“Με μια χιλιάρα καβασάκι” του Βαγγέλη Σιαφάκα

Η ζωή τρέχει με χίλια, μεγαλώνει, ωριμάζει, ερωτεύεται, πολιτικοποιείται, φωνάζει, κλαίει, συζητά, μαθαίνει, χωρίζει και πονά, πεθαίνει και πενθεί. Κι όλος ο πολιτικός παλμός της προσωπικής ιστορίας δίνει άλλο χρώμα στα γυαλιά με τα οποία ξαναζούμε το χθες.

Γιαννιώτικος με καϊμάκι: Βαγγέλης Σιαφάκας “Με μια χιλιάρα καβασάκι” εκδόσεις Πόλις 2016

Πριν το διαβάσω:

          Γιατί το διάλεξα; Επειδή οι εκδόσεις Πόλις είχαν την καλοσύνη να μου το στείλουν και πάντα δοκιμάζω κρασί από καλά βαρέλια. Ειδικά όταν βλέπω ότι ο συγγραφέας κατάγεται από τα Γιάννινα, πατρίδα αγαπημένη…

Καθώς το διάβαζα:

“Πάντα είχα την υποψία ότι κάτι μπορεί να μην πηγαίνει καλά με τον ιστορικό υλισμό”

“Όπιο του λαού λέγαμε τη θρησκεία”
“Δώσαμε μάχες να φύγει το σφυροδρέπανο και να βγάλουμε το ‘Κάπα’ από τον τίτλο μας. ΕΑΡ δεν μας λένε;”
“Χάσαμε, φτιάξαμε ένα καθεστώς τυραννικό”
“Δεν υπάρχει ανανέωση του κομμουνισμού. Κατεδάφιση χρειάζεται”
         

          Με τέτοιες ατάκες ξανασμίγουν στο τελευταίο διήγημα της συλλογής παλιοί Ρηγάδες. Έχουν ωστόσο πάρει αποστάσεις και κινούνται ανάμεσα στην ήπια θρησκευτικότητα και την απολίτικη στάση. Κι ο ίδιος ο Σιαφάκας, που ήταν άλλοτε μέλος του “Ρήγα Φεραίου”, απομακρύνθηκε από τα κομματικά ήδη από το 1977. Έτσι, η συνισταμένη της ζωής του συγγραφέα, με τα προσωπικά βιώματα και τη λογοτεχνική-του πέννα, βρίσκει την πολιτική να υποφώσκει πίσω από κάθε κείμενο. Κείμενα άλλοτε εμφανώς αυτοβιογραφικά, άλλοτε κοινωνιολογικά κι άλλοτε ρητά πολιτικά.

          Τα διηγήματα είναι πολιτικά, είτε αυτό φαίνεται είτε όχι. Κι όταν φτάσει κανείς στο τέλος, βλέπει την πολιτική να γίνεται πρωταγωνίστρια. Τότε αντιλαμβάνεται ότι όλες οι αφηγήσεις είχαν μια τέτοια βάση, που απλώς δεν δηλωνόταν ρητορικά. Από τα κοινωνικά, ταξικά, δεδομένα της μετατροπής ενός βάλτου σε γειτονιά μέχρι τις φοιτητικές ανησυχίες και τις επαφές με τις κομουνιστικές νεολαίες άλλων χωρών. Κι από τα πρώτα παιδικά χρόνια, που αναδεικνύουν τη λαϊκή ψυχή, έως τους πρώτους έρωτες και την “πολιτική”-τους.

          Ακόμη περισσότερο η αριστερή ματιά ξεφεύγει επιτέλους από το σύνδρομο της αδικίας και της δίωξης. Περνάει σε κοινωνικές σκέψεις, ευτυχώς χωρίς τις ιδεολογικές αγκυλώσεις και διδακτισμούς, αλλά και σε αναθεωρητικές εκδοχές της νιότης και της στράτευσης. Η πολιτική δένει με την προσωπική πορεία μέσα στον χρόνο. Φυτρώνει στα Γιάννινα και μεταφυτεύεται στη Φλωρεντία και τη Μαδρίτη, την Αθήνα και αλλού. Αναρριχάται σαν κισσός στο καθημερινό, χωρίς να το πνίγει. Προχωράει και ξανακοιτάζεται μέσα από το τώρα και το τότε.

          Δεν μου άρεσαν τα διηγήματα, ειδικά προς το τέλος, όπου υπερισχύει το προσωπικό βίωμα και η αυτοβιογραφική ανάλυση εις βάρος της ιστορίας και της αυτόνομης δράσης. Τα υπόλοιπα όμως ήταν αρκούντως μεστά, αισθαντικά και ζεστά. Αναδύανε κόσμους και πρόσωπα. Κρατούσαν την ιστορία και τα μηνύματά-της σε θερμοκρασία ανάγνωσης.

         

Αφού το διάβασα:

          Χωρίς να έχω δει λογοτεχνικές καινοτομίες, διάβασα με ενδιαφέρον τον Σιαφάκα. Ταξίδεψα μαζί-του. Είδα τα Γιάννινα των γονιών-μου. Προχώρησα μέσα στην Ιστορία των τελευταίων πενήντα χρόνων. Απέφυγα τις κομματικότητες και τις κλασικές πολιτικές εμβαθύνσεις. Είδα τη ζωή μαζί με τον συγγραφέα να ριγά και να πεθαίνει, να πάλλεται, να ερωτεύεται και να πονά.

[Οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο είναι παρμένες από:  www.discovergreece.com,   edo-provokatoras.blogspot.gr,   tvxs.gr,   www.anexitilo.net   και   www.in2life.gr]

Πατριάρχης Φώτιος