Ελληνική πεζογραφία για τον Εμφύλιο πόλεμο
Μιλούσαμε στην προηγούμενη ανάρτηση για τις δύο μεγάλες φετίχ εποχές της ελληνικής πεζογραφίας, τον Εμφύλιο και τη δεκαετία του ’60. Το ερώτημα είναι γιατί εκεί στέκονται όσοι ανατρέχουν στο παρελθόν και ψάχνουν να βρουν τάσεις, βιώματα, ιστορικές βάσεις. Μια πρώτη υπόθεση εργασίας είναι ότι, επειδή το ψυχροπολεμικό κλίμα του εμφύλιου κράτησε –κατά πολλούς- μέχρι το 1989, οι συγγραφείς που μεγάλωσαν μ’ αυτό αναζητούν πίσω τις ρίζες της πρόσφατης και με άλλους όρους τωρινής πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας. Να μια λίστα με τίτλους για την εποχή του Εμφυλίου:
Δημήτρης Χατζής, Η φωτιά (1946)
Γιάννης Μπεράτης, Οδοιπορικό του ’43 (1946)
Ρένος Αποστολίδης, Πυραμίδα 67 (1949)
Ρόδης Ρούφος, Το χρονικό μιας σταυροφορίας (1954-8)
Αλέξανδρος Κοτζιάς, Πολιορκία (1953)
Νίκος Κάσδαγλης, Τα δόντια της μυλόπετρας (1955)
Νίκος Καζαντζάκης, Αδερφοφάδες (1955)
Ρένος Αποστολίδης, Ο Α2 (1968)
Άρης Αλεξάνδρου, Το κιβώτιο (1974)
Θανάσης Βαλτινός, Τρία ελληνικά μονόπρακτα (1978)
Στρατής Χαβιαράς, Ηρωικά χρόνια (1985)
Θανάσης Βαλτινός, Ορθοκωστά (1994)
Γιάννης Μπούτος, Τα δάκρυα της βασίλισσας (2000)
Κώστας Ακρίβος, Κίτρινο ρωσικό κερί (2001)
Μάκης Τρικούκης, Η ταπείνωση του θριαμβευτή (2006)
Νίκος Δαββέτας, Λευκή πετσέτα στο ρινγκ (2006)
Μάνος Ελευθερίου, Η γυναίκα που πέθανε δυο φορές (2006)
(μερικοί τίτλοι από αυτούς αντλήθηκαν από τη μελέτη του Γ. Βασιλακάκου “Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος στη μεταπολεμική πεζογραφία 1946-1958 ”, Ελληνικά γράμματα, 2000)
Το ερώτημα είναι πώς διαβάζουμε την ιστορία; Αναζητώντας τα γεγονότα για να βγάλουμε συμπεράσματα; Ή ερμηνεύοντας τα γεγονότα με βάση τις σημερινές ιδεολογικές πεποιθήσεις. Μεταφέρω εδώ ένα σχόλιο της Pellegrina από το προηγούμενο ποστ:«1) Κάθε λογοτεχνία, και κυρίως το μυθιστόρημα, έχει να κάνει όχι τόσο με το θέμα του ή την εποχή στην οποία αναφέρεται, αλλά με την εποχή στην οποία ΓΡΑΦΕΤΑΙ. Είναι πάντα ένα κομμάτι της φωνής της, της συνείδησής της. Υπό αυτή την έννοια και τα διεξαγόμενα π.χ. στο Βυζάντιο και γραμμένα τώρα, έχουν να κάνουν κυρίως με το τώρα.2) Διαπιστώνουμε όμως μια επιμονή στο παρελθόν, και επίσης (αυτό δικό μου κυρίως, οκέι) ότι και όταν αναφερόμαστε στο παρόν, συχνά αυτό γίνεται με όρους παρελθόντος (αυτό αν θέλετε το εξηγώ άλλη φορά). πώς ενώνονται αυτές οι δύο φαινομενικά αντικρουόμενες απόψεις; Κατά τη γνώμη μου ως εξής: Κάθε βιβλίο εκφράζει την εποχή του. Αν τώρα επιμένει στο παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι η ίδια η εποχή του (η σύγχρονη)είναι κολλημένη, έχει πρόβλημα. Δηλαδή, είμαστε συντηρητικοί ή τελματωμένοι ε ξ ω λογοτεχνικά, στο κοινωνικό, ιδεολογικό, υπαρξιακό κλπ επίπεδο.»
Προς το παρόν δεν σχολιάζω, για να μην επηρεάσω τη συζήτηση. Τι τραβάει εντέλει τους συγγραφείς και μαζί τους αναγνώστες από το παρελθόν; Και πιο συγκεκριμένα, γιατί μελετάμε και ξαναμελετάμε ως κοινωνία τον Εμφύλιο;
Πατριάρχης Φώτιος
32 comments:
Τι γιατί μελετάμε και ξαναμελετάμε, αφού έγινε το "έλα να δεις". Τρομακτικά εγκλήματα. Είναι η δική μας συμμετοχή στη σύγχρονη βαρβαρότητα, που συνεχίζει την ακατανόητη βαρβαρότητα του ανθρώπινου είδους, ένα θέμα από τα βασικά της λογοτεχνίας (η λογοτεχνία προσπαθεί να εξανθρωπίσει, να επιχειρηματολογήσει υπέρ του ότι ο άνθρωπος δεν είναι ζώο, και να φέρει την κάθαρση. Δεν εχω διαβάσει πολλά από τα βιβλία του καταλόγου σου. Το Κιβώτιο είναι πολύ σπουδαίο εργο (και με άψογα, ρέοντα νεοελληνικά) αλλά μου φαίνεται βαρετό, σαν να αποδίδει μονότονα τη συμφιλίωση με την παράλογη κτηνωδία (εκέινοι οι απανωτοί "κυανισμοί' σαν να μην τρέχει τίποτα) Βέβαια θα μου πεις, μα αυτό ακριβώς θέλει να πει...αλλά, τι να πω, για μενα δεν ειναι αυτο η λογοτεχνία, δηλαδή να μας λέει εκατό φορές το πασίγνωστο, χωρίς να προχωράει αλλού, απλώς για να κάνουμε όλοι μαζί ψυχοκάθαρση. Να προσθέσω στη συλλογή την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα και το Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς.
Επίσης για τη λογοτεχνική εμμονή: η λογοτεχνία το εχει ανάγκη. είναι φόντο τραγικό και πού αλλού να προβάλλεις τις ατομικές περιπτώσεις παρά στην πρόσφατη συλλογική μνήμη; δεν ξερω τι κάνει η σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία επ αυτού, εχω όμως τη διαίσθηση, από τα λίγα που ξέρω, ότι τα πιο δυνατά έργα της είναι ακριβώς αυτά που κάνουν κάτι παρόμοιο με ανάλογες τραγικές μνήμες.
Pellegrina,
δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ξαναβλέπουμε τον Εμφύλιο για να εξετάσουμε τη βαρβαρότητά μας, σαν να είμαστε ιστορικοί μελετητές. Πιο πολύ είναι μια προσπάθεια να αναμοχλεύσουμε τις διαφορές του παρόντος (όπως λες κι εσύ) κι έτσι να προβάλλουμε τις δικές μας έριδες στο τότε. Ένας διπλός αντικατοπτρισμός δηλαδή: το παρόν να εξηγήσει το παρελθόν και το παρελθόν να φωτίσει το παρόν.
Είναι αυτή η "ψυχοκάθαρση" μέσω των ψηλαφήσεων των "τραγικών αναμνήσεων".
Το έργο της Ζέη ΟΚ κι ευχαριστώ αλλά ο Μίσσιος είναι μετ-εμφυλιακό και γι' αυτό το εξαιρώ από τον κατάλογο.
Πατριάρχης Φώτιος
Πρέπει να παραδεχθούμε κάτι.
Ότι η νέα γενιά συγγραφέων, όπως είπες κι εσύ στο προηγούμενο post, δεν συνηθίζει να γράφει για το παρελθόν.
Αντίθετα οι «παλαιουρες» συγγραφείς το συνηθίζουν.
Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα ταξίδι, μακριά από το «άχαρο Τώρα».
Ένα νοσταλγικό ταξίδι.
Ίσως γιατί το χθες συμβολίζει τη γοητευτική νεότητα...
Ίσως γιατί έχει γίνει φετίχ.
Ίσως γιατί τα παιδικά τραύματα μας ταλαιπωρούν ακόμα.
Και η απόσταση βοηθά να αντιμετωπίσουμε το θέμα με καθαρό μυαλό.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αν θέλουμε να αλλάξουμε το Τώρα, πρέπει να ασχοληθούμε και μαζί του...
Γιατί μπορεί να βλέπω με συμπάθεια τη σύγχρονη Τέχνη, αλλά τρελαίνομαι συνειδητοποιώντας, ότι αφήνει τη Διαφήμιση, τα ΜΜΕ και τους παπάδες να κυριαρχούν πάνω μας Πνευματικά!
Ειλικρινά δεν ξέρω γιατί συνεχίζουν να γραφουν για τον εμφυλιο ακόμη.Οι αναγνώστες πάντως τέτοια θέματα τα έχουν βαρεθεί. Πάτε παραπέρα ανθρωποι μου και αφηστε την ιστορία να κανει τη δουλειά της. Στον πολεμο όλοι έχουν δίκιο. Αυτό το ερμο το δίκιο υπεραπσιζονται ολοι, καλοι και κακοι...Αν καταλάβαιναν πως ένα είναι το δικιο...το δικιο της αγάπης για ζωη, ίσως τα θέματα να επιλύνονταν με πιο απλο τρόπο. Το πανανθρωπινο δικαιωμα για ζωή αυτό ειναι η μοναδική αλήθεια και σίγουρα δεν μπορείς να την περισωσεις σκοτώνοντας. υπαρχουν πολλοί αφανεις εχθροί που βρίσκονται και μεσα στην ελλαδα και κομμάτι κομμάτι την αφανίζουν. Κουράστηκα...'εχω αηδιάσει με την κατάχρηση του θέματος εμφυλιος. Μεχρι ξερασματος. Ασ βαλουν ενα φραγμο κάποιοι, πατε παραπέρα ανθρωποι μου πριν ξηπνυσουμε καμια μερα και ανακαλύψαμε οτι κάποιος μας έκλεψε τα ελληνικά. Τι τυφλαμάρα ειναι αυτή. Απ΄οσα βιβλία αναφέρεις το μόνο που ξεκινησα να διαβάζω ήταν του Αρη Αλεξανδρου το οποιο μετα απο 5-6 σελιδες το πεταξα . Λόγος στερφος βαρετος σαν τα ντοκιμαντερ του Γουορχολ που επι ένα οχταωρο έδειχναν έναν ανθρωπους να κοιμούνται. Προς Θεού στον αλλο αντιποδα ο Αλεξανδρου βέβαια, του οποίου την ζωή τιμώ , σεβομαι και προσκυνώ αλλα...παμε παρακάτω. Τετοια αντιπαραγωγική νεκροφιλιά, πειτε μου ένα συγχρονο ελληνα οραματιστή . Μόνον η γωγου λεει σε κάτι στιχους....για ανθρωπους που μιλανε με νοτες , με μουσική για μια γλωσσα και εναν κωδικα τόσο ομορφο....η ζατέλη προτείνει την φυση σαν το αντιπερισπασμο της ζωής στην πολη...ο χιονης με το καταπληκτικο οντα και μη όντα κάνει αναλογες προτάσεις...ο λειβαδίτης μιλάει για΄αυτά που όσο ζούσε έβλεπε να φθινουν. Το τραγικό ειναι πως στις μέρες μας έχουν χαθεί ανεπιστρεπτι. Τέτοια βιβλία θέλουμε που να σου λένε το τέρας είναι ένα ζησε παλευοντας μ'΄αυτό. Δεν θα δωσω το ονομα του. Είναι γνωστό σε όλους, και δεν θα συνεχισω να γραφω για την ιδεολογικοποιηση πολιτικής χροιάς που επιχειρούν κάποι στην λογοτεχνία. Αυτοι όλοι που τους αξίζει το μαυρη ειναι η νύχτα στα βουνά. Και δεν ασχολαυνται παρά με λογοτεχνία πολιτικών αποχρώσεων .
ΜΑρκος μαρκο μαρκ μαρ μα μμμμμ. (2)
ρε συ Μαρκο δίκιο έχεις...τι ειναι το (2)
καλησπέρα πελλεγκρινα το 2 είναι πιο σωστα Μαρκος ο ΙΙ. Όπως καταλαβαίνεις υπήρχε και Ι , πρώτος, αλλα τον φάγανε μια νύχτα που....:) να κανουμε και κανενα αστείο. Να ρωτήσω και γω τι είναι το πελλεγκρινα , ξερω κάποιον πελεγρινη (δεν ξερω αν το γράφω σωστά) εχω διαβάσει μονο ένα βιβλίο του και μου άρεσε πολύ ....τη μελαγχολια της αναγεννησης. Α και ακόμη ένα για τον τζορντανο μπρούνο. Υποθεση...δεν θυμαμαι τίτλο.
Vita,
παρόλο που οι περισσότεροι είναι μεγάλοι, όπως λες, υπάρχουν και νεότεροι που καταπιάνονται με το άμεσο παρελθόν για να επιστρέψουν διά της τεθλασμένης στο παρόν.
Η μόνη μου διαφωνία με τον Μάρκο είναι ότι η θεματική που μας δεν αρέσει δεν είναι και κατ' ανάγκη κακή λογοτεχνία ή παραλογοτεχνία ή άνευ σημασίας για το σημερινό αναγνώστη. Απορρίπτω την κακογραμμένη λογοτεχνία αλλά όχι όποιον δεν γράφει για θέματα και ατμόσφαιρες που δεν μου αρέσουν.
Πατριάρχης Φώτιος
Δεν απορριπτω καμια λογοτεχνία, απλά νομίζω ότι το θέμα εμφυλιος έχει στερέψει λογοτεχνίκα. Διαβασα και το λευκή πετσετα στο ριγκ. το διάβασα σαν κείμενο για ένα αντρα σε κρίση. Ο συγγραφέας του βιβλίου έχω την γνώμη χρησιμοποιησε τον εμφυλιο σαν οχημα (τέχνασμα) για να αναδειξει τον εμφύλιο των δυναμεων μέσα στον αντρα πρωταγωνιστή. Δεν είναι ζήτημα ατμοσφαιρας είναι μια καλλιτεχνική διολίσθηση να γράφεις για τον εμφύλιο. Πολλοι συγγραφείς γραφουν για το συγκεκριμένο ιστορικο γεγονός όχι γιατί έχουν κάτι να πουν αλλα γιατί οι κριτικοί (αριστεροι κυρίως) του έχουν δώσει μια αιγλη πρωτοφανή. Είναι το φαινεσθαι δηλαδη , το κενό , το επιφαίνομενο που τους τραβά. Δεν έχουν να πουν κάτι οι συγγραφεις αλλα η επιτηδευμένη σοβαροφάνεια της ελληνικής διανόησης δεν σκαμπάζει απο τέτοια. Δεν θέλω να γίνω πιο συγκεκριμένος και να αναφέρθω σε ονοματα. Ειναι σαν την πολιτική ενα πράγμα . Όλοι ερωτευμένοι με την αιγλη της αλλα κανένας με την ουσία της. Το αλλο που τονίζω είναι πως φθίνουν οι καλλιτεχνες ουσίας (σε συναφεια με τα παραπάνω που έγραψα συνεχίζω) όλοι θέλουν να γράφουν ενα βιβλίο το χρόνο ή καθε 2-3 χρόνια το πολύ. Το να οραματιστείς και να προτείνεις το θεωρώ πολύ μεγαλύτερο λογοτεχνικο στόχο. Αυτα συμπληρωματικα στο πρωτο μου σχόλιο.
Μαρκος ΙΙ
α)Θεοδόσης Πελεγρίνης, πολυγραφότατος καθηγητής Φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Αθήνας.Καμιά σχέση!
β)Pellegrina: περιπλανώμενη μπλόγκερ (δηλαδή αλήτισσα, δεν έχει σπίτι, μπλογκ) Το ψευδώνυμο μου ηρθε όταν χαζευα έναν πίνακα με τον Δον Κιχώτη + το γάιδαρο, και θυμήθηκα το γάϊδαρο Πελεγκρίνο από το παιδικό ανάγνωσμα "Μικρός σερίφης". Στη real life είμαι λίγο πιο σοβαρή...
Τώρα αυτό ότι κάποιοι γράφουν από μόδα, χωρίς να εχουν τιποτα να πουν, με ξεπερνάει. Πώς μπορείς να γράφεις χωρίς να εχεις τίποτα να πεις, δηλαδή τι γίνεται μεσα στον εγκέφαλο, πώς συνδέεις τη λέξη με τη σημασία;
Μάρκο,
συμφωνώ ότι "Πολλοι συγγραφείς γραφουν για το συγκεκριμένο ιστορικο γεγονός όχι γιατί έχουν κάτι να πουν αλλα γιατί οι κριτικοί (αριστεροι κυρίως) του έχουν δώσει μια αιγλη πρωτοφανή."
Εκεί και εγώ παρατώ το βιβλίο ή το τελειώνω με βαριά καρδιά.
Pellegrina = προσκυνήτρια. Και φυσικά μια προσκυνήτρια έρχεται στον βιβλιο-ναό όπου ιερουργεί ο Πατριάρχης.
Φώτιος.
εγώ όταν το διάλεξα δεν σκέφτηκα καθόλου αυτή τη σημασία, αλλά το "περιπλανώμενη" (ως γνωστόν περιέχει και τις δύο, είναι από την εποχή των περιπλανώμενων-ταξιδιωτών προσκυνητών), αλλά αντην προτιμάτε...η ερμηνεία του ..αναγνώστη σεβαστή!
Θέλω να θέσω σε κριτική βάσανο τη ρήση της Pellegrina:
"Αν τώρα [δηλαδή ο συγγραφέας] επιμένει στο παρελθόν, αυτό σημαίνει ότι η ίδια η εποχή του (η σύγχρονη)είναι κολλημένη, έχει πρόβλημα. Δηλαδή, είμαστε συντηρητικοί ή τελματωμένοι ε ξ ω λογοτεχνικά, στο κοινωνικό, ιδεολογικό, υπαρξιακό κλπ επίπεδο."
Δηλαδή όποιες εποχές δεν ασχολήθηκαν με το ιστορικό μυθιστόρημα είναι κοινωνικά προοδευμένες; Η στασιμότητα σε ιδεολογικό-υπαρξιακό ή άλλο επίπεδο στρέφει τους συγγραφείς προς το παρελθόν σαν μια τάση φυγής; Ίσα ίσα, θα έλεγε κανείς, μια τέτοια εποχή, αν συλληφθεί από ικανές πένες -και φυσικά ικανά πνεύματα- μπορεί να δώσει σπαρταριστά και διαχρονικά έργα. Δεν είμαι σίγουρος για όσα λές, αλλά ούτε ότι ισχύει το αντίθετο.
Πατριάρχης Φώτιος
Καλημέρα πατριάρχη, μόλις ήπια την πρωτη γουλιά καφέ (in real life)οπότε είμαι έτοιμη για την κριτική βάσανο: δεν ξέρω την τύφλα μου από ιστορικό μυθιστόρημα, γιατί δεν τα διαβάζω! τα βαριέμαι ΠΑΡΑ πολύ! Αλλά θεωρητικά, ιστορικό μυθ. δεν σημαίνει και παρελθόν στον τρόπο σκέψης, μπορείς να πάρεις ένα ιστορικό θέμα και να ανατρέψεις τη στερεότυπη θεώρησή του ή να δεις μια πλευρά της υπόθεσης λοξά ή να φωτίσεις κάτι αφώτιστο και οπωσδήποτε πάντα θα το κάνεις με τη δική σου, σύγχρονη ματιά (που μπορεί να ειναι σύγχρονη, πρωτοπόρα ή συμβατική ή ξεπερασμένη) Υπάρχουν ιστορικά μυθιστορήματα στα ελληνικά που είναι παράξενα και φέρουν έντονα την ταυτότητα, τον τρόπο σκέψης του συγγραφέα. Τώρα μου έρχονται στο νου της Σώτης και του Αλέξη Πανσέληνου (αυτά τα εχω διαβάσει!)
Τώρα το άλλο: "αν συλληφθεί η στάσιμη εποχή από ικανές πένες" κλπ: ασφαλώς, υποθέτω αυτονόητο. Ποιος δεν συμφωνεί (δεν μου ερχεται κάτι άλλο, θέλω κι άλλες γουλιές!)
Τέλος δεν εννοούσα στροφή στο παρελθόν ως τάση φυγής(θα υπάρχει κι αυτό), εννοούσα πως όταν η εποχή είναι τελματωμένη τα θέματα είναι στάσιμα χωρίς να το επιδιώκουν ή να το συνειδητοποιούν οι συγγραφείς. Βγαίνει μόνο του.
Και τέλος-τέλος, εννοείτια πως ό,τι λέμε ισχύει ΚΑΙ δεν ισχύει. Καφενείο είμαστε!(πάω στην καφετιέρα)
Pellegrina,
εγώ πίστευα ότι εννοούσες κάτι πιο βαθύ: ότι δηλαδή η προβληματική εποχή θα βγάλει και προβληματικούς συγγραφείς, που για να ξεφύγουν από τη μετριότητά τους θα καταφύγουν στο παρελθόν ως εύκολη διέξοδο. Αυτό νομίζω ότι δεν ισχύει: 1) επειδή λίγοι είναι οι νέοι συγγραφείς που θα πάνε πίσω (θέλει και λίγο έρευνα, λίγο διάβασμα, λιγότερο ξένα πρότυπα κ.ο.κ.) και 2) γιατί η σημερινή εποχή -λόγω βιωματικότητας- προσφέρεται πιο άμεσα για πραγμάτευση από ανθρώπους που δεν ξέρουν και δεν νιώθουν τίποτα άλλα από τον μικρόκοσμό τους.
Πατριάρχης Φώτιος
Πραγματικα οτι λέμε ισχυει και δεν ισχυει και εκτος αυτού ειδικα στην περιπτωση μου δεν ασχολιομουν παλιοτερα με ελληνικη πεζογραφία, πιο πολυ τώρα. Η εποχή μας είναι ενα ψηφιδωτο απ' όλες τις εποχές. Υπαρχουν ακομη λαοι νομάδες, υπάρχουν αποκρυφιστές και παγανιστές υπαρχουν ιπποτες , υπαρχουν όλοι σ' αυτη την εποχή , υπάρχουν ανθρωποι βαλτωμένοι στα νερά της ίδιας υπαρξης. Που δεν μπορούν να ξεφυγουν σε αλλα πραγματα. υπάρχουν δολοφονοι ομαδες σταυροφόρων , γενέες ολοκληρες αυτοκλητων σωτηρων, ρομαντικοί που ακουνε τα πουλιά και τους μιλάνε ότι θες εχει η εποχή και ειναι οντως το σημερα μια πολύ δυνατή δεξαμένη εμπνευσης, Δεν μ αρεσουν οι ταμπελες τυπου ιστορικο μυθιστορημα. Διβάζω Γώγου τωρα και θα μπορουσα να την χαρακτηρισω μια ποιητρια ισοτρικων ποιηματων (χα χα) να κανουμε και πλακα ...με την εννοια οτι μιλάει για την ντισκο , για την ομονοια την παλιότερη μιλαει για τότε που κάπνιζαν στα βαγόνια του ηλεκτρικου. ενα αρωμα αθωωτητας μαζί με τη ραγισμένη οργή της. Και χαίρομαι για το διαδικτυο και το μπλογκινκ στο βιβλιοκαφε αφου μονο εδω τον πίνω , εχω την αισθηση πως το μπλογκινκ ειναι η δικη μας χαραμαδα αθωοτητας. Ακουγεται συγκινητικό και ισως απλα να θελω να πιστέψω κατι τέτοιο... αλλα αυτη η εκλογικευση των παντων μου την σπάει . Οποτε θα πω ξερά το ιντερνετ ειναι η δικια μας χαραμαδα αθωοτητας (το μπλογκιγκ)... καμια φορά νομίζεις ότι θα αλλαξεις τον κοσμο με τις αποψεις σου. Γλυκα... Για την εκλογικευση των πάντων, φανταστείτε ότι έτσι όπως πάμε θα λέμε σ αγαπω γιατί το τάδε χρωμοσωμα που απομονωθηκε από τον χάρτη του ανθρώπινου μπλα μπλα....Ουστ. Παω να παιξω.
Μαρκος ΙΙ
Συγώμη για τις μλκιες περι γώγου , ήθελα να πω ότι ενω την διαβάζεις σημερα ξέρεις ότι είναι ηδη παληα. Υπάρχει σαν ιστορικό τεκμήριο μιας εποχής που εχει την γοητεία της γιατί ο χρόνος όλα τα απαλύνει ακομη και την απώλεια...αρκεί να είναι των αλλων. Βέβαια είναι διαχρονική η φωνή της , δεν θα μπορούσε να είναι κάτι αλλο, είναι μεγαλη ποιητρια. Το εργο της ομως δεν ειναι ιστορικα ποιηματα είναι... τι είναι ? Είναι σαν τους πίνακες ζωγραφικής των αξιων ζωγράφων. Οσο παλιώνουν και αντέχουν τόσο και ριζωνουν στην ιστορία της ποιησης. Ουφ μεσημεριατικα τόση φαια ουσία. Γμτ μου.
Μαρκος παλι, ΙΙ παλι.
Μάρκο, μ' άρεσε αυτό περί αθωότητας! Διαβάζουμε, συζητάμε, διαξιφιζόμαστε κι όλα αυτά όχι βέβαια για να αλλάξουμε τον κόσμο αλλά για να παίξουμε...
Από την άλλη, επειδή δεν βάζεις τόνους, αυτό το "Γλυκα" είναι:
1. Γλύκα (κλητική του Γλύκας) ως προσφώνηση σε κάποιον / κάποια;
2. Γλυκά (οι τάρτες που σερβίρουμε);
Πατριάρχης Φώτιος
...στην ιστορια της ζωγραφικής ριζώνουν....σας το είπα μετα τις δυο αποψεις καιγομαι . δεν θα το ξανακάνω. Κουρασμένο παιδι ειμαι κι εγώ.
Μαρκος 2
βιβλιοκαφέ βάλε τον τόνο όπυ θέλεις τα μεσημέρια μετα το φαγητό ειμαι σε κατασταση ληθαργικη. Σαμπως ήξερα και τι ήθελα να πω τότε. Αλλα για να τιμησουμε και το καφε να αφησουμε δηλαδη τον οβολο μας κι αυτος αορατος , αθώος...ναι θελουμε γλυκα. Εγω μιλφειγ.
μαρκος 2 (παρε παραγγελια και κερναω...τωρα θα σκασει και η Πολυ)
Καλησπέρα, σαν να άργησα...έχασα κάτι;;...αυτό το timing που λένε;; υπάρχει ακόμα καιρός;;
α)η εποχή μας προσφέρεται άμεσα για πραγμάτευση από αυτούς που δεν νιώθουν παρά μόνο τον εαυτό τους: δεν πίστεψα ποτέ ότι ήτσν πολλοί, απλώς σ αυτούς ανοίχτηκε απλόχερα(με τη βοήθεια του θράσους τους) ο δρόμος προς τις εκδόσεις. Ήταν μια λύση "ανανέωσης" την ώρα που όλοι οι άλλοι σιωπούσαν. Και τώρα είναι αργά, οι άνθρωποι έκαναν σχολή.
β)Γλύκα.
γ)Είμαι εγώ:
Δικό σας παιδί
αίμα απ' το αίμα σας
ρούχο απ' το ρούχο σας, σάρκα εκ της σαρκός σας
Μάνα μου η ελευθερίων ηθών
πουτάνα ο καπιταλισμός
πατέρας μου
ο αιμομίχτης χωρικός ιωσήφ
Τζουγκασβίλι Στάλιν.
γνήσιο τέκνο της Ρόζμαρι και του εξορκιστή
παλυουκωμένη στη μέση των καιρών
να με χτυπάν όλοι οι ανέμοι.
δ) μια χαρα χρωμόσωμα...
Πατριάρχα και Προσκυνήτρια (αρκετές φορές μπήκα στον πειρασμό να σκεφτώ ότι η Πελεγκρίνα είναι το alter ego του Πατριάρχη, μια και Προσκυνήτρια και Πατριάρχης είναι κατ΄ εμέ δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ακόμα και όταν εκφράζουν διαφορετικές απόψεις και όταν διαφωνούν σκέπτομαι πως ίσως πρόκειται για ένα εσωτερικό μονόλογο ενός ανήσυχου πνεύματος, που η αρσενική και η θηλυκή πλευρά του συμπλέκονται και συγκρούονται). Για το θέμα που συζητάτε όμως τρώγοντας γλυκά και πίνοντας καφέ, θεώρησα στην αρχή ότι δεν είχα τίποτε να πω μια και ελληνική λογοτεχνία δεν πολυδιαβάζω και παρά το ότι δεν είμαι αφελής για τις πραγματικές συνέπειες του εμφύλιου, θυμάμαι το περίφημο σχόλιο στο οπισθόφυλλο του κιβώτιου «από δω και πέρα ο λόγος του Προυστ δεν θα είναι αμετάφραστος». Αυτό, η επαναστατική φόρμα, το κύριε ανακριτά, οι αντιφάσεις, τα ψέματα, η μεταβαλλόμενη ταυτότητα του αφηγητή στην απολογία του, θέματα που απ΄ ότι φαίνεται θίγονται και στο Στιλερ του Φρις, κάνουν το βιβλίο αυτό ένα μεγάλο έργο γιατί ο συγγραφέας του έθιξε βέβαια και τα αιώνια προβλήματα της γραφειοκρατίας και της αριστεράς αλλά πειραματίστηκε και στη φόρμα του μυθιστορήματος
αφήνοντας ένα πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα βιβλίο.
Επιτρέψτε μου να συμβάλω στη συζήτηση με μια ακόμα εκδοχή για το όνομα της Πελεγκρίνας, μια και η αναδίφηση στις πηγές και η αναζήτηση πιθανών διασυνδέσεων και συνειρμών είναι μια από τις αγαπημένες μου ασχολίες εκτός από την ανάγνωση.
Πελεγκρίνα λοιπόν είναι το περίφημο μαργαριτάρι στη συλλογή της πριγκίπισσας Τατιάνας Γιουσούπωφ και περιήλθε στην κατοχή της από το 1826. Η πριγκίπισσα ήταν ανεψιά του Ποτέμκιν ,του ευνοούμενου της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας. Πριν από αυτήν το μαργαριτάρι ανήκε στο βασιλιά Φίλιππο τον IV της Ισπανίας (προστάτη του Λόπε ντε Βέγκα) ο οποίος το έδωσε στην κόρη του Μαρία – Τερέζα όταν παντρεύτηκε στα 1660 τον Λουδοβίκο τον XIV της Γαλλίας (γνωστό και σαν βασιλιά ‘Ηλιο). Πώς βρέθηκε στο Λονδίνο μετά την πτώση των Ρομανώφ μπορεί κανείς να το φανταστεί όταν οι Ρώσοι εμιγκρέδες αναγκάστηκαν να εκποιήσουν την κινητή περιουσία τους περιπλανώμενοι στην Ευρώπη.
Περιπλανήσεις ενός μαργαριταριού λοιπόν. Κάποιοι μαρτυρούν ότι είδαν την Πελεκρίνα στο Λονδίνο σε μια έκθεση γύρω στα 1935 αλλά αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι πουλήθηκε στο γνωστό Ελβετό κοσμηματοπώλη Ζαν Λομπάρ σε ένα πλειστηριασμό των Κρίστις της Γενεύης για 682.000 ελβετικά φράγκα ή 380.000 δολάρια. Το 1953 το αγόρασε από τον Ζαν Λομπάρ ένας Ευρωπαίος συλλέκτης που επιθυμούσε να μείνει ανώνυμος. και έκτοτε αγνοείται η τύχη του.
IS THERE ANYBODY ELSE OUT THERE WHO THINKS I'M THE ONE-AND-ONLY????
"The donkey and the pearl" An e-fairy tale by Pellegrina. Dirested by vivliocafe art studios. Assistant director Poly Hatzimanolaki. Once upon a time, in the tiny but smart blogosphere of Greece, there were, condemned to moving around and around, two strange lovers...
Η μεταμεσονύχτια έρευνα για το μαργαριτάρι – προσκυνητή απέδωσε:
Το 1969 η Pelegrina αγοράστηκε από τον Ρίτσαρντ Μπάρτον για την Ελίζαμπεθ Ταίηλορ. Παρά το ότι ο δεύτερος γάμος τους διαλύθηκε το 1976, η Ελίζαμπεθ Ταίηλορ έχει ακόμα την Pelegrina στην κατοχή της.
Το μαργαριτάρι προσκυνητής συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε θρυλικών πετραδιών, κάποια από τα οποία θεωρούνται καταραμένα: Το διαμάντι Χόουπ, το διαμάντι Koh-i- Noor, το ρουμπίνι του Μαύρου Πρίγκηπα, το πορφυρό ζαφείρι του Δελχί είναι τα άλλα τέσσερα.
Το μαργαριτάρι – Pelegrina λόγω της αμφισημίας: περιπλανώμενο - προσκυνητής δεν θεωρήθηκε ακριβώς καταραμένο όπως τα άλλα τέσσερα. Άλλωστε ο πατριάρχης Φώτιος (τον 9ο αιώνα στο Βυζάντιο) είχε πει το περίφημο: « Θεολογία είναι το όστρακο εκείνο που με πυρήνα ένα κόκκο πλάνης σχηματίζει μαργαριτάρι»
Further reading:
The autumn of the patriarch by Gabriel Garcia Marquez
Les pêcheurs de perles, par George Bizet
Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού, Ανωνύμου Ρώσου
Η δική μου διαδικτυακή έρευνα όμως απέδωσε άλλα: La Pellegrina pearl είναι ά λ λ ο από το La Peregrina pearl(Το δεύτερο εχει η Τέιλορ, το πρώτο εχει χαθεί) Το πρωτο, που θεωρείται το ωραιότερο γνωστό μαργαριτάρι του κόσμου (πριν χαθεί!), ήταν όντως στη Ρωσία, μα πριν το πάρει η πριγκίπισσα κλπ -δεν τις πάω αυτές!-το είχε έ λ λ η ν α ς αντικέρ στην Αγία Πετρούπολη και, πριν ονομαστεί ..after me, λεγόταν Zοsima pearl, από το όνομα του αντικερ. Μετά το θάνατό του το έκλεψε ..συμπατριώτης του! Σήμερα έχει χαθεί! Δεν υπάρχει φωτογραφία του! Η Pellegrina είναι το μόνο μαργαριτάρι στον κόσμο για το οποίο έχει γραφτεί ολόκληρο ..βιβλίο!! Αλλά, το κυριότερο (μορφωμένοι, γλωσσομαθείς και ευφάνταστοι, εδώ συντρέξτε): La Pellegrina means ..Τhe Incomparable!!
(αμ τάξερα εγώ!!!:))
διαφωνω πελλεγκρινα με την πρώτη σου (α) επιπολαιη τοποθετηση. Ισως κοιτάς σε λάθος σημεία. Ίσως διαβάζεις με λάθος τρόπο , ίσως απλά καταθέτεις τα όπλα. η εποχή δεν ευνοεί αυτούς που αισθάνονται μόνο το εγώ τους. Υπαρχει οργή που βρισκει διέξοδο μεσα από φωνές που συντονίζονται με φωνές των συνανθρώπων τους. Αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε ότι έχεις δίκιο πόσο διαφορετικό θα μπορούσε να ήταν ένα εγώ σήμερα ώστε να μην αναγνώριζες έστω σημάδια απ' το δικό σου εγώ στην έτερη έκφραση? Μόνο αν εσύ εχει μεγάλο εγώ....
Μαρκος ΙΙ
πολύ καλημέρα σας!
'προσκυνητής' στο μεσαίωνα ήταν εδώ που τα λέμε ο μόνος τρόπος να ταξιδέψεις αν δεν ήσουν έμπορας!
ο θεός όφειλε, μαζί με το κράτος, να σε προστατέψει...
'προσκυνήτριες', εκτός από κάποιες ρωμαίες στην αρχή του βυζαντίου, δλδ ζάπλουτες που ταξίδεψαν με ομάδες προς τους αγίους τόπους, δε γνωρίζω, αλλά και δεν έχω ψάξει.
άρα το ψευδώνυμο της προσκυνήτριας με έφερε κοντά στο πολύ ενδιαφέρον θέμα.
όπως δλδ 'προσκυνητής' ήταν ένας ταξιδευτής με άλλοθι την εποχή του μεσαίωνα,
έτσι και σήμερα, η λογοτεχνική παραγωγή περί τον εμφύλιο είναι νομίζω, όπως και το αναφέρατε, ένα πιασάρικο θέμα.
αν όντως το 89 ξεκαθαρίστηκε η έννοια του εμφυλίου σε σχέση με χειρότερες πολώσεις και αδελφοφαγώματα, είναι μόνο είκοσι χρόνια που η ελληνική κοινωνία προσπαθεί να αφομοιώσει μια τεράστια πληγή προδοσίας και ήττας, που ξεκίνησε από τη διείσδυση ξένων εν καιρώ ειρήνης, και κατέληξε όχι μόνο με μια δικτατορία, αλλά και με ένα ξεκαθάρισμα 'ιδανικών', (τα κακά ιδανικά και τα καλά οράματα) που άγγιξε την ίδια τη γλώσσα, με μια δεξιά κυβέρνηση να επιβάλει το μονοτονικό σύστημα, δλδ να 'κόβει', καλώς ή κακώς, τη φυσική σχεδόν συνέχεια της γλώσσας...
η ειλικρίνεια των συγγραφέων όταν επιλέγουν ένα θέμα ή έστω έναν τίτλο δεν είναι θέμα αμφισβήτησης ή μη: ο καθένας έχει το δικό του μέτρο 'ειλικρίνειας'. πάντα, σε κάθε ιστορία της λογοτεχνίας, κάποιος που θέλει να καθιερωθεί, γράφει τουλάχιστον στην αρχή κάτι που θεωρείται ότι ενδιαφέρει το κοινό, ή, Ή, εντάσσεται σε ένα κύκλο 'ιερών' θεμάτων.
η έντονη λογοτεχνία γύρω από τον εμφύλιο πιστεύω πως μπορεί να είναι και μια υποσυνείδητη απάντηση του κόσμου της λογοτεχνίας στο θέμα 'αποδόμηση' της ιστορίας.
η γύμνια των συναισθημάτων και η τραγικότητά τους είναι σαν να μιλά για βλέμμα που παραμένει ανθρώπινο ακόμη και πάνω στο απάνθρωπο.
πάλι βλακείες κατάφερα να πω, συχωρέστε με!
ε, κοτζάμ πατριάρχης, κάποιο συχωροχάρτι θα έχετε και για μένα...
:)
1. Δεν είμαι η Pellegrina, ούτε αυτή είναι εγώ. Ευτυχώς δεν την ξέρω στην κατά κόσμο ζωή της (ευτυχώς γιατί με ενδιαφέρει η κατά blog ζωή της).
2. Η λογοτεχνία είναι σαν τη λέξη pellegrina: πολύσημη, τρισδιάστατη και πάνω, αμφιλεγόμενη, που σημαίνει την πραγματικότητα αλλά δεν αναφέρεται σ' αυτή κ.ο.κ.
3. Δυστυχώς θα συμφωνήσω ότι η εκδοτική αγορά άνοιξε (και ας υπάρχουν εξαιρέσεις όπως λέει ο Μάρκος) στο μέτριο ανάγνωσμα της παροντικής-βιωματικής ανάπλασης (όχι ότι δεν προέκυψαν και καλά δείγματα).
4. Συγχωροχάρτια δεν έδινε ούτε δίνει η Ορθοδοξία -αυτά είναι καθολικές-παπικές πρακτικές. Ωστόσο, -, στέκομαι εκεί που λες ότι "η έντονη λογοτεχνία γύρω από τον εμφύλιο πιστεύω πως μπορεί να είναι και μια υποσυνείδητη απάντηση του κόσμου της λογοτεχνίας στο θέμα 'αποδόμηση' της ιστορίας.". Μόνο που, αν δεν ερμηνεύω στραβά τα λόγια σου, η λογοτεχνία του Εμφυλίου είναι συχνα αποδομητική της ιστορίας.
Ο Κωνσταντινουπόλεως
Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος
τωρα εγώ εχασα το μπούσουλα με τόσα που λέτε! να πω το εξής: φυσικά και βρίσκω το εγώ μου μέσα στο εγώ του άλλου στα βιβλία, αλλά το κόλπο στη λογοτεχνία είναι, με έξυπνες σταγόνες ομοιότητας να παρασύρεις στη διαφορά! Να μεγαλώνει, αλλάζει, εξελίσσεται ο αναγνώστης! Αυτό είναι και αισθητική αξία, το ωραίο μας διευρύνει, μας γεννά αμφιβολίες και σύγχυση. Το σταθερό πράγμα, που περιχαρακώνει το εγώ μας όπως έχει, ΔΕΝ είναι ωραίο. Γι αυτό είμαι της άποψης ότι, αντίθετα από την καθιερωμένη αντίληψη, είναι τα ανατρεπτικά έργα που απευθύνονται σε όλους (γιατί όλους ενδιαφέρουν, προκαλούν ή ενοχλούν) ενώ τα συμβατικά, τα αναμενόμενα απευθύνονται μόνο σε λίγους (γιατί πολλοί πια τα βαριούνται). Με άλλα λόγια, σημαντικό έργο(με τη σύγχρονη, διευρυμένη έννοια) είναι μόνο το πρωτοπόρο, και αυτό δεν έχει ποτέ να κάνει με ένα σκέτο "εγώ" Οι άνθρωποι που γράφουν αναλύοντας τον εαυτό τους είναι εξ ορισμού συντηρητικοί και στείροι, αδιαφορούν για το άνοιγμα του ορίζοντα...
Στο παραπανω διαγράψτε την παρένθεση "με τη σύγχρονη, διευρυμένη έννοια" στην έκτη σειρά από το τέλος. δεν εχει νόημα, αναφερόταν σε κατι άλλο που το έσβησα.
υγ για του περίεργους: αντί για "σημαντικό", είχα το "λαϊκό", που το εσβησα γιατι ήταν φάουλ, ειναι αλλιως φορτισμένο.
υγ2 φως φανάρι ότι γράφω επιπόλαια!
υγ Ωστε ετσι Πατριαρχη, "ευτυχώς"! Μόνο τους Εφραίμ γουστάρετε να συναντάτε, οι προσκυνήτριες-μαργαριτάρια να περιορίζονται στο virtual! καλάαα!
παναγιώτατε,
ασφαλώς και δε νομίζω ότι είστε η πελεγκρίνα!
είμαι σίγουρη ότι θα με συγχωρήσετε, κι εγώ άλλωστε σας συγχωρώ που κάνετε τον ανήξερο για τα συγχωροχάρτια...
όντως, στην ορθόδοξη εκκλησία δεν υπήρχαν. μα η ευλογία του θεού, διδάσκουν τη σημερνήν ημέρα, και όχι μόνο τη σημερνή, αλλά και κάποια χρόνια πριν, πνέει ανάλογα με τη διασημότητα κάποιων πνευματικών πατέρων (πχ λέει ο πατήρ 'καλό παιδί ο τάδε', με μια επιστολή, κι η φυλάκα μένει ορφανή, ενώ θα έπρεπε να το δεχτεί το καλό παιδί... κλπ κλπ
θέμα λεξιλογίου, για να μην πούμε και τίποτε άλλο. άλλωστε, ανάμεσα στα συγχωροχάρτια των καθολικών και την ανάπτυξη του καπιταλισμού στις διαμαρτυρόμενες πλευρές του κόσμου, λίγη στο βάθος η διαφορά. όπως οι μεν συνταιριάζουν με άλλο τρόπο από τους δε, την πνευματική καρποφορία με τον υλικό πλούτο, κάτι τέτοιο δυστυχώς θίγεται και από τη δική μας στάση ζωής...
έστω κι αν δεν είναι το σωστό.
τέλος πάντων.
αυτό που ήθελα να θίξω είναι σχεδόν η αμφισημία της επιλογής ενός θέματος.
όπως υπάρχει μια διπλή αμφισημία στο 'πελεγκρίνα':
1η αμφισημία: προσκυνητής ή ταξιδιώτης με άλλοθι;
2η αμφισημία: ναι μεν ταξιδιώτης με άλλοθι, αλλά θηλυκού γένους; σπάνιο και αινιγματικό!
:)
να πω ακόμη μια σαχλαμάρα που μου έρχεται στο νου, διαβάζοντας την πελεγρίνα;
όσον αφορά το 'εγώ'...
στη λογοτεχνία, το εγώ είναι διάτρυτο από την κοινωνία και την ιστορία της. αλλιώς δεν υπάρχει. μέσα στη λογοτεχνία εννοώ.
το εγώ δεν είναι ποτέ μόνο...
μόνο του, ξεχνιέται.
χάνεται.
όσο για το καταπληκτικο θέμα της ομορφιάς, που έθιξες:
ναι, η ομορφιά είναι μια πηγή δημιουργίας, άρα μια πηγή αλήθειας!
είναι θέση. αξίωμα.
πραγματικότητα.
ελπίζω να μη σας σύγχυσα. εάν ναι, ζητώ συγγνώμη!
καλό απόγευμα.
said, εννοειται οτι το εγω ειναι διάτρητο από την κοινωνια και την ιστορία της, αλλά πολλοί αυτό δεν το αντιλαμβάνονται! Αν όλοι το αντιλαμβάνονταν δεν θα υπήρχε καν θέμα συζήτησης!
Σε διαβεβαιώ ότι και σήμερα η μοναχική ταξιδιώτισσα παραξενεύει! Μόνο που σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες εποχές, αυτή τη φορά γι αυτό φταίνε κυρίως οι γυναίκες!
πελεγρίνα, για όλα φταίνε οι γυναίκες!
το ξέρουμε.
τι γυναίκες θα είμαστε αλλιώς!
το όνομά μου είναι η παυλίτσα μπροστά από το σέιντ...:)
(τόσο καλά!)
:)
Post a Comment