Απόλαυση και λογοτεχνία1. Νεαρός (ετών 19, μακρύ παντελόνι μπάσκετ, κουρεμένο κεφάλι, μικρό σκουλαρίκι στο αυτί, σπιρτόζικο βλέμμα): σιγά μη διαβάζω στον ελεύθερο χρόνο μου. Δεν πάω στο γήπεδο καλύτερα ή δεν παίζω κάνα ηλεκτρονικό;
2. Νεαρά (ετών 17, παντελόνι τζιν, κοντό μπλουζάκι που αφήνει τον ομφαλό τη ελεύθερο, κατσαρό μαλλί, ελαφρό τραύλισμα): σιγά μην ξοδέψω το χαρτζιλίκι μου για βιβλία. Δεν αγοράζω καλύτερα ρούχα;
3. Κύριος (ετών 68, φαλάκρα, μικρό μουστάκι, μπόλικη κοιλιά, δέρμα μαυρισμένο από τον ήλιο της ελληνικής υπαίθρου): μου έφεραν δώρο ένα βιβλίο. Εδώ δεν διαβάζω εφημερίδα, θα διαβάσω βιβλίο; Λίγη τηλεόραση, κάνα ταβλάκι, κουβεντούλα στο καφενείο…
Οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να πολλαπλ
ασιαστούν. Ο κόσμος θεωρεί το βιβλίο ψυχαγωγία κυριλέ, για φλώρους, για τους κουλτουριάρηδες. Και φυσικά καθόλου απολαυστικό ώστε να παρακινηθεί να το διαβάσει.
Κι εμείς, οι “ταγμένοι” να το κυνηγάμε και να γεμίζουμε μ’ αυτό τον ελεύθερο χρόνο μας, είμαστε μαζόχες; Μας αρέσει το βιβλίο; Το κάνουμε γιατί έτσι μεγαλώσαμε; Βρίσκουμε χαρά στην ανάγνωσή του ή την αναζητούμε και μας προκύπτει μια φορά στις 10· αλλά γι’ αυτήν ακριβώς τη μία φορά, διαβάζουμε με προσμονή πολλά άλλα; Το υπαγορεύει η παιδεία μας; Είμαστε δυνάμει συγγραφείς; Είναι μανία…;
Κι από την άλλη: είναι το καλό βιβλίο και απολαυστικό; Απολαυστικά είναι τα μπεστ-σέλλερ (γι’ αυτό άλλωστε έχουν πέραση), απολαυστικά είναι τα αστυνομικά (στα οποία η αναζήτηση του τέλους προκαλεί ενδιαφέρον), απολαυστικά είναι τα περιπετειώδη κ.λπ.
Και τα καλά βιβλία (όχι πως δεν βρίσκουμε στις παραπάνω κατηγορίες καλά βιβλία); Πολλά είναι βαριά, δύστροπα, στοχαστικά και αφηγηματικά ασήκωτα. Κι όμως σπεύδουμε να πούμε τι φοβερή γραφή, τι εξαίρετη πλοκή, τι καλοδουλεμένη γλώσσα. Ναι έτσι είναι. ΑΛΛΑ: απολαύσαμε την ανάγνωση με την καρδιά μας ή ξερά είπαμε με τη λογική “είναι ποιοτικό, άρα πρέπει να πω (στον εαυτό μου πρώτα) ότι μου άρεσε”;
2. Νεαρά (ετών 17, παντελόνι τζιν, κοντό μπλουζάκι που αφήνει τον ομφαλό τη ελεύθερο, κατσαρό μαλλί, ελαφρό τραύλισμα): σιγά μην ξοδέψω το χαρτζιλίκι μου για βιβλία. Δεν αγοράζω καλύτερα ρούχα;
3. Κύριος (ετών 68, φαλάκρα, μικρό μουστάκι, μπόλικη κοιλιά, δέρμα μαυρισμένο από τον ήλιο της ελληνικής υπαίθρου): μου έφεραν δώρο ένα βιβλίο. Εδώ δεν διαβάζω εφημερίδα, θα διαβάσω βιβλίο; Λίγη τηλεόραση, κάνα ταβλάκι, κουβεντούλα στο καφενείο…
Οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να πολλαπλ
ασιαστούν. Ο κόσμος θεωρεί το βιβλίο ψυχαγωγία κυριλέ, για φλώρους, για τους κουλτουριάρηδες. Και φυσικά καθόλου απολαυστικό ώστε να παρακινηθεί να το διαβάσει.Κι εμείς, οι “ταγμένοι” να το κυνηγάμε και να γεμίζουμε μ’ αυτό τον ελεύθερο χρόνο μας, είμαστε μαζόχες; Μας αρέσει το βιβλίο; Το κάνουμε γιατί έτσι μεγαλώσαμε; Βρίσκουμε χαρά στην ανάγνωσή του ή την αναζητούμε και μας προκύπτει μια φορά στις 10· αλλά γι’ αυτήν ακριβώς τη μία φορά, διαβάζουμε με προσμονή πολλά άλλα; Το υπαγορεύει η παιδεία μας; Είμαστε δυνάμει συγγραφείς; Είναι μανία…;
Κι από την άλλη: είναι το καλό βιβλίο και απολαυστικό; Απολαυστικά είναι τα μπεστ-σέλλερ (γι’ αυτό άλλωστε έχουν πέραση), απολαυστικά είναι τα αστυνομικά (στα οποία η αναζήτηση του τέλους προκαλεί ενδιαφέρον), απολαυστικά είναι τα περιπετειώδη κ.λπ.
Και τα καλά βιβλία (όχι πως δεν βρίσκουμε στις παραπάνω κατηγορίες καλά βιβλία); Πολλά είναι βαριά, δύστροπα, στοχαστικά και αφηγηματικά ασήκωτα. Κι όμως σπεύδουμε να πούμε τι φοβερή γραφή, τι εξαίρετη πλοκή, τι καλοδουλεμένη γλώσσα. Ναι έτσι είναι. ΑΛΛΑ: απολαύσαμε την ανάγνωση με την καρδιά μας ή ξερά είπαμε με τη λογική “είναι ποιοτικό, άρα πρέπει να πω (στον εαυτό μου πρώτα) ότι μου άρεσε”;
Πατριάρχης Φώτιος
27 comments:
Ξερω οτι απευθύνεστε σε μεγάλο βαθμό σε μένα, αλλά δεν θα τσιμπήσω, πρώτον γιατι αν τσιμπήσω θα γράψω ολόκληρο βιβλίο(πραγμα, εκτός των άλλων, στα πλαίσια του μπλογκ σας πολύ αγενές), δεύτερον γιατι εχω πολύ ασχοληθεί πρόσφατα με το θέμα (και τώρα ασχολούμαι με άλλο) και τρίτον γιατί τα πιο πολλά από αυτά που θα έλεγα, είναι, κακά τα ψέματα, χιλιοειπωμένα. θα καταθεσω όμως κάτι πολύ προσωπικό, στη σχεση μου με το βιβλίο: διάβαζα πολύ ως παιδί και ως ενήλικος (από τα 3 -ναι!- ως τα 10, από τα 20 ως σήμερα. ΔΕΝ ΔΙΑΒΑΣΑ ΟΥΤΕ ΜΙΣΟ ΒΙΒΛΙΟ Ως ΕΦΗΒΗ. Η μόνη μου λογοτεχνική ενασχόληση τοτε ήταν οι στίχοι ροκ τραγουδιών (και η συγγραφή δικών μου!) και τα περιοδικά για νέους-νέες που κυκλοφορούσαν (μεσούσης χούντας). Η εμπειρία μου δηλαδή μου λέει να μην τρομάζω όταν οι έφηβοι δεν διαβάζουν, ίσως να ειναι και δείγμα υγείας!
Όσο για το "πρέπει να το διαβάσω αυτό", καθόλου δεν πρέπει, τίποτα. ό,τι δεν σου αρέσει απλώς το απρατάς. Αλλά, αν δεν σου αρέσει τίποτα, τότε φίλε μου (όχι εσείς, πατριάρχη, γενικά μιλώ!)εχεις πρόβλημα με τον εαυτό σου. ο εαυτός σου είναι ένα βιβλίο (αυτό ακριβώς είναι, κυριολεκτικά,η λογοτεχνία απόδίδει τον άνθρωπο όσο καμιά άλλη τέχνη, ως δράση και ως στοχασμό) που δεν θέλεις να διαβάσεις, αυτό είναι όλο. Δεν διαβάζεις για να μην τον συναντήσεις!
Τέλος κάτι ειδικό:η αναμονή του "τι θα γίνει στο τέλος" είναι παρεξηγημένη. Το ενδιαφέρον γι' αυτήν δηλώνει την ψυχική ορμή για δημιουργία, για ολοκλήρωση και είναι υγιές. Κατε εμέ θα πρέπει να είναι (και συχνά, πια, είναι) το μηχανάκι που κινεί οποιοδήποτε βιβλίο, όχι μονο αστυνομικό.
Pellegrina, η αφορμή του ποστ ήταν όντως η δική σου ατάκα, αν και δεν άνοιξα το θέμα για να τσιμπήσεις.
Ξαναγυρίζω στο ερώτημα κι αφήνω τους έφηβους:
1. μας αρέσουν όντως όλα τα βιβλία που διαβάζουμε ή
2. τα εκτιμάμε κυρίως με το εγκεφαλικό κομμάτι του εαυτού μας ασχέτως αν, όταν τα διαβάζαμε, δεινοπαθήσαμε;
Πατριάρχης Φώτιος
Πατριάρχη μου σίγουρα δεν μας αρέσουν όλα τ βιβλία που διαβάζουμε και δεν θα ήταν φυσιολογικό κάτι τέτοιο. Διαβάζουμε ένα βιβλίο και ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες που έχουμε κρίνουμε ένα βιβλίο και είτε μας αρέσει είτε όχι. Εκείνο που έχι σημασία είναι να διαβάζουμε όσο περισσότερο μπορούμε και εαν μπορούμε να προσπαθούμε να κάνουμε και άλλους κοινωνούς στην ανάγνωση, καθώς ξέρουμε ότι ελάχιστοι είναι οι αναγνώστες στη χώρα μας.
Φυσικα και δεν βαλατε το ποστ για να τσιμπήσω εγώ, σχήμα λόγου ήταν!
Απαντω στο ερωτημα σε προσωπική βάση, ως εξης: ουδέποτε διάβασα κάτι που με έκανε να δεινοπαθήσω, πάντα το παρατούσα. Ο κυριότερος λόγος είναι εξωλογοτεχνικός: όποιος γράφει κάτι δυσανάγνωστο και το εκθέτει δημόσια είναι κακός άνθρωπος. Θέλει οι άλλοι να τυραννιστούν για να του δώσουν σημασία. Ποτέ δεν θα κάνω το χατήρι σε έναν τέτοιο διεστραμμένο, δεν πα να είναι κι ο μέγιστος των καλλιτεχνών. Νιώθω ότι έτσι αναπαράγω και ενισχύω το κακό. Η συγγραφή, όπως κάθε δημιουργία, είναι ΔΩΡΟ προς το συνάνθρωπο, και όσο προσωπική κι αν είναι, την ώρα που συντελείται έχει ως βασικό γνώμονα ότι προορισμός της είναι να δώσει χαρά. Ενός ανθρώπου που έγραψε (και) με αυτό το κριτήριο το βιβλίο θα το διαβάσω, γιατί,α σχέτως λογοτεχνίας, νιώθω ότι έτσι πολλαπλασιάζω τη θετική ενέργεια,τη φιλία (αγάπη;) μεταξύ των ανθρώπων.
Αν όμως όπως λέτε, εκτιμώ κατι με το "εγκεφαλικό κομμάτι του εαυτού μου" (χωρίς βεβαίως να δεινοπαθώ!),τότε αυτό ειναι ήδη μια μορφή εκλεπτυσμένης απόλαυσης, γιατί διευρύνει τον ορίζοντά μου κι αυτό προκαλεί μακροπρόθεσμα ικανοποίηση και χαρά. Χαρά κι απόλαυση δεν είναι μόνο η άμεση, ο ενθουσιασμός κλπ.
Αυτά και συγνώμη για τις φλυαρίες.
Πολύ μεγάλο το θέμα, σεβαστέ Πατριάρχη. Πραγματικά λυπάμαι αυτούς που δεν έμαθαν να βρίσκουν χαρά και απόλαυση στο διάβασμα. Δεν ξέρουν τι χάνουν. Όσο για μας τους άλλους η ανάλυση θα μας έπαιρνε πολύ μακριά. Και ως προς το τι βιβλία μας αρέσουν κι αυτό είναι σχετικό. Βιβλία που εμένα με απογείωσαν κάποιες φίλες μου μού είπαν ότι "είναι ακαταλαβίστικα".
Αγαπητέ Πατριάρχη,
επειδή είμαι ακόμα έφηβος [μόλις πάτησα τα 18] νομίζω ότι έχω το δικαίωμα να απαντήσω στα ερωτήματα που θέτεις:
1) Όχι. Φυσικά και δεν μας αρέσουν όλα τα βιβλία που διαβάζουμε. Είναι «φύσει» αδύνατο...
2) Προσωπικά, εκτιμώ ένα βιβλίο ακόμα κι αν δεινοπάθησα μέχρι να το τελειώσω, αν το τέλος τελικά με δικαιώνει. Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπου με κουράζει και το αφήνω στη μέση.
Akamanta,
το ερώτημα είναι αν δεν μας αρέσει το βιβλίο, τότε γιατί πολλές φορές το δεχόμαστε για καλό; Υπάρχουν και άλλοι λόγοι ποιότητας πέρα από την απόλαυση;
Πατριάρχης Φώτιος
Pellegrina,
πλησίασες αυτό που είχα κατά βάθους νου όταν ξεκίνησα το διάλογο: η απόλαυση (ενδιαφέρον, περιέργια, συγκίνηση κλπ.) μπορεί να λείπει, αλλά να υπάρχουν άλλες πνευματικές ηδονές που μας προσελκύουν. Το θέμα στο οποίο ψάχνω την απάντηση είναι: αρκούν αυτές για να πούμε "καλό βιβλίο" αφήνοντας την καθαρή απόλαυση για την παραλογοτεχνία ή πρέπει να απαιτούμε και αυτήν στο ρεπερτόριο του έργου;
Πατριάρχης Φώτιος
Αναγνώστρια,
με τον εαυτό μας (αλλά και με την κοινή γνώμη) ψάχνω να βρω αν υπάρχει συνέπεια. Δεν έχεις πει ποτέ: καλό βιβλίο, ενώ όταν το διάβαζες δεν σε τραβούσε;
Πατριάρχης Φώτιος
Χάρη, καλωσόρισες στο καφενεδάκι μας και χαίρομαι για την ηλικία και τη φιλαναγνωσία σου.
Έθεσες δύο περιπτώσεις, που τις εντοπίζω κι εγώ: α) δυσκολεύομαι κατά τη διάρκεια του διαβάσματος, αλλά στο τέλος αποδέχομαι τη λογοτεχνική του αξία και β) το αφήνω από έλλειψη απόλαυσης ή και υπομονής
Πατριάρχης Φώτιος
Αρκούν. Καλό βιβλίο ειναι αυτό που σου αφήνει τη σφραγίδα του όταν το τελειώσεις, δεν καλύπτεται στο νου σου από άλλα, κι αυτό δεν είναι ανάγκη να συμβεί με τη διασκέδαση την ώρα της ανάγνωσης. Το βιβλίο πάντως που συνδυάζει και τα δύο, ποιότητα και διασκέδαση, είναι ιδανικό για τις μεγάλες μάζες των αναγνωστών και θα έπρεπε να μπει μπροστά να πολεμήσει την παραλογοτεχνία (δηλαδή ό,τι ιδεολογικά στερεότυπο).Επίσης νομίζω ότι αυτό, ο συνδυασμός, επιτυγχάνεται καλύτερα στη μητρική γλώσσα, γιατί στην απόλαυση της ανάγνωσης παίζει μεγάλο ρόλο ο ρυθμός και το ύφος, που ίσως χάνεται στη μετάφραση.
Αγαπητέ Πατριάρχη, νομίζω ότι δεν έχω πει "καλό βιβλίο ενώ δεν με τραβούσε όταν το διάβαζα".Πάντα το "καλό" βιβλίο τραβάει. Τι είναι όμως "καλό" βιβλίο; Μήπως δεν είναι για όλους το ίδιο, αλλά εξαρτάται από την παιδεία μας, το τι ζητάμε σ' ένα βιβλίο κ.λπ; Το αντίθετο μου έχει τύχει δηλ. να με τραβήξει η ανάγνωση και μετά να πω "ε, και τι μ΄αυτό;". Πιστεύω ότι αν δίναμε συγκεκριμένα παραδείγματα θα διευκολυνόταν η συζήτησή μας.
Αγαπητέ Πατριάρχη , πράγματι είναι μεγάλο το θέμα που ανακινείς αλλά καλά κάνεις . Προσωπικά διαβάζω για την απόλαυση που μου προσφέρει η ανάγνωση .Δεν με απασχολεί αν αυτή προκύπτει από τον Τζέημς Τζόυς , τον Έγελο ή από ένα βιπεράκι (της παλιάς εποχής) του Τζέημς Τσαίηζ. Όλα ευπρόσδεκτα !
Το θέμα είναι ότι την "απόλαυση" την εννοεί ο καθένας μας διαφορετικά.
Διαβάζοντας ένα καλό βιβλίο δεν προσδοκώ απ' αυτό απλά ένα ψυχαγωγικό τρίωρο ή και περισσότερο .
Η αναγνωστική απόλαυση είναι κάτι πιο περίπλοκο και σίγουρα διαρκέστερο και έχει να κάνει με κάτι σαν παράθυρα που σου ανοίγονται εκεί που δεν το περίμενες - ίσως μάλιστα να μην φανταζόσουνα καν την ύπαρξή τους. Δεν ξέρω αν μπορείς να με καταλάβεις ...
Διαβάζω ανελλιπώς από τα 18 μου (τότε πρωτοέπιασα εξωσχολικό βιβλίο στα χέρια μου) ως πρωτοετής φοιτητής αγοράζοντας ένα βιβλίο από έναν πάγκο του πεζοδρομίου ( "Ο ξένος" του Καμύ)και έως τα 45 μου , πιστεύω ότι έχω αποκτήσει ένα σχετικά ασφαλές κριτήριο στις επιλογές μου (8 στα 10), έτσι ώστε να μη μετανιώνω συχνά γι' αυτά που διαβάζω .
Και κάτι τελευταίο . Όχι στις προκαταλήψεις ... Όλα τα βιβλία μπορούν να είναι "καλά" και μάλιστα να έχουν και την τύχη να βρουν ανταπόκριση στο ευρύτερο κοινό .Και τα περιπετειώδη αφηγήματα αλλά και τα "φιλοσοφικά" , δε νομίζω ότι είναι θέμα είδους .Άλλωστε τελευταία είδαμε να γίνονται στην ελληνική αγορά , μπεστ σέλερς βιβλία του Γιάλομ αλλά και του Σελίν.Πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι εύκολο να βάλεις ταμπέλες σε όλα τα βιβλία .
Γράφω μονο για μια σύμπτωση: κι εγώ άρχισα την αναγνωστική μου περιπέτεια ως ενήλικος (το αρσενικό κυριαρχεί γραμματικά, για τους καχύποπτους -και δεν έχω πρόβλημα με αυτό) από Καμύ, Ναυτίλε. Η πανούκλα. Φοιτήτρια πρωτοετής,κάπου δεκαοχτώ. Το είχα σε βιπεράκι και το τριγύρναγα στις φοιτητικές συνελεύσεις ως ακριβό πετράδι και το έδειχνα σε όλους,δεν ξέρω γιατί. Μετά το έριξα σε Καζαντζάκη και τα ελληνικά Τσίρκα,Δούκα και κάτι Έριχ Φρομ... Τότε το διάβασμα ήταν συναρπαστική τρέλα,μια ερωτική πράξη πάθους... δεν ξέρω τι είναι σήμερα, ειλικρινά δεν ξέρω... Καμύ λοιπόν.
Αναγνώστρια, επειδή ψάχνεις -και με το δίκιο σου- παραδείγματα, καταθέτω μερικά:
1. Ο "Οδυσσέας" του Τζόις θεωρείται ίσως το κορυφαίο -μαζί με τον Προυστ- βιβλίο του 20ου αιώνα. Δεν διαβάζεται με τίποτα...
2. Πολλοί μεγάλοι συγγραφείς είναι πλέον βαρετοί: Ντοστογέφσκι, Τολστόι κλπ, αν και δύσκολα κανείς θα αμφισβητήσει την αξία των έργων τους.
3. Πρόσφατα φρούτα: το βιβλίο της Γιαννακάκη "Τα χερουβείμ της μοκέτας" είναι πολύ στριφνό, αλλά είναι καλογραμμένο, φοβερά ευφυές, υφολογικά λεπτολόγο, με μηνύματα σε κάθε σελίδα και με έξοχο αισθητικό αποτέλεσμα.
Πρώτο μικρό συμπέρασμα: η απόλαυση δεν είναι ψυχαγωγικής μορφής, αλλά μάλλον διανοητικής.
Πατριάρχης Φώτιος
η "απόλαυση" ειναι τελικά κάτι υποκειμενικό. Φοβάμαι πως η πλειοψηφία των ανθρώπων που διαβάζουν είναι πράγματι μαζόχες. Διαβάζουν ψυχαναγκαστικά, σαν τιμωρία του εαυτού τους κι αυτό εχει τις ριζες του μαλλον στα παιδικά-σχολικά χρόνια: το διάβασμα ήταν πάντα κατι που "πρέπει" να κάνουν. Πώς ειναι δυνατόν να είναι καλός συγγραφέας κάποιος που "δεν διαβάζεται με τίποτα"; Είναι σαν να λέμε ότι ειναι καλός ζωγράφος κάποιος που δεν βλέπεται με τίποτα και καλός μουσικός κάποιος που δεν ακούγεται με τίποτα! Πολύ προχωρημένη, ομολογώ, αντίληψη περί τέχνης!
Πολύ ωραία η συζήτηση που άρχισε, αλλά καλά είπα ότι θα μας πάει πολύ μακριά. Έχεις δίκιαιο αγαπητέ Πατριάρχη για τον "Οδυσσέα". Τον άρχισα κιεγώ δεν ξέρω πόσες φορές και ποτέ δεν τον τέλειωσα. Πιστεύω όμως ότι και ο "Οδυσσέας" όπως και άλλα βιβλία χρειάζονται ιδιαίτερο κόπο, χρειάζεται ακόμα και βοήθεια κάποιος για να εισωρήσει στον κόσμο τους. Ίσως γι' αυτό τα παρατάμε. Δεν θα συμφωνήσω όμως για τον Προυστ. προσωπικά μου αρέσει πολύ, άντε τώρα όμως να βρεις καιρό να διαβάσεις αυτό το πολύτομο έργο. Διάβασα μόνο τους τέσσερις τόμους (δεν θυμάμαι τώρα από ποια έκδοση) και θυμάμαι ακόμα την απόλαυση που μου δημιουργούσε. Εκεί όμως που διαφωνώ πλήρως είναιΤα χαρουβείμ της μοκέτας
Συμπληρώνω το σχόλιό μου. Εννοούσα ότι "Τα χαρουβείμ" καθόλου στριφνό δεν το βρήκα, μου άρεσε πολύ όπως παραπέμπω και στο σχετικό ποστ. Όσο για το από πότε διαβάζω, νομίζω από τη δευτέρα δημοτικού!
@ pellegrina:
Αρχικά έγραψες "Τότε το διάβασμα ήταν συναρπαστική τρέλα,μια ερωτική πράξη πάθους... δεν ξέρω τι είναι σήμερα, ειλικρινά δεν ξέρω..."
Επειτα:
"Φοβάμαι πως η πλειοψηφία των ανθρώπων που διαβάζουν είναι πράγματι μαζόχες."
Γιατί δεν μιλάτε ξεκάθαρα για τον εαυτό σας αγαπητή? Εσείς τι κερδίζετε..μόνο εσείς..Αν εσείς δεν νιώθετε ευχαρίστηση στην ανάγνωση βιβλίων, δεν σημαίνει αυτό πως όλοι έτσι θα νιώθουν.. Μιλήστε καλύτερα για τον εαυτό σας...
Αναγνώστρια, συμφωνούμε ότι υπάρχουν καλά βιβλία που διαβάζονται δύσκολα (ασχέτως αν διαφωνούμε ως προς τη Γιαννακάκη). Αυτή ακριβώς η αναντιστοιχία απόλαυσης και ποιότητας επισημαίνω...
Άλεξ, πιο κόσμιο, θα σε παρακαλέσω, ύφος.
Πατριάρχης Φώτιος
Γεια σου Αλεξ παλιόφιλε... "εμείς τι κερδίζουμε" ;;; Να σου πω, αυτή τη στιγμή διαβαζω "Η ψυχη του ανθρωπου στο σοσιαλισμό" του Όσκαρ Γουάιλντ. Αυτό κερδίζουμε. Ο Προυστ δεν ειναι στριφνός (σιγά τώρα), βαρετός και ξεπερασμένος είναι. Τον Τζόις εχω διαβάσει παλιά το πορτρετο κλπ, τον Οδυσσέα όχι. Ξέρω όμως μια ιστορία που λέει ότι ήταν ψιλοκαθίκι(Ο τζόις). Επίσης στην έκθεση βιβλίου εμαθα το κουφόν, ότι η Αστραδενή της Φακίνου δεν κάνει για αναγνώστες 10 χρονών (απέτρεψαν κοριτσάκι από το να το αγοράσει!), είναι λέει από 16 και πάνω (απεφάνθη η παρευρισκόμενη ειδικός). Εγώ 10 χρονών ειχα διαβάσει Βερν, Ντίκενς, Μπροντέ, Αλφόνς Ντοντέ,Κρόνιν, την δε κοριτσίστικη σειρά της Πολυάννας, κατι αντίστοιχο της Αστραδενής, την είχα μασήσει σε μονοψήφια ηλικία. 16 απαξίωνα, 18 όμως διάβαζα Μπακούνιν, Σαρτρ, Καμύ και Πουλαντζά (ασχέτως τι καταλάβαινα). Δεν ήμουν σπάνιο φαινόμενο. Η σημερινή βιομηχανία βιβλίων κατασκευάζει καθυστερημένα. Αυτά.
Pellegrina,
δεν είναι όλα τα βιβλία για όλες τις ηλικίες... Απαξιώνουμε έτσι την παιδική λογοτεχνία, την παιδαγωγική και θεωρούμε ότι τα παιδιά είναι σαν τη βιβλιοθήκη μας: όλα τα χρώματα των βιβλίων χωράνε.
Πατριάρχης Φώτιος
υποθετω οτι ως Πατριαρχης ειστε άτεκνος, το ιδιο κι εγω γι αυτο μπορω να δω οτι οι γονεις τρομοκρατούνται με το γεγονός οτι τα παιδια καταλαβαινουν περισσότερα απο όσα οι ίδιοι μπορούν να διαχειριστούν. Γι αυτό και η πυρηνική οικογένεια είναι εξ ορισμού συντηρητική: όταν αναθέτεις την ανατροφή του νεου ανθρωπου σεν έναν (ενάμισι στην καλυτερη περιπτωση) μοναχικό, ανασφαλή, ημιμαθή και τρομαγμένο σύγχρονο άνθρωπο, περιμένεις να υποστηρίξει την ιδιοφυία που πιθανότατα έχει στα χέρια του;
Αστο τωρα όμως, ειμαι αγκαλια με τον Γουάιλντ. Άλλη φορά!
μόλις θυμηθηκα οτι εχετε μια μικρη κορη, ελπίζω να την αφήνετε να διαβάζει την Αστραδενη αν γουστάρει!
Όντως έχω παιδιά. Και το παιδί δεν γουστάρει από μόνο του τίποτα, που δεν το έχει δει ή δεν έχει "επηρεαστεί" από κάπου γι' αυτό.
Άρα η παιδαγωγική υπαγορεύει πώς και πόσο σταδιακά -ανάλογα βέβαια και με το παιδί- θα του περάσεις τα μηνύματα της ζωής. Δεν είμαι βεβαίως ειδικός...
Η Αστραδένή είναι πάντως μια χαρά για μεγάλα παιδιά και εφήβους...
Πατριάρχης Φώτιος
Διάβασα με καθυστέρηση το πολύ ενδιαφέρον σας ποστ, η αλήθεια είναι ότι στο παρελθόν με είχε και μένα απασχολήσει, πολύ σύντομα όμως κατάλαβα ότι ο καθένας διαβάζει με ό,τι έχει, ό,τι είναι, και απολαμβάνει αυτό που "γνωρίζει" και κάπου "του απαντάει". Σε πολλούς τα "δύσκολα έργα" προξενούν πλήξη, άλλοι βαριούνται θανάσιμα περιπέτειες και εύπεπτα έργα. Δυστυχώς αγαπάμε όχι ό,τι αξίζει αλλά ό,τι μας μοιάζει. Κι ίσως εν τέλει τα περιβόητα "βιβλία παραλίας" να είναι και το αναγνωστικό άλλοθί μας. Ο,τι διαβάζουμε στην παραλία, πιστεύω, ότι διαβάζουμε και στην κρεββατοκάμαρα και στο γραφείο μας και στο σαλόνι. Κι απολαμβάνουμε εκείνο που κάτι έχει να μας πει, ο καθένας μας κάτι άλλο! Σε κάποιον ο Μπόρχες είναι ακατανόητος ή προξενεί πλήξη, σε μένα, ευχαρίστηση και διανοητική ηδονή. Αλλος απολαμβάνει τις περιπέτειες ή τα ρομάντζα, θα πρέπει να μου βάλει κανείς το πιστόλι στον κρόταφο...
Συγχωρείστε την μεγάλη μου παρέμβαση, αλλά με ό,τι έχουμε ακούμε μουσική, βλέπουμε θέατρο, διαβάζουμε, αγαπάμε... Και οι αγάπες των άλλων θα πρέπει γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο να μας είναι απολύτως σεβαστές.
Πριν από πολλά πολλά χρόνια, όταν παράλληλα με τη δουλειά μου διατηρούσα και ένα μικρό περιφερειακό βιβλιοπωλείο, προτού δώσω βιβλίο στον απέναντι (παρ' ότι η δική του αντίδραση ήταν "δώσε μου ό,τι θέλεις") η ερώτηση "πες μου τί διάβασες για να δω τί σ'αρέσει" ήταν για μένα απαραίτητη. Και το στοίχημα ήταν πατώντας σε κάτι "συγγενικό", να βαδίζουμε παρακάτω. Τα σπουδαία βιβλία, πιστεύω, είναι εκείνα που τελικά μας αντιστέκονται, απαιτούν αναγνωστικό κοινό, μυημένο.
Ευχαριστώ και ζητώ συγγνώμη για το τεράστιο κείμενο, αλλά το ποστ ήταν αφορμή για σπουδαία κουβέντα.
Καλό Σαββάτοκύριακο σας εύχομαι.
Άλεφ,
συμφωνώ με όσα λες και ειδικά με αυτό: "Ο,τι διαβάζουμε στην παραλία, πιστεύω, ότι διαβάζουμε και στην κρεββατοκάμαρα και στο γραφείο μας και στο σαλόνι.".
Το βασικό ερώτημά μου εστιάστηκε όχι στα προσωπικά γούστα (εκεί είναι όπως το λένε όλοι όσοι μίλησαν), αλλά σ' αυτό που θα υποστηρίξει ο "σοβαρός" αναγνώστης προς τα έξω. Δύσκολα λ.χ. θα υποστηρίξει ότι δεν του αρέσει ο Μπόρχες, γιατί θα θεωρηθεί αδαής, άμουσος κ.ά. Επομένως, θα διαβάσει Μπόρχες με όλη τη θετική πρόσληψη γύρω του κι έτσι θα "πειστεί" ότι είναι κάτι καλό. Εκτός φυσικά αν είναι κάτι εντελώς ξένο, οπότε θα πει: δεν μου αρέσει αλλά αναγνωρίζω σπουδαία προσόντα που δεν με αγγίζουν!
Πατριάρχης Φώτιος
ΥΓ. Κι εσύ βιβλιοπωλείο; Κι εγώ!
Post a Comment