Βιετναμέζικος καφές με πάγο: Τομπάιας Γουλφ

Η πραγμάτευση τού πώς ο στρατός διαμορφώνει ψυχολογία και πώς μέσα στο χακί περιβάλλον μπορεί να εγερθούν αντιπολεμικά αισθήματα προφανώς δεν είναι μόνο ελληνικό γνώρισμα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στον αμερικανικό στρατό, ο οποίος συν τοις άλλοις έχει αποκτήσει και το στίγμα του διεθνούς χωροφύλακα ή και κατακτητή.

Tobias Wolff

“The Barracks Thief”

1984

“Ο κλέφτης του στρατοπέδου”

μετ. Χ. Οικονόμου

εκδόσεις Πόλις

2009

      Εμπιστεύομαι, όταν είναι να επιλέξω ένα μεταφρασμένο βιβλίο, τις εκδόσεις «Πόλις» (κι αυτό ας μην περάσει για διαφήμιση), επειδή βλέπω ότι έχουν οργανώσει ένα σύστημα ανεύρεσης καλών βιβλίων του εξωτερικού, τα οποία για τον ένα ή τον άλλο λόγο κέρδισαν την εκτίμηση κοινού ή/και κριτικών στις χώρες-τους. Ο Τομπάιας Γουλφ ακούστηκε θετικά και στην Ελλάδα με το έργο-του “Το παλιό σχολείο”, το οποίο δυστυχώς δεν έχω διαβάσει. Όταν τις προάλλες επισκέφτηκα το βιβλιοπωλικό στέκι-μου, προτίμησα να μην επιλέξω το προβεβλημένο βιβλίο-του (έκδοσης 2008), αλλά τη νεότερη νουβέλα-του που δεν έχει ακόμα αλλοιωθεί στα μάτια-μου απ’ όσα γράφτηκαν γι’ αυτήν.

         Το έργο αφορά στη χρονιά του 1967, όταν τρεις αλεξιπτωτιστές που ετοιμάζονται να φύγουν για το Βιετνάμ περνάνε μια κρίσιμη νύχτα στη σκοπιά. Από εκεί και έπειτα αρχίζουν μικροκλοπές στο στρατόπεδο, ώσπου να αποκαλυφθεί (σχετικά γρήγορα) ότι ένας από αυτούς τις έχει κάνει.

        Το βασικό στοιχείο που μετατρέπει το έργο από μια βαρετή νουβέλα σε ποταμάκι που εξελίσσεται σε χείμαρρο είναι η ψυχολογία του ενόχου: Ο Γουλφ διάλεξε να δείξει με την κλοπή την ψυχοσύνθεση των στρατιωτών, την καταπίεση που νιώθουν, την ανάγκη για κοπέλα (ή για πόρνη), την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή. Η κλοπή είναι η αντίδραση σε ένα σύστημα που τους μαντρώνει και διαστρέφει την ανθρώπινη φύση. Το ίδιο φαίνεται και στην περίπτωση του δεύτερου από τους τρεις, ο οποίος, παρόλο που έπεσε θύμα του πρώτου, τόσο αφού ληστεύθηκε από αυτόν όσο και επειδή δάρθηκε, αρνείται να συμμετάσχει στο ξυλοφόρτωμά-του από τον λόχο ως πράξη εκδίκησης και τιμωρίας. Μάλιστα λίγο πριν φύγουν για το πεδίο της μάχης στη Νοτιοανατολική Ασία, λιποτακτεί δείχνοντας πώς δεν είναι φτιαγμένος για σφαγές και για φόνους, για πράξεις εις βάρος των συνανθρώπων-του.

           Με ήπιους δηλαδή τρόπους ο Γουλφ δείχνει το αντιπολεμικό-του μένος, δείχνει πόσο απανθρωποποιεί το άτομο ο πόλεμος και εν γένει η στρατιωτική ζωή. Στήνει ένα αντιπολεμικό έργο με απόηχο τον ίδιο τον πόλεμο, αλλά με την ψυχολογία των τριών συστρατιωτών να φαίνεται όλο και πιο έντονα μέσα και έξω από το στρατόπεδο.

Πατριάρχης Φώτιος