Martin MacInnes, “Γη χωρίς τέλος”

Μια εξαφάνιση μπορεί να είναι η αρχή ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, αλλά και η αφορμή για να μιλήσει κανείς για επάλληλες πραγματικότητες, για σκηνικά και για σκηνοθεσίες, για πλαστότητες και για επιφαινόμενα.

Martin MacInnes “Infinite Ground” 2016 “Γη χωρίς τέλος” μετ. Α. Καλοφωλιάς εκδόσεις Κριτική -2019

“Μια μπορχεσιανή ιστορία μυστηρίου” γράφει ο Guardian (απαξιούν να μας δώσουν το όνομα του κριτικού;).

> O Martin MacInnes γεννήθηκε στο Ίνβερνες της Σκοτίας το 1983 και ζει στο Εδιμβούργο. Έργα του έχουν δημοσιευτεί στα White Review, Ambit, Edinburgh Review, 3:AM και άλλα περιοδικά. Έχει λάβει μέρος σε διεθνή επιστημονικά και λογοτεχνικά φεστιβάλ και έχει διακριθεί με τα βραβεία Manchester Fiction Prize και Scottish Book Trust Writers Award. Το μυθιστόρημά του "Γη χωρίς τέλος" απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, επιλέχτηκε ως καλύτερο βιβλίο της χρονιάς από τον Guardian, τους IrishTimes, τη Herald και άλλα έντυπα, ενώ κέρδισε το Somerset Maugham Award από την Society of Author's το 2017.

Ένα ακόμα παράξενο και παρεκκλίνον αστυνομικό αφήγημα που δεν στηρίζεται στην κλασική πορεία από το έγκλημα στην εξιχνίασή του, αλλά σε μια φιλοσοφικομυστηριακή ανάλυση.

Η ιστορία ξεκινά με την εξαφάνιση του Carlos. Αυτός έτρωγε στο εστιατόρια La Cueva, όταν σηκώθηκε να πάει στην τουαλέτα κι έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη του. την υπόθεση αναλαμβάνει ένας συνταξιούχος επιθεωρητής, ο οποίος δεν ακολουθεί τις τυπικές διαδικασίες αλλά ψάχνει το υπόβαθρο μιας τέτοιας εξαφάνισης.

Γενικότερα, όσο διαβάζω το βιβλίο, τόσο ανακαλύπτω στοιχεία μιας μπορχεσιανής ανάδυσης της πραγματικότητας. Πίσω από αυτήν επικρατεί η κυριαρχία των ομοιωμάτων, καθώς ποικίλες εκδοχές της άλλης πραγματικότητας εμφανίζονται σταδιακά. Η εταιρία λ.χ. όπου εργάζεται ο Carlos χρησιμοποιεί πολύ συχνά ηθοποιούς για να αντικαταστήσουν τους εργαζόμενους, τόσο στον χώρο της δουλειάς όσο και στην ιδιωτική τους ζωή. Και μάλιστα νοικιάζει χώρους που ντουπλάρουν τα γραφεία της! Ο επιθεωρητής απ’ την άλλη ανακατασκευάζει το γραφείο του εξαφανισμένου για να βιώσει τη ζωή του σαν σωσίας του και βρίσκει μέσω της επιστήμονος Isabella ίχνη μιας αρρώστιας στα υπολείμματα γενετικού υλικού που βρέθηκαν π.χ. στο πληκτρολόγιο του computer του. Και τέλος η Ενδοχώρα είναι μια (ανεστραμμένη) απεικόνιση της εδώ ζωής, μια κρυφή, αόρατη πραγματικότητα έξω απ’ τα όρια της ορατής.

Με όλο αυτό το δυναμικό πλέγμα μία εξήγηση που υποβάλλεται είναι μήπως ο Carlos διακτινίστηκε σε μια άλλη διάσταση, σύμφωνα με τη θεωρία των παράλληλων συμπάντων. Ή μήπως αποχώρησε (εθελούσια) για την ενδοχώρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και ό,τι αυτό συμβολίζει. Ο αναγνώστης αναγκάζεται όχι να παρακολουθεί την έρευνα για να βρει ενδείξεις και υπόπτους, αλλά για να ερμηνεύσει τη σχέση είναι και μη-είναι, τη σχέση υπάρχω και εξαφανίζομαι, τη σχέση πραγματικότητας και προσομοίωσης.

Η έρευνα συνεχίζεται στην Ενδοχώρα (τα ονόματα και η γεωγραφία θυμίζουν Λατινική Αμερική). Ακόμα κι εκεί η πορεία ανάποδα στο ρεύμα του ποταμού δεν είναι σίγουρο αν είναι πραγματική ή σκηνοθετημένη. Το ζητούμενο εξακολουθεί να μην είναι ο ίδιος ο Κάρλος αν η δυνατότητα ποικίλων εκδοχών της εξαφάνισής του: από τη σκόπιμη απόδρασή του μέχρι τη σκηνοθετημένη απομάκρυνσή του κι από τη δηλητηρίασή του και την εξαφάνιση του πτώματος μέχρι την επιστροφή του από την τουαλέτα σε έναν χώρο που είχε αδειάσει απ’ όλους τους άλλους. Το ίδιο παράξενο αίσθημα βιώνει ο επιθεωρητής όταν συνειδητοποιεί ξαφνικά ότι η Σάντα Λουτσία στην οποία έμενε μέσα στη ζούγκλα ερήμωσε ξαφνικά από όλους, τουρίστες, οδηγούς, κατοίκους, είτε σαν να κρύβονται όλοι εις βάρος του επιθεωρητή είτε σαν όλα να ήταν ένα κινηματογραφικό σκηνικό που άδειασε όπως και γέμισε από τους ηθοποιούς που το στελέχωναν.

Μου άρεσε αυτή η προσομοίωση της πραγματικότητας. Όλο το σκηνικό του μυθιστορήματος κινείται ανάμεσα στο πραγματικό και το ομοίωμα, ανάμεσα στο υπαρκτό και το επινοημένο. Ωστόσο όλο αυτό φαίνεται κάπως στημένο, χωρίς η υπόθεση να είναι έτσι άρτια αρθρωμένη ώστε να υποστηρίζει αυτή τη μπορχεσιανή ιδέα.

Πάπισσα Ιωάννα