Γιάννης Ατζακάς, “Σκυφτοί περάσανε”

Σε μια μεταπολεμική Ελλάδα, η οποία αλλάζει, ορισμένοι Λεωνίδες φυλάνε τα στενά των προσωπικών τους Θερμοπυλών. Σκυφτοί και ηττημένοι, αντιηρωικοί θα έλεγα, αλλά εντέλει συνεπείς και όρθιοι.

Γιάννης Ατζακάς “Σκυφτοί περάσανε” εκδόσεις Άγρα -2021

Ένα όνομα γυροφέρνει τον νου μου. Πολλά βιβλία στα ώριμα χρόνια της ζωής του. Καλή η ατμόσφαιρα γύρω του αλλά το Βιβλιοκαφέ δεν είχε δεήσει να τον διαβάσει. Τώρα εδέησε.

 

> Ο Γιάννης Ατζακάς γεννήθηκε το 1941 στον Θεολόγο της Θάσου. Αποφοίτησε το 1966 από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετά το 1975 εργάστηκε στην ιδιωτική και τη δημόσια μέση εκπαίδευση. Τα "Διπλωμένα φτερά" ήταν το πρώτο πεζογράφημα που δημοσίευσε το 2007. Ακολούθησε το μυθιστόρημα "Θολός βυθός", την επόμενη χρονιά, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2009.

 

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ στην ουσία για εφτά μικρές βιογραφίες. Κάθε διήγημα ένα πρόσωπο. Δυστυχώς μόνο άντρες. Κάθε πρόσωπο μια πορεία. Γεγονότα στρωτά. Με μια άνεση που απλώνει τη ζωή τους σε μήκος χρόνων. Με αναδρομές και με φιδογυρίσματα. Από τον φτωχό Σπύρο που κατάφερε να ανελιχθεί και να γίνει μεγαλοστέλεχος, το οποίο καταπιέζει τους υφιστάμενούς του και παρενοχλεί τις γυναίκες, μέχρι τον μουγγό βοσκό που ξυπνά αισθήματα με την γκάιντα του. Κι από τον Κι από τον Αργυρό που κρατά Θερμοπύλες στο νησάκι του απέναντι στη λαίλαπα του τουρισμού έως τον φαρμακοποιό Αστέριο.

ΠΡΟΣ ΤΙ αυτές οι μικρές ζωές; Ο τίτλος ίσως υποδεικνύει μια κοινή ανάγνωση των “σκυφτών” οδοιπόρων της ζωής. Ίσως ο διηγηματογράφος προσπαθεί να δείξει ότι οι συνθήκες και η κοινωνία σαρώνουν ανθρώπους και κάνουν κεφάλια να σκύψουν, αλλά έστω κι έτσι μια εσωτερική αξιοπρέπεια συχνά ίπταται πάνω από αυτά. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ακόμα κι οι ηττημένοι απ’ τους καιρούς κρατάνε μέσα τους ένα φανάρι και υπερασπίζονται χαμένες υποθέσεις, προσπαθώντας να είναι συνεπείς με τη συνείδησή τους. Ναι, ανάμεσα στις γραμμές και στην επίπεδη μέχρις ενός σημείου αφήγηση, προάγεται μια τέτοια κοσμοαντίληψη.

ΟΜΩΣ όλα αυτά δεν μου αρκούσαν. Και ίσως δεν θα έγραφα τίποτα στο blog, όπως κάνω και για πολλά βιβλία που δεν με αγγίζουν ή δεν με ερεθίζουν αναγνωστικά, αν δεν έπεφτα πάνω στο τελευταίο διήγημα με τον τίτλο “Ραχήλ”. 

Ο Μωρίς –την περίοδο της Δικτατορίας-, ενώ είναι γενικά συμπαθής, φέρεται με σκαιότητα στη σύντροφό του Ρεβέκκα, απόρροια απωθημένων και τραυμάτων από την παραμονή του στο Άουσβιτς. Λέει χαρακτηριστικά: «Πέρασα μια ζωή προσπαθώντας να ξεχάσω, να γίνω ο άνθρωπος που υπήρξα κάποτε. Δεν τα κατάφερα. Έμεινα για πάντα ο αριθμός που είχε χαράξει στο δέρμα μου το θηρίο». Στέκομαι σ’ αυτό το κείμενο και το ξαναδιαβάζω.

Πάπισσα Ιωάννα