Περιδιαβάζοντας… τον τύπο

1. “Έτος Ρίτσου φέτος κι ανά την επικράτεια έχουν αρχίσει οι εκδηλώσεις και τα αφιερώματα - ωραίον, αλλά στη χώρα που εκτρέφει τα τρωκτικά που της τρώνε την ψυχή, ουδέν το ωραίον αφήνεται αλώβητο να το φχαριστηθεί, αλλά αντιθέτως πρέπει κατά το δυνατόν να μιαίνεται, να το σκυλεύουν κυρίως οι γραικυλοραγιάδες - το εθνικό μας σπορ στους καιρούς της αποδόμησης χάριν της νέας τάξης.
Κι έτσι βγήκαν ήδη γνωστοί κομπογιαννίτες στο παζάρι κι άρχισαν να τιμούν τον Ρίτσο πέραν του καλού (της πολιτικής) και του κακού (της κομματικής του ταυτότητας). Όμως ο Ρίτσος ήταν πρώτα απ' όλα, πάνω απ' όλα και μέσα σε όλα κομμουνιστής.
Ο βυζαντινός Ρίτσος, ο σουρεαλιστής, ο λαϊκός, ο ερωτικός, ο λόγιος, ο ελληνιστής Ρίτσος, ο άρχοντας κι αντάρτης, ήταν όλα αυτά επειδή ήταν κομμουνιστής. Κι είναι πλέον κρίμα για τα ελληνικά γράμματα να τα ροκανίζουν συστηματικώς κάτι κατσαρίδες που στηρίζει η μια την άλλη, έχοντας πέρα απ' την ιστορία αιχμαλωτίσει και την τωρινή λογοτεχνική παραγωγή σε μια διαχείριση κομφορμιστική, ακλόνητα στοχοπροσηλωμένη στη φρικτή τους ιδιοτέλεια: να επιβιώσει η μετριότητά τους, κονταίνοντας τους γίγαντες κι ακρωτηριάζοντας εγκαίρως όσους γεννιούνται τώρα θέλοντας να υψωθούν και να μας ωφελήσουν.
Ο Ρίτσος ήταν κομμουνιστής, όπως ο Καβάφης ήταν Αλεξανδρινός κι ο Αθανάσιος Διάκος σφαχτάρι - τώρα, αν μεταμοντερνιστικώς ειπείν ο Καβάφης μπορεί να ήτο και εις αγαθός γέρων καλών προθέσεων - ό,τι πείτε…”
(ΣΤΑΘΗΣ Σ. 24.IV.2009 stathis@enet.gr )

Απορία 1η: Είναι ο άνθρωπος μόνο μία ιδιότητά του και όλες οι άλλες απορρέουν από αυτήν; Μήπως συχνά είμαστε ένα πλέγμα ιδιοτήτων και δεν καθοριζόμαστε στο 100% από το “κύριο” χαρακτηριστικό μας;
Απορία 2η: Εγώ νόμιζα ότι ο Ρίτσος είναι ποιητής. Αν η ζωή του επηρεάζει την ποίησή του, με ενδιαφέρει. Αλλιώς υπήρχαν και άπειροι άλλοι κομμουνιστές που δεν τους ξέρω ούτε εγώ, ούτε –φαντάζομαι- κι ο κος Στάθης. Ή όχι;
Απορία 3η: Ό,τι στραβό και ανάποδο συμβαίνει σήμερα, είναι μεταμοντερνιστικό;
Απορία 4η: Όποιος προβάλλει και τα άλλα χαρακτηριστικά του Ρίτσου είναι γραικυλοραγιάς, κομφορμιστής, μετριότητα που υποβαθμίζει τους γίγαντες της λογοτεχνίας (ή μήπως της πολιτικής;)
Δεν μου αρέσουν οι υπερβολές, τα μεγάλα λόγια, οι αριστερίστικες (ή δεξιίστικες) μονομέρειες! Η λογοτεχνία δεν χαρακτηρίζεται από μονοσημία και έχει περάσει ο καιρός που έπρεπε να επικρατήσει μία ερμηνεία, αυτή μιας όποιας αυθεντίας.

2. Πολύ ζουμερό το αφιέρωμα της Athens Voice (23-28/4/2009) για το βιβλίο. 48 σελίδες κειμενάκια που αφήνουν το ίχνος τους στο βιβλίο του σήμερα. Διάφοροι συνεργάτες συστήνουν τα βιβλία που διαβάζουν, γίνεται εκτενής αναφορά σε νέους συγγραφείς, προβάλλεται –έστω και ως καταναλωτικό αγαθό, έστω και με λάθη σε τίτλους και ονόματα (λ.χ. συγγραφέας του “Η επιστροφή του Φρόιλερ” δεν είναι ο Μοσκόβου, που το μετέφρασε, αλλά ο Μονιούδης, ή ο λανθασμένος τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Σωτάκη)- το βιβλίο και πιο ειδικά η λογοτεχνία. Το σημαντικό είναι ότι το ευρύ κοινό ενημερώνεται για την τρέχουσα παραγωγή και εν μέρει παρωθείται στην ανάγνωση.

3. Ίσως ο Κούρτοβικ παρακολουθεί τα ιστολόγια και παίρνει αφορμές από αυτά. Αν δεν είναι έτσι, τότε πρόκειται για σύμπτωση, όπου ένα μικρό πνεύμα (εγώ) συνάντησε ένα μεγάλο (τον Κούρτοβικ). Γιατί; Γιατί ο κριτικός των Νέων αναφέρεται στο θέμα της εικόνας που έχει κάθε συγγραφέας για το έργο του και στο ποια εικόνα εντέλει προκύπτει από την πρόσληψη της δουλειάς του από τους άλλους, θέμα που είχε απασχολήσει το Βιβλιοκαφέ στην παρουσίαση του βιβλίου του Σπ. Γιανναρά “Ο Λοξίας” (9.3.2009), στην ανάρτησή μου για το αν πρέπει ή όχι να απαντά ο συγγραφέας (14.3.2009) και στην άποψη του Έκο επ’ αυτού (17.3.2009).
Ιδού τι γράφει ο Κούρτοβικ στα Νέα, 25.4.2009 (http://digital.tanea.gr/ClipForm.aspx?nid=12311180):

«…πολλοί συγγραφείς δεν έχουν συνείδηση του γιατί είναι σημαντικό ένα βιβλίο τους (φυσικά, πολύ περισσότεροι είναι εκείνοι που δεν έχουν συνείδηση του γιατίδενείναι σημαντικό). ΄Ενας συγγραφέας μπορεί να γράψει ένα σπουδαίο βιβλίο για «λάθος» λόγους ή, τέλος πάντων, να βλέπει το βιβλίο του πολύ διαφορετικά από εκείνους που το εξύμνησαν και το ανέδειξαν. Ο Κάφκα (ο οποίος, για να μην παρεξηγηθώ, είχε πολύ πιο ανεπτυγμένη λογοτεχνική συνείδηση από τον συγγραφέα της ιστορίας μου) θεωρούσε ότι τα μυθιστορήματά του ήταν κωμικά, έτσι μάλιστα τα αντιλαμβάνονταν και οι φίλοι του, στους οποίους διάβαζε αποσπάσματά τους. Ποιος θα τολμούσε σήμερα να πει ότι είναι κωμικά αυτά τα αφηγήματα, που ο στάνταρ χαρακτηρισμός τους είναι «εφιαλτικά»;» «Το δυστύχημα (ή, όπως είδαμε, σε ορισμένες περιπτώσεις το ευτύχημα) είναι ότι ένας συγγραφέας δεν μπορεί να αντικρούσει δημόσια τις μονομερείς ή στρεβλές αναγνώσεις του βιβλίου του. Όχι μόνον επειδή το απαγορεύει η δεοντολογία ή η αξιοπρέπεια, αλλά προπαντός επειδή ελάχιστοι συγγραφείς είναι σε θέση να εξηγήσουν με πειστικό και, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένο τρόπο αυτό που έχουν γράψει. Ένας σημαντικός συγγραφέας συλλαμβάνει, κατά την κυοφορία και την ανάπτυξη ενός έργου του, περισσότερα πράγματα από τον καλύτερο κριτικό του, αλλά μπορεί να διατυπώσει λιγότερα. Η μόνη γνωστή μου περίπτωση συγγραφέα που κατάφερε να ξεφύγει από αυτό τον κανόνα είναι ο Ουμπέρτο Έκο, του οποίου το Επιμύθιο στο «Όνομα του ρόδου» είναι ένα εκπληκτικό λογοτεχνικό δοκίμιο, ίσως γοητευτικότερο και σημαντικότερο από το ίδιο το Όνομα του ρόδου.».

Ουδέν άλλο σχόλιο...

Πατριάρχης Φώτιος