“Οι επόπτες” του Μιχάλη Μιχαηλίδη

Ακρίβεια στη γραφή, πανοραμική άποψη αλλά και επιμονή στη λεπτομέρεια, παγκοσμιοποίηση, πρόοδος και εξέλιξη, οικονομικά συμφέροντα και καταστροφή της φύσης.

Καπουτσίνο με σαντιγί: Μιχάλης Μιχαηλίδης “Οι επόπτες” εκδόσεις Νεφέλη 2016

Πριν το διαβάσω:

            Γιατί το διάλεξα; Επειδή από τότε που ο συγγραφέας πήρε ένα αμφιλεγόμενο βραβείο, το βραβείο του περιοδικού “Διαβάζω”, για το “Η σκύλα και το κουτάβι” αναρωτιόμουνα αν όντως είναι ένας λογοτέχνης ικανός για πολλά ή όχι. Το προηγούμενο βιβλίο-του που διάβασα, η “Πινακοθήκη τεράτων”, ήταν ένα σκάνδαλο.

Καθώς το διάβαζα:

            Προχωρώ με αυξημένο ενδιαφέρον για να δω πού το πάει ο Μιχαηλίδης. Δύο επόπτες, ο Νταν Κριστόφτε εκ μέρους της Δανίας και ο Σβεν Αλεξάντερσον εκ μέρους της Σουηδίας, επιβλέπουν μια υπερκατασκευή, μια τεράστια καλωδιακή γέφυρα, που θα ενώσει τις δύο χώρες από τη νήσο Ζηλανδία στην πρώτη έως το Μάλμε στη δεύτερη. Εκεί στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 ετοιμάζεται αυτό το κολοσσιαίο έργο, στο οποίο συμμετέχουν πολλές επιμέρους εταιρίες κάτω από την κοινοπραξία Διμερής Σύμπραξη και το έργο προβλέπεται να είναι έτοιμο μέχρι το 2000.

            Η αφήγηση μοιράζεται ανάμεσα στην οπτική του ενός και στην οπτική του άλλου, αλλά συνάμα τέμνεται τόσο από τα ντοκουμενταριστικά δοσμένα στοιχεία για τα χαρακτηριστικά της γέφυρας, τις τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής, τα δομικά δεδομένα και την ενημέρωση που δίνεται για κάθε στάδιο της δουλειάς όσο και από τις σχέσεις που συνάπτονται ανάμεσα στους δύο επόπτες αλλά και άλλα μέλη του πολυεθνικού τιμ, όπως τη Γερμανίδα φωτογράφο Χάνα Ούκερμαν και την Αγγλίδα υπεύθυνη “προπαγάνδας” Γκουέν Μπέκινσεϊλ. Ο Σουηδός Αλεξάντερσον είναι πιο αμφισβητίας, ενώ ο Δανός Κριστόφτε πιστεύει πιο πολύ στην πρόοδο που συντελείται, αναθεματίζοντας “απατεώνες” που βγαίνουν και μιλάνε για υπέρβαση κόστους και άλλες παράπλευρες επιπτώσεις.

            Ποιος τελικά εποπτεύει ποιον σε ένα σκηνικό πολυψηφιδωτό και στο οποίο ο καθένας μπορεί να είναι άλλο από αυτό που δείχνει;

            “Οι επόπτες” αντικατοπτρίζουν την παγκοσμιοποίηση των καιρών-μας, όπου διακρατικές συμφωνίες υλοποιούνται με πολυεθνικά σχήματα. Σ’ αυτό το πλαίσιο, εξελίσσεται το νέο αφήγημα της προόδου, που συντελείται προς όφελος της ανθρωπότητας και χωρίς να περιέχει ιδιοτελή κίνητρα για συγκεκριμένα πρόσωπα. Είναι το ανάλογο με το θαύμα του Μανχάταν, όταν στην αρχή του 20ού αιώνα εξελίχθηκε μια γιγάντια επιχείρηση ανοικοδόμησης κόντρα στους νόμους της βαρύτητας (δείτε το “Ο Φρόιντ στο Μανχάταν” του Λυκ Μποσί). Τώρα, μια υπεργέφυρα ενώνει δύο χώρες, συνδέει πολυάριθμα γκρουπ και ειδικότητες, ενώνει τεχνολογικά και επιστημονικά δεδομένα κ.ο.κ.

            Αλλά…

            Η παγκοσμιοποίηση, όπως την παρουσιάζει έξοχα ο Μιχαηλίδης, είναι μια πρόοδος στηριγμένη σε πολιτικά και οικονομικά (επιχειρηματικά) συμφέροντα. Επομένως, το ιδεολόγημα της προόδου, δηλαδή πως ό,τι γίνεται γίνεται προς όφελος του ανθρώπου και οδηγεί σε μια εξελικτική πορεία, είναι μάλλον ασταθές. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η τεχνολογική εξέλιξη είναι πρόοδος, δεν κρύβει μέσα της μικρά και μεγάλα ιδιοτελή συμφέροντα, δεν υπερβαίνει το κόστος με συνέπειες για τους λαούς, δεν περικλείει πολιτικές βλέψεις και επιδιώξεις, δεν οδηγεί σε μια φαντασμαγορία που δεν είναι απαραίτητα και ουσιαστική…           

Αφού το διάβασα:

            Από την αρχή μου άρεσε ο ώριμος τρόπος με τον οποίο αφηγείται ο Μιχαηλίδης. Όχι μόνο ξέρει να εξιστορεί με άνεση, με φυσικότητα, με άπλετη ομαλότητα, ώστε ο αναγνώστης να βλέπει κάθε σκηνή σαν να είναι μέσα και να αναγνωρίζει στους διαλόγους ύψιστη αυθεντικότητα, αλλά και ξέρει να ενορχηστρώνει πολλά επιμέρους σημεία, επιστημονικά και τεχνολογικά δεδομένα, ατομικές ψυχολογίες, αφηγηματικά στοιχεία κ.ο.κ. σε ένα οργανωμένο σύνολο.

[Η βιβλιοπαρουσίαση δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο In2life και εδώ αναδημοσιεύεται με μικρές αλλαγές και εικόνες από:  www.autoevolution.com,  www.space.dtu.dk,  tenspeedhero.com,  www.marketingmag.com.au  και  webagency.vecomp.it]

Πατριάρχης Φώτιος