“Τα άγρια περιστέρια” της Νίκης Αναστασέα

Οι χαρακτήρες της Αναστασέα παραιτούνται εύκολα από τη ζωή, αλλά αυτό δεν γίνεται χωρίς διαμάχες, σκληρές γροθιές στο μαχαίρι, εσωτερική αιμορραγία που εξαντλεί τον οργανισμό. Γι’ αυτό είναι ζωντανοί.

Ελληνικός πικρός: Νίκη Αναστασέα “Τα άγρια περιστέρια” εκδόσεις Καστανιώτη 2014

          Ένα βασικό θέμα που απασχολεί την Αναστασέα (δεν ξέρω αν είναι προσωπικό τραύμα ή ευρύτερος κοινωνικός προβληματισμός) είναι η στρεβλή σχέση γονέων και παιδιών και κυρίως η ευθύνη των πρώτων για την κατάντια των δεύτερων. Το είδαμε να αναπτύσσεται σε βαθμό συγκίνησης στο πολυβραβευμένο “Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι”, το βλέπουμε πάλι τώρα στα περισσότερα κείμενα αυτής της συλλογής έξι διηγημάτων.

          Από το πρώτο, το “Κάτι που να αξίζει να σωθεί” (ο τίτλος μοιάζει με αυτόν στα έργα του Χρήστου Οικονόμου), μπαίνουμε, ευάλωτοι και σοκαρισμένοι, στην ψυχοσύνθεση μιας μάνας που βλέπει τον γιο-της να αργοπεθαίνει από τα ναρκωτικά, τον ψάχνει απεγνωσμένη στα παγκάκια και τέλος δίνει ένα “σωτήριο” τέλος. Οικογενειακό πλαίσιο έχει και το εξαιρετικό “Μόνο και μόνο επειδή σ’ αγαπάω”, όπου δυο ηλικιωμένοι γονείς προσποιούνται πειστικά ότι η κόρη-τους η Αντιγόνη και η εγγονή-τους ζουν και βρίσκονται μέσα στην καθημερινότητά-τους· ο άντρας του ζευγαριού παίζει τον ρόλο-του, για να μην βγάλει από το όνειρό-της τη γυναίκα-του, που ζει με αυτήν την πλάνη.

          Οικογενειακό δράμα παρακολουθούμε και στο πέμπτο διήγημα με τίτλο “Είπαν πως ήταν ατύχημα”, όπου ο άνδρας αρχίζει να τρελαίνεται όταν βλέπει μέρα με τη μέρα τη γυναίκα-του να πέφτει στην κατάθλιψη και να παραιτείται, παραμελώντας τον εαυτό-της. Πολύ φευγαλέα ακούγεται για κάποιο (χαμένο) παιδί, που μπορεί να λειτουργεί ως γενεσιουργό αίτιο, ενώ περισσότερο ενδιαφέρει η σταδιακή κατιούσα πορεία της γυναίκας που παρασέρνει και τον άνδρα σε ένα είδος οργίλης παράνοιας. Ανάλογα διλήμματα υπάρχουν στο έκτο διήγημα, όπου ο μικρός Σήφης προορίζεται για το ίδρυμα, προκειμένου η μητέρα-του να μπορέσει να παντρευτεί τον αγαπημένο-της, με τον όποιο μάλιστα περιμένει παιδί.

          Τα ενδιάμεσα διηγήματα ξεφεύγουν από αυτόν τον άξονα και αφορούν στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην αυτοεικόνα των ηρωίδων. Στον “Μεταξωτό φανοστάτη” η ηθοποιός δεύτερων ρόλων Λίλα Βρυώνη αναλαμβάνει τον πρώτο ρόλο στο “Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ” και παίζει καταπληκτικά, ακριβώς επειδή λίγο πριν την πρεμιέρα νιώθει τον δικό-της εξευτελισμό, την τραγωδία της γυναίκας, που έχει πιστέψει ότι είναι χαμένη, κι αυτό το φορτίο βγάζει τελικά στη σκηνή. Στην “Προσβολή” βλέπουμε ένα είδος ρατσισμού, το οποίο, ενώ κοινωνικά είναι ξενοφοβία και ακροδεξιά μανία, για την πρωταγωνίστρια είναι θέμα ερωτικής απόρριψης. Το προσωπικό πάθος εκδηλώνεται ως μισάνθρωπη συμπεριφορά.

          Η Αναστασέα μου είχε προκαλέσει αφόρητη πλήξη με το πρώτο-της βιβλίο «Αυτή η μέρα αργά προχωρούσε» και το ίδιο αισθάνθηκα με το “«Επικράνθη» διά χειρός Αλέξη Ραζή”, αλλά με κέρδισε τόσο με το “Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι” όσο και με την παρούσα συλλογή. Νομίζω ότι περιόρισε τον γυναικείο, στάσιμο τρόπο γραφής, το πολύ συναίσθημα στο οποίο κολλάμε σαν τη μύγα στο μέλι, αύξησε τη δραματικότητα με την εξέλιξη της ιστορίας, η οποία φυσικά εκπέμπει όσο συναισθηματισμό χρειάζεται και έτσι και τα αισθήματα αναδεικνύονται και αγγίζουν. Ο αναγνώστης μπαίνει γρήγορα στο βαρύ κλίμα της ιστορίας, καταλαβαίνει τους χαρακτήρες και συναισθάνεται την τραγικότητα των επιλογών-τους. Σαν να ξέρει από την αρχή ότι δεν τον ενδιαφέρει το αίσιο ή αδιέξοδο τέλος, αλλά το πώς ο καθένας ζει ή συνήθως παραιτείται, στέκεται ή συνήθως καταρρέει μέσα στο συνολικό φορτίο της μοίρας.

[Εδώ αναδημοσιεύεται από το In2life της 7ης/7/2015 και εικονοποιείται με φωτογραφίες που κατεβάστηκαν από: sfcitizen.com, www.diaforetiko.gr, www.elrhey.com, mubi.com και www.culturenow.gr]

Πατριάρχης Φώτιος