Γνωστοί συγγραφείς γράφουν για παιδιά…Την Πέμπτη εορταζόταν η Παγκόσμια Ημέρα παιδικού βιβλίου και όλοι εμείς οι γονείς θα έπρεπε να παρακινηθούμε να δούμε αλλιώς τον κόσμο του παιδικού βιβλίου. Δυστυχώς δεν είδα τίποτα σπουδαίο και ευτυχώς που στα Νέα (4.4.2009) γεύτηκα μια πλειάδα έργων που μπορούν να δώσουν ιδέες για μικρούς αναγνώστες.
Αυτό ωστόσο που με έβαλε σε σκέψεις και πυροδότησε μια συγκρατημένη χαρά είναι οι δοκιμές στην παιδική λογοτεχνία συγγραφέων που μπαίνουν στον χώρο ύστερα από θητεία στον χώρο του βιβλίου για ενήλικες. Δίπλα στους ευδοκίμως συγγράφοντες Ζέη, Σαρρή, Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Σίνου, Κοντολέοντα, Ηλιόπουλο, Ψαραύτη κ.ο.κ., καταγράφω ενδεικτικά από την πρόσφατη σοδειά:
- Αλ. Σταμάτης, “Ο Άλκης και ο λαβύρινθος” (μάλιστα κέρδισε και Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου (το ελληνικό τμήμα της IBBY)). 
- Π. Τατσόπουλος, “Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι”
- Α. Μιχαλοπούλου, “Ο Ισίδωρος και ο ναυαγός” (δεν είναι η πρώτη
φορά που η συγγραφέας ασχολείται με το παιδικό βιβλίο)
και από παλιότερα χρόνια:
- Π. Χατζόπουλος, “Η εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ”
(βραβείο «διαβάζω»)
Πώς αποφασίζει ένας γνωστός συγγραφέας να δοκιμάσει και στα νερά της παιδικής λογοτεχνίας, όπου οι δάφνες είναι σαφώς ευτελέστερες. Έκανε παιδί και στρέφεται σ’ αυτό ως αναγνώστη; Θέλει να δοκιμάσει σε έναν χώρο, όπου εκτός από το αισθητικό «πώς» χρειάζεται να ελέγξει και το παιδαγωγικό, και επομένως να τριβεί με νέες δυνατότητες της λογοτεχνίας; Είναι της μόδας; Βλέπει το αναγνωστικό κοινό ως εύφορο έδαφος πωλήσεων; Αντιλαμβάνεται την αξία της παιδικής λογοτεχνίας μέσα από διαβάσματά του και επιχειρεί να συντρέξει στις τάξεις της;
Όποιος κι αν είναι ο λόγος που ώθησε έναν γνωστό συγγραφέα για ενήλικες να στραφεί στην παιδική λογοτεχνία, είναι αισιόδοξο και ενθαρρυντικό να βλέπουμε γνωστά ονόματα του χώρου να γράφουν κατ’ ανάγκη αλλιώς από ό,τι μας είχαν συνηθίσει και να δοκιμάζουν σε έναν τομέα που χρειάζεται ενίσχυση και εμπλουτισμό. Να είναι καλά.
Αυτό ωστόσο που με έβαλε σε σκέψεις και πυροδότησε μια συγκρατημένη χαρά είναι οι δοκιμές στην παιδική λογοτεχνία συγγραφέων που μπαίνουν στον χώρο ύστερα από θητεία στον χώρο του βιβλίου για ενήλικες. Δίπλα στους ευδοκίμως συγγράφοντες Ζέη, Σαρρή, Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Σίνου, Κοντολέοντα, Ηλιόπουλο, Ψαραύτη κ.ο.κ., καταγράφω ενδεικτικά από την πρόσφατη σοδειά:
- Αλ. Σταμάτης, “Ο Άλκης και ο λαβύρινθος” (μάλιστα κέρδισε και Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου (το ελληνικό τμήμα της IBBY)). 
- Π. Τατσόπουλος, “Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι”
- Α. Μιχαλοπούλου, “Ο Ισίδωρος και ο ναυαγός” (δεν είναι η πρώτη
φορά που η συγγραφέας ασχολείται με το παιδικό βιβλίο)και από παλιότερα χρόνια:
- Π. Χατζόπουλος, “Η εξαφάνιση της Ντόροθυ Σνοτ”
(βραβείο «διαβάζω»)Πώς αποφασίζει ένας γνωστός συγγραφέας να δοκιμάσει και στα νερά της παιδικής λογοτεχνίας, όπου οι δάφνες είναι σαφώς ευτελέστερες. Έκανε παιδί και στρέφεται σ’ αυτό ως αναγνώστη; Θέλει να δοκιμάσει σε έναν χώρο, όπου εκτός από το αισθητικό «πώς» χρειάζεται να ελέγξει και το παιδαγωγικό, και επομένως να τριβεί με νέες δυνατότητες της λογοτεχνίας; Είναι της μόδας; Βλέπει το αναγνωστικό κοινό ως εύφορο έδαφος πωλήσεων; Αντιλαμβάνεται την αξία της παιδικής λογοτεχνίας μέσα από διαβάσματά του και επιχειρεί να συντρέξει στις τάξεις της;
Όποιος κι αν είναι ο λόγος που ώθησε έναν γνωστό συγγραφέα για ενήλικες να στραφεί στην παιδική λογοτεχνία, είναι αισιόδοξο και ενθαρρυντικό να βλέπουμε γνωστά ονόματα του χώρου να γράφουν κατ’ ανάγκη αλλιώς από ό,τι μας είχαν συνηθίσει και να δοκιμάζουν σε έναν τομέα που χρειάζεται ενίσχυση και εμπλουτισμό. Να είναι καλά.
Πατριάρχης Φώτιος
11 comments:
με εντυπωσιάζει το εξής γεγονός: πολλές φορές, το παιδικό βιβλίο αφορά τον μεγάλο που ψάχνει με μεγαλύτερη λογιότητα τα δικά του παιδικά χρόνια, κι αγοράζει ένα βιβλίο να δωρίσει σε ένα παιδί με τη σιγουριά 'είναι καλό κλπ', σιγουριά βασιζόμενη στα δικά του πρότυπα.
το παιδί είναι ωστόσο κάπου αλλού, και δεν εκτιμάει με τον ίδιο τρόπο τα βιβλία.
αυτά, να μια γελοία ετοιμόροπη και μισή πρωινή σκέψη.
καλημέρα σας!
:)
-,
είναι ένα ζητούμενο αυτό που λες. Οι μεγάλοι δεν εμπιστεύονται -συχνά- τα παιδιά, γιατί θεωρούν ότι τα κριτήριά τους είναι ή ευκολία, η απόλαυση, η περιέργεια και όχι κάτι άλλο.
Κι ίσως δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, παρά μόνο σε συνδυασμό με την ενήλικη σκέψη, αφού αλλιώς τα παιδιά θα διάβαζαν μόνο κόμικς, επιστημονικής φαντασίας ή ιστορικά, και τέλος.
Πατριάρχης Φώτιος
αν τα παιδιά διαβάζουν μόνο κόμιξ κλπ, μπορεί να είναι μόνο γιατί δεν έχουν δικά τους κριτήρια, ή μήπως ζούμε σε μια κοινωνία εικόνας, για να μην πω και εικονική;
μπορεί να μην έχει -άμεσα- σχέση με το βιβλίο, αλλά κάπου στα μπλογκ διάβασα για μια θαυμάσια ενέργεια: μια συγγραφέας δίδαξε χάι κου στην έκτη δημοτικού ενός σχολείου.
τα παιδιά έγραψαν χάι κου, μερικά απ αυτά είναι όχι μόνο πραγματικά χάι κού, αλλά και πολύ εύστοχα και ωραία.
η απόκλιση ανάμεσα στα γούστα των παιδιών και τα γούστα των μεγάλων, μερικές φορές, ας ελπίσουμε λίγες, είναι απόκλιση αδίκων πατερναλιστικών διαθέσεων.
όχι ότι είμαι εναντίον της παιδ-αγωγικής και της ψυχ-αγωγικής για τα παιδιά, αλλά είναι ένα θέμα, ότι αντί για προβληματισμό, σιγουριά, ενθάρρυνση, αισιοδοξία, γνώση, πασάρουμε στα παιδιά,
απλώς,
μοντέλα. βιβλία-αυτοκινητάκια συλλεκτικά.
προς θεού μη νομίσεις ότι είμαι αντίθετη στη γραφή των παιδικών βιβλίων, είμαι κι εγώ μαμά τριών.
απλώς προβληματίζομαι και μερικές φορές βλέπω μοντέλα ενηλίκων για ενηλίκους που θυμούνται τα παιδικά τους χρόνια όπως θα τα ήθελαν...
:)
καλημέρα, πάω να μαγειρέψω!
Καλημέρα,
ως ενήλικη, καταφεύγω στην παιδική/εφηβική λογοτεχνία για να ξεκουραστώ και να καθαρίσω το βλέμμα και την σκέψη μου. Δεν θεωρώ κατακριτέο να προτείνω ή να δείξω σε παιδιά βιβλία που μου αρέσουν. Αυτό που με ενοχλεί (και με φοβίζει εν μέρει) είναι το ότι δείχνουμε πολύ λιγότερη εμπιστοσύνη στα παιδιά από ότι αξίζουν. Ναι μεν το γούστο τους επιρρεάζεται και διαμορφώνεται από τα γονεϊκά πρότυπα (που αρκετές φορές τους επιβάλλονται) αλλά όποιος αφήσει ένα παιδί ελεύθερο σε ένα βιβλιοπωλείο να διαλέξει αυτό που του αρέσει, ίσως εκπλαγεί ευχάριστα από την επιλογή του. Στα παιδιά δεν αρέσουν μόνο τα κόμικς ή η επιστημονική φαντασία. Μα ακόμη κι αν είναι έτσι (που είμαι πεποισμένη ότι δεν είναι)τα παιδιά θα προσπεράσουν το "κακό βιβλίο" - μπορεί να το πιάσουν, να το φυλλομετρήσουν λόγω περιέργειας αλλά θα το εγκαταλείψουν και μάλιστα πολύ γρήγορα. Οι γονείς μπορούν να διευκολύνουν τα παιδιά στις επιλογές τους και να τα κατευθύνουν στο να διαβάζουν με τον δικό τους τρόπο. Πόσοι όμως έχουν την γνώση, την ικανότητα, την ψυχραιμία να το κάνουν; Και στο τέλος τέλος, εάν τα παιδιά δεν έχουν την ελευθερία της επιλογής, εάν σε κάθε άπλωμα του χεριού τους υπάρχει πάντα η αυστηρή άποψη του γονιού που οδηγεί κι επιβάλλει, πως θα διαμορφώσουν τα δικά τους κριτήρια;
πατριάρχα μου! αυτή η σου είναι απίθανη!
σου, συμφωνώ απόλυτα, το έχω δεί κι εγώ...
Sue και -,
ωραίος διάλογος. Κάθε γονέας προβληματίζεται και ταλαντεύεται ανάμεσα στην ελευθερία των παιδιών και στην καθοδήγηση. Φυσικά και η ανάληψη πρωτοβουλιών πρέπει να παροτρύνεται, όταν όμως ήδη έχει διαμορφωθεί εν μέρει το ήθος του παιδιού. Πώς θα διαλέξει το παιδί αν δεν έχει κριτήρια;
-Αυτή η ανεξέλεγκτη ελευθερία (λ.χ. από το τι θα δει στην τηλεόραση μέχρι πού θα βγει το βράδυ) μήπως έχει οδηγήσει στο άλλο άκρο; Η ισορροπία, αν και δύσκολη- επιβάλλεται.
-Λέει η Sue: "τα παιδιά θα προσπεράσουν το "κακό βιβλίο" - μπορεί να το πιάσουν, να το φυλλομετρήσουν λόγω περιέργειας αλλά θα το εγκαταλείψουν και μάλιστα πολύ γρήγορα.". Πώς θα γίνει αυτό; μήπως τα κακά βιβλία είναι εκ φύσεως τέτοια και θα απωθήσουν τα παιδιά; Μήπως τα βιβλία και η ποιότητά τους δεν διαμορφώνεται από την κοινωνία; Άρα δεν είναι εκ προοιμίου καλά ή κακά. Πού το πάω; το παιδί μόνο του (δεν είναι ο Αιμίλιος του Ρουσσό) δεν μπορεί να επιλέξει χωρίς προηγούμενως να έχει δεχτεί πρότυπα, αναγνωστικές κατεθύνσεις κλπ. Μερικοί γονείς καταρτίζουν μια λίστα από βιβλία κι αφήνουν το παιδί να επιλέξει από αυτά. Άλλοι αφήνουν το παιδί να διαλέξει και ελέγχουν πριν από την αγορά. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να μην χειραγωγεί αλλά ούτε και να επαναπαύεται.
Ψάχνω κι εγώ να βρω το μέτρο ανάμεσα στο "ο γονέας ξέρει πάντα καλύτερα" και στο "το παιδί πρέπει να διαλέγει μόνο του".
Πατριάρχης Φώτιος
Ας ελπίσουμε πως η κρίση θα βοηθήσει,
να βρούμε τη χαμένη μας παιδικότητα.
Τα παιδιά είναι ά γ ρ ι α όντα, δεν εχουν τίποτα από τις νοσταλγικές φαντασιώσεις των μεγάλων. Δεν καλλιεργούνται με γλυκαναλατιές, "καλλιεργούνται μόνο με τη μύηση στον αγριο (αλλά μαγικό, συναρπαστικό και περιπετειώδη) κόσμο. Αυτό το ήξεραν καλά όλοι οι παλιοί παραμυθάδες, ο λαός, και η Τζόαν Ρόουλινγκ. Ελπίζω οι συγγραφείς μας να είναι αρκετά "ασεβείς" ώστε να είναι αντάξιοι των παιδιών (και όχι των γονιών με τις ..λίστες, βεβαίως!)
Αγαπητή -, ευχαριστώ για τη φιλοφρόνηση.
Πατριάρχα, πως αλήθεια διαμορφώνεται το ήθος ενός παιδιού; Ο γονιός είναι ο μόνος που ασκεί επιρροή στην προσωπικότητα ενός παιδιού; Οι εξωτερικοί παράγοντες και όλες οι άλλες αστάθμητες «γοητείες» δεν παίζουν ρόλο; Από τη στιγμή που το παιδί ακολουθεί το πρότυπο του γονιού του (που είναι το ισχυρότερο μοντέλο), τίθεται το ζήτημα του ήθους του ίδιου του γονέα. Δεν θέλω να είμαι προσβλητική με κανέναν τρόπο, αλλά φαίνεται ότι ξεχνάμε τους εαυτούς μας και επικεντρωνόμαστε στα παιδιά με αποτέλεσμα αυτά (πολλές πολλές φορές) να ασφυκτιούν. Αυτό που θεωρώ απείρως πιο αποτελεσματικό (και το έχω επαληθεύσει) είναι η στάση του γονέα προς τον εαυτό του – πολλές φορές η παρατήρησή της από το παιδί αρκεί από μόνη της. Η επιβολή ενός προγράμματος ή μια λίστας βιβλίων δεν είναι η μόνη επιλογή που έχει στη διάθεσή του ένας γονιός για να διαπλάσει τον (πολύπλευρο) χαρακτήρα του παιδιού του. Και βεβαίως, όταν μιλώ για ελευθερία επιλογής δεν εννοώ την ανεξέλεγκτη ελευθερία. Αυτή οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αναρχία και την ασυδοσία. Η πραγματική ελευθερία απολαμβάνεται μόνο μέσα από περιορισμούς – περιορισμούς και όρια που θέτει μόνο στην αρχή ο γονιός και που με τον καιρό θα μάθει να βάζει το ίδιο το παιδί για τον εαυτό του. Έχω παρατηρήσει ότι δεν έχουμε μάθει ουσιαστικά να ακούμε το παιδί ή όντως ξεχνάμε, πάνω στο άγχος μας, να χρησιμοποιήσουμε τον διάλογο που θα το βοηθήσει να διαπλάσει άποψη. Και κάτι τελευταίο: έστω ότι τα "κακά" βιβλία διαμορφώνονται (εν μέρει) από την αισθητική του καταναλωτισμού. Γιατί θα πρέπει να δεχτούμε αυτό το γεγονός ως δεδομένο και να το εξοβελίσουμε; Προσωπικά, το βρίσκω πολύ αξιοποιήσιμο και με την βοήθεια της «δημιουργικής υπερβολής» έχω μιλήσει με νεαρούς μαθητές μου που με έβαλαν στην θέση μου με τις απαντήσεις τους.
Μακρυγόρησα όμως και δεν θα ήθελα να γίνω κουραστική.
Sue,
συμφωνούμε απόλυτα και στο πνέυμα και στο γράμμα. Αυτά ακριβώς που λες τα προσυπογράφω και αυτά εννοούσα στο μικρό μου λόγο.
Το βιβλίο είναι η κορυφή ενός παγόβουνου που πρέπει να χτιστεί με πρότυπα, γενικότερη παιδεία και στοργή.
Πατριάρχης Φώτιος
Σας προτείνω ένα πολύ καλό παιδικό βιβλίο από την Χριστίνα Κόλλια με τίτλο "Περιπέτεια στο βασίλειο των θεών" (εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη).
Αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε στα παιδιά σας.
Πληροφορίες για το βιβλίο θα βρείτε εδώ:
παιδικό βιβλίο "Περιπέτεια στο βασίλειο των θεών"
Post a Comment