Εννοώ, είναι τελικά μια ταινία, μια θεατρική παράσταση, ένα βίντεο στο ίντερνετ, μια φωτογραφία πιο επιδραστικά από ένα βιβλίο; Ή η λογοτεχνία εξακολουθεί να έχει θέση στην εποχή της εικόνας; Κάνει ντόρο ένα βιβλίο, όπως μια κινηματογραφική ταινία, ένα σήριαλ στην τηλεόραση ακόμα και ένα τηλεπαιχνίδι; Τι διαφορετικό έχει να επιδείξει η ανάγνωση;
Πατριάρχης Φώτιος
6 comments:
Μπορούμε να δώσουμε μια αισιόδοξη ερμηνεία: όπως η διάδοση της φωτογραφίας οδήγησε τη ζωγραφική να σταματήσει να είναι παραστατική, εισάγοντάς τη στο μοντερνισμό, το ίδιο συνέβη ίσως και με το μυθιστόρημα, την ποίηση κλπ, αν δεχθούμε ότι η οπτική αφηγηματικότητα της φωτογραφίας και του κινηματογράφου έφερε τη λογοτεχνία σε μια μεγαλύτερη ενδοσκόπηση, επικέντρωση στη γλώσσα, το ύφος, τη στυλιστική καινοτομία, μειώνοντας το στοιχείο της εξιστόρησης (storytelling). θα υπήρχαν ο Προυστ, ο Τζόυς, ο Ρεμπό ή ο Μπέκετ πχ χωρίς τη φωτογραφία ή το σινεμά; Ίσως ναι, ίσως όχι...
Το πάντρεμα πάντως γραφής και εικόνας είναι το υπέροχο υβρίδιο (ευρέως διαδεδομένο στην εποχή μας) που λέγεται κόμικς ή, στην πιο μυθιστορηματική του εκδοχή, graphic novel.
Anonymous (ένα όνομα/ψευδώνυμο θα βόλευε),
δεν πήγαινε εκεί η ερώτησή-μου,
αλλά άνοιξες ένα σημαντικό παράθυρο.
Σίγουρα, η λογοτεχνία ωφελήθηκε από τις τεχνικές και τη φιλοσοφία των άλλων τεχνών
και ωθήθηκε στο να αλλάξει χαρακτήρα.
Πόσο όμως αντέχει στη σύγκριση και στην επιρροή στην οποία υστερεί;
Π.Φ.
Αν μιλάμε με όρους "ντόρου" σίγουρα η λογοτεχνία δεν μπορεί να συναγωνιστεί την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο, όπως κάποτε δεν μπορούσε να συναγωνιστεί το θέατρο, την όπερα, την οπερέτα, το βαριετέ, ή οτιδήποτε άλλο βασιζόταν στο θέαμα και δη στη λαΪκή μορφή του. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δύναμη του κινηματογράφου στηρίζεται εμμέσως στην τέχνη του λόγου - γιατί τι άλλο είναι το σενάριο; Δεν είναι τυχαίο ότι, ειδικά την τελευταία δεκαετία, τηλεόραση και μυθιστόρημα είναι αλληλοτροφοδοτούμενες πηγές, με σειρές μυθιστορηματικής λεπτομέρειας και τεχνικής, και εκτεταμένες αφηγήσεις που γίνονται τηλεοπτικές σειρές. Τρανό παράδειγμα, το φοβερό "Game of Thrones".
Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι που αγαπάμε πρωτίστως το βιβλίο θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι. Παρατηρώ ωστόσο και το εξής: στις πολύ νέες γενιές, τα νήπια και τα παιδιά της εποχής μας, κυριαρχεί η άμεση εξοικείωση με την εικόνα, ταυτόχρονα όμως και μια άνευ προηγουμένου εξάπλωση του παιδικού βιβλίου, μέσω φροντίδας των γονιών περισσότερο, σε βαθμό όπου σπίτια χωρίς ούτε ένα βιβλίο ενηλίκων, να είναι γεμάτα παιδικά βιβλία.
Η άποψή μου είναι βεβαίως τελείως εμπειρική, απ' αυτά που βλέπω να συμβαίνουν στον περίγυρο των γνωστών, των φίλων, των παιδιών μου, των εγγονών και των φίλων τους και η σύγκριση γίνεται με τη δική μου, αρκετά περασμένη εποχή.
Πιστεύω πως πριν από τον κατακλυσμό της εικόνας υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι που διάβαζαν. Όμως, αν κρίνω από τις συμμαθήτριές μου που τότε διάβαζαν, όσες διάβαζαν από από σχολική υποχρέωση και όχι από αγάπη για το βιβλίο, σήμερα δεν διαβάζουν, όχι γιατί υπάρχει η τηλεόραση, αλλά γιατί δεν τους αρέσει το διάβασμα. Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν λιγότερο από τη δική μας γενιά που δεν είχαμε τους πειρασμούς των media, πολλά όμως απ' αυτά, πιστεύω, θα ξαναβρούν το δρόμο για το διάβασμα μεγαλώνοντας.
Όσο για το αν ένα βιβλίο κάνει τον ντόρο μιας ταινίας, θυμηθείτε για παράδειγμα το θόρυβο που ξεσήκωσε "Ο κώδικας ντα Βίντσι" ή άλλα ανάλογα βιβλία. Άλλωστε, όπως γράφει και ο anonymus υπάρχει η αλληλεπίδραση λογοτεχνίας και εικόνας.
Anonymous,
έχεις δίκιο: πάντα η λογοτεχνία θα είναι χαμένη σε σύγκριση με την εικόνα.
Κι ίσως εκεί είναι και το όλο παιχνίδι, το στοίχημα θα έλεγα:
να γαλουχηθούν άτομα που να ξεπερνάνε τη γοητεία του θεάματος.
Π.Φ.
Anagnostria,
απέναντι στον "Κώδικα Ντα Βίντσι" που αναφέρεις δικαίως,
έχω να αντιτάξω τον "Τελευταίο πειρασμό" του Καζαντζάκη,
όπου ο χαμός δεν έγινε τόσο για το βιβλίο όσο για την ταινία του Σκορτσέζε.
Π.Φ.
Post a Comment