Trevanian, “Σιμπούμι”

Όχι δεν είναι ένα άλλο αστυνομικό, όχι δεν είναι ένα άλλο κατασκοπικό. Είναι μια ανατομία του πνεύματος του πολεμιστή, που διακρίνεται από υψηλές αξίες, ακόμα κι όταν σκοτώνει, από το πνεύμα της Ανατολής που δεν φθείρεται από την όποια δύναμη έχει.

Trevanian “Shibumi” 1979 “Σιμπούμι” μετ. Α. Πρίτσας εκδόσεις Πόλις 2019

Είχα διαβάσει τη “Λεωφόρο” κι είχα εκπλαγεί γιατί επρόκειτο για αστυνομικό, με τη δέουσα ένταση και σασπένς, αλλά και κοινωνιολογικό μυθιστόρημα, καθώς αναπλάθει ολοζώντανα τη Λεωφόρο και το κλίμα της, τους κατοίκους και την ανάδυση της εγκληματικότητας. Είχα προηγουμένως διαβάσει το “Shibumi” στα αγγλικά κι είχα μια αμυδρή εικόνα, επομένως τώρα που εκδόθηκε στα ελληνικά το χτύπησα…

> "Τρεβάνιαν" είναι ένα από τα πολλά φιλολογικά ψευδώνυμα του Rodney William Whitaker. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1931 και πέθανε στην Αγγλία το 2005. Διδάκτωρ των ΜΜΕ, διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν στο Τέξας. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν πουλήσει πολλά εκατομμύρια αντίτυπα. Θεωρείται "καλτ" συγγραφέας. Αποσυρμένος από τα φώτα της δημοσιότητας, έχοντας δώσει μόνο μία συνέντευξη στη ζωή του, ο ίδιος ο Τρεβάνιαν προσπάθησε να καλλιεργήσει και να συντηρήσει τον μύθο του. Παίζοντας με διάφορα είδη μυθιστορήματος (θρίλερ, γουέστερν), εκσυγχρονίζοντας τις περιπέτειες των Σαμουράι με το "Shibumi", παραμένει πιστός στο νουάρ, τις πλούσιες δυνατότητες του οποίου προσπαθεί να εξαντλήσει, πειραματιζόμενος με τις διάφορες μορφές του.

Έχω τη γνώμη ότι τα κατασκοπικά μυθιστορήματα δυσκολεύονται να συνδυάσουν το κατασκοπικό πανόραμα με τη μυθιστορηματική εξατομίκευση. Με άλλα λόγια, η ανάγκη τέτοιων πολιτικών και διεθνιστικών έργων να αποδώσουν τη συνολική εικόνα, που δεν την έχει υπόψη ο αναγνώστης, οδηγεί σε αντιμυθιστορηματικές κατόψεις, με πολλά πρόσωπα και με εξηγήσεις που καλύπτουν ευρύτερες σφαίρες, έξω από τους πρωταγωνιστές. Τέτοια αίσθηση αποκόμισα από την “Aurora” του Vincent Peillon ή τους “Μυημένους” του Thomas Bronnec, όπως και από ορισμένα σημεία στην αρχή του “Shibumi”

Όμως γρήγορα παραμέρισα τις αντιρρήσεις μου, όταν το ίδιο το βιβλίο κρατά όσο χρειάζεται το κατασκοπικό του υπόβαθρο και παράλληλα χτίζει μια άλλη, πιο εσωτερική θα έλεγα, προοπτική. Αλλά ας ξεκαθαρίσω πρώτα το story, για να μιλήσουμε μετά για το βάθος.

Η μία γραμμή αφορά στην “Μητρική εταιρεία”, έναν υπεροργανισμό επιχειρήσεων, που ελέγχει ακόμα και τον OPAC αλλά και τη CIA, επικεφαλής του οποίου είναι ο ικανότατος Diamond, που ανακαλύπτει το λάθος που έκανε η CIA, καθώς σκότωσε δύο αλλά ξέφυγε η τρίτη Ισραηλινή, που είχαν βάλει στο μάτι. Αυτή η Hannah Stern καταφεύγει στα Πυρηναία για να βρει τον Nickolai Hel, από τον οποίο θα ζητήσει βοήθεια. Παράλληλα, με την αφήγηση για όλα αυτά διαβάζουμε με αναδρομές την ιστορία του απάτριδος αλλά πολυεθνικού μικρού Nickolai που μεγάλωσε τον πόλεμο στην Ιαπωνία όπου έμαθε να παίζει Go (ένα είδος σκακιού), πάμπολλες ξένες γλώσσες, να συγκεντρώνεται, να απομακρύνεται μυστικιστικά και να σκέφτεται αφαιρετικά. 

Οι δυο γραμμές συγκλίνουν όταν η Hannah Stern συναντά επιτέλους τον Nickolai Hel. Πριν από τη συνάντηση όμως ο Trevanian κάνει μια μεγάλη παρένθεση, για να δείξει τη σπηλαιολογική περιπέτεια του ήρωά του σε ένα νεοανακαλυφθέν σπήλαιο των Πυρηναίων, μαζί με τον τρελό χαβαλέ τύπο, ποιητή και γυναικά, Le Kango. Προς τι αυτή η γοητευτική στην αφήγησή της παρένθεση; Άσχετη, επίδειξη αφηγηματικής δεινότητας, ένδειξη των πολλαπλών ικανοτήτων του Hel ή κάτι άλλο που θα χρειαστεί αργότερα; Τουλάχιστον εκεί είδαμε μια σπαρταριστή μυθιστορηματική περσόνα, τον Le Kango, που με τα φοβερά αστεία του προσδίδει γέλιο σε μια περιπετειώδη ιστορία. 

Τελικά, υπό το τραπεζομάντιλο του αστυνομικού-κατασκοπικού μυθιστορήματος, έχουμε ένα θρίλερ, ή μάλλον μια δυαδική σύγκρουση του Σαμουράι με τον Καουμπόι, του Ανατολικού πνεύματος με το Δυτικό-Αμερικανικό, του πνεύματος Shibumi που αφορά στην αξιοπρέπεια, την τιμή, τη διακριτικότητα, ακόμα κι όταν σκοτώνει, και του κερδοσκοπικού πνεύματος της φαντασμαγορίας, του χρήματος και της εξουσίας. Εξαιρετικό βιβλίο, έξω και πέρα από τη βία, την οποία πραγματεύεται.

In2life, 25/9/2019

Πάπισσα Ιωάννα