόνου, αν ήταν φόνος, η εκπόρνευση δηλαδή της Αρετής, υπό άλλες συνθήκες θα γινόταν μια ιδιαίτερα δραματική ιστορία, δραματική όχι με την έννοια της τραγικότητας και της ηθικής, συναισθηματικής φόρτισης, αλλά με την έννοια της σύγκρουσης, εξωτερικής και εσωτερικής, τόσο της ίδιας όσο και του άνδρα-της, φερόμενου ως δράστη.

Πατριάρχης Φώτιος