“Η ιστορία ενός δικού μας ανθρώπου” της Νίκης Αναστασέα

{Ζωγράφος μέσα στο μυθιστόρημα-1} Πώς πλαγιοκοπείται μια βιογραφία; Πώς ένας “θρύλος” ανασυντίθεται μέσα από τα ξέφτια της ιστορίας; Πώς μυθοποιείται και απομυθοποιείται ένας καλλιτέχνης που ζει, παράγει, τρελαίνεται, προδίδει και προδίδεται;

Cafe Zorro: Νίκη Αναστασέα “Η ιστορία ενός δικού μας ανθρώπου” εκδόσεις Καστανιώτη 2015

          Το βιβλίο δεν ξέρω αν είναι σίκουελ ενός προηγούμενου βιβλίου της Αναστασέα, του «Επικράνθη: δια χειρός Αλέξη Ραζή» ή ξαναδουλεμένη μορφή-του. Δεν ξέρω αν η Αναστασέα έχει τόσο πολύ δελεαστεί από τον μυθοπλαστικό ήρωά-της Αλέξη Ραζή και επανέρχεται σ’ αυτόν ή θεώρησε ότι το προηγούμενο βιβλίο δεν είχε την απήχηση που θα ήθελε και γι’ αυτό επιχειρεί τώρα να το ξαναδουλέψει. Δεν ξέρω πόσες ζωές έχουν τα βιβλία και πόσο μπορεί να αναβιώσουν με ένα καλό ρετούς.

          Τότε, το 2006, σε σύντομη ανάρτηση, είχα αναρωτηθεί τα εξής αλλά δεν μπόρεσα να βρω απαντήσεις:

-Γιατί οι οικογενειακές και φιλικές σχέσεις να ανάγονται σε μείζον λογοτεχνικό θέμα, χωρίς κάτι καινούργιο να ταράζει τα λιμνάζοντα νερά αυτού του κοινόχρηστου μοτίβου;
-Γιατί η δράση να περιορίζεται τόσο και να τεντώνονται τόσο τα διαλογικά μέρη, σταματώντας έτσι τη ροή του κειμένου;
-Γιατί κάθε αριστερός ήρωας να πρέπει να προβληματίσει σώνει και καλά με την παρουσία του;
-Γιατί η γυναικεία εσωτερικότητα της γραφής να πρέπει να απασχολήσει το αναγνωστικό κοινό, όταν απλώς συνοδεύεται από καλοδουλεμένο ύφος και ανάλογη γλώσσα;

          Τα αφήνω προσώρας στην άκρη για να σταθώ στο εξής θέμα που με απασχόλησε καθώς διάβαζα το νέο βιβλίο. Ένας χαρακτήρας κερδίζει όταν είναι ιδιαίτερος ή όταν κινείται στον μέσο όρο ώστε να καλύπτει πολλές περιπτώσεις ανθρώπων; Η πρώτη περίπτωση παρουσιάζει το πρωτότυπο, το πρωτόγνωρο, το ακραίο, το ενίοτε προκλητικό, πιάνει μια ασυνήθιστη μορφή με όλες τις ενέργειες και τις ιδιορρυθμίες-της και την αποδίδει μυθιστορηματικά, ώστε να φανεί μια ιδιαίτερη στάση ζωής και ένα σπάνιο modus vivendi ικανό να προκαλέσει την περιέργεια και τον προβληματισμό του αναγνώστη. Η δεύτερη περίπτωση είναι πιο προσγειωμένη, ενίοτε τυποποιημένη, εξάγεται από την καθημερινότητα, περιλαμβάνει πολλές ανθρώπινες μορφές που κινούνται γύρω-μας, δεν ξενίζουν αλλά καταπιάνονται με θέματα του μέσου όρου, τα οποία μπορεί να χρειάζονται νέες ματιές.

          Ο Αλέξης Ραζής είναι ένας ιδιόρρυθμος ζωγράφος ο οποίος τελικά έσκισε τα έργα-του και αυτοκτόνησε. Αριστερών πεποιθήσεων, συμμετείχε μάλιστα και σε μια αριστερίστικη οργάνωση, εκεί στη Χούντα, λίγο μετά, αντισυμβατικός εν γένει, με ποικίλες φιλικές και ερωτικές σχέσεις, που διαρρήχθηκαν ή που προδόθηκαν. Το μυθιστόρημα αναπλάθει τη ζωή-του τόσο με βάση τους πίνακές-του όπως σώθηκαν σε φωτογραφίες ή σε προγράμματα εκθέσεων, με πρόσθετο υλικό για κάθε πρόσωπο που συνάντησε στο διάβα-του, με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων σε διάφορα περιστατικά του βίου-του και όλα αυτά από τη σκοπιά του νεαρού Κωστή Σκαρλάτου, ο οποίος μάζευε υλικό για να γράψει ένα βιβλίο για τον ζωγράφο.

          Αφήνω ένα μεγάλο ερωτηματικό, καταθέτω ξανά την απορία-μου τι είναι αυτό που έκανε η Αναστασέα. Εστίασε σε μια ζωή για να μιλήσει για την τρέλα της τέχνης; Με βάση ένα πρόσωπο διέτρεξε τη μεταπολίτευση και χάραξε τις γραμμές-της; Ανέδειξε μια ιδιαίτερη περίπτωση για να δείξει φιλικές και καλλιτεχνικές σχέσεις;

[Οι εικόνες που κοσμούν το κείμενο είναι παρμένες από:   www.technoparktoday.com,   www.pinterest.com   και   lartoffashion.com]

Πατριάρχης Φώτιος