“Ψηφιακός νάρκισσος” του Γιώργου Λαμπράκου

Η σύγχρονη πραγματικότητα, με τα επιστημονικά επιτεύγματα και την τεχνολογική πρόοδο, έχει προκαλέσει μια πλειάδα κοινωνικών και ηθικών ζητημάτων. Μπορεί η λογοτεχνία να τα πραγματευτεί, χωρίς να χάσει την αισθητική-της λειτουργία;

 

Ψηφιακός καφές με μεταλλαγμένη ζάχαρη:   Γιώργος Λαμπράκος “Ψηφιακός νάρκισσος” εκδόσεις Γαβριηλίδη 2014

 

            Η διαφορά μεταξύ ενός φιλοσόφου ή ενός οξυδερκούς κοινωνικού παρατηρητή και ενός λογοτέχνη έγκειται στον τρόπο με τον οποίο ο καθένας χειρίζεται την πραγματικότητα. Ο πρώτος σκέφτεται και γράφει με ιδέες, που παίρνουν μορφή συλλογισμού και ξετυλίγονται σαν καλογραμμένα δοκίμια με νότες πλοκής. Ο δεύτερος θάβει την πραγματικότητα και τις όποιες φιλοσοφικές-του σκέψεις κάτω από το χώμα της ιστορίας, του μύθου, των χαρακτήρων και περιμένει να φυτρώσει μέσα απ’ αυτό το έδαφος το δέντρο της λογοτεχνικότητας. Ο πρώτος βγάζει στη βιτρίνα του μαγαζιού τη διανοητική-του παιδεία, ο δεύτερος τη φυλάει πίσω από την πλοκή.

            Ο Λαμπράκος φαίνεται να είναι πολυμαθής, διαβασμένος, με πλούσια παρακαταθήκη ιδεών. Στο προηγούμενο έργο-του, την “Υπογείωση”, που διάβασα πριν από μερικά χρόνια, έδειξε ότι μπορεί να δημιουργήσει ατμόσφαιρα και να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα ως πολιορκητικό κριό της πραγματικότητας, ώστε να καταδείξει με οργή και με αγανάκτηση το σάπιο υπόβαθρο της κοινωνίας που έχουμε χτίσει. Με αυτές τις αναγνωστικές παραστάσεις μπήκα στο νέο-του βιβλίο, μια συλλογή διηγημάτων που στεγάζονται κάτω από έναν τίτλο επίκαιρης σημασιοδότησης (Ψηφιακός) και διαχρονικής ανάδειξης μιας αυτάρεσκης ψυχολογίας (Νάρκισσος).

            Τα διηγήματά-του καταπιάνονται με θέματα της καυτής επικαιρότητας, θέματα επιστημονικά και ηθικά, τεχνολογικά και κοινωνικοπολιτικά, θέματα που εγείρουν προβληματισμούς και διλήμματα στην ανθρωπότητα. Από τα βιοηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τις σύγχρονες μεθόδους αναπαραγωγής (βλέπε και τον “Συγγενή” της Καρολίνας Μέρμηγκα) μέχρι τις διαδικτυακές σχέσεις κι από τη σχέση πολιτικής και τέχνης έως τις ρευστές ανθρώπινες σχέσεις.

            Το πρόβλημα με όλα αυτά τα διηγήματα είναι πως ντύνονται το λογοτεχνικό κοστούμι για να μπουν στη γιορτή, ενώ από μέσα είναι γυμνές ιδέες, κατάλληλες για δοκίμιο, αλλά όχι για μια αισθητική δεξίωση. Από τη φιλοσοφικότητα της “Μηχανής Ντεκάρτ” μέχρι τις αποσπασματικές μεταμοντέρνες σκέψεις του “Γιατί;” η πλοκή και η δραματική ένταση είναι ένα πουκάμισο αδειανό, ένα συρμάτινο περίβλημα που δεν έχουν αυταξία. Σε αντίθεση με την προ διετίας “Υπογείωση”, όπου η λογοτεχνική ατμόσφαιρα έπειθε, εδώ τα κουβούκλια που ονομάζονται “διηγήματα” μένουν μεταλλικά, ψυχρά και άψυχα. Ο Λαμπράκος έπεσε θύμα της έντονης διάθεσής-του να αναλύσει τα σύγχρονα προβλήματα και τις κοινωνικές ακροβασίες της εποχής, αλλά αυτό τον παρέσυρε σε άνευρα έργα που στερούνται λογοτεχνικής δυναμικής. 

ΥΓ. Δείτε την εντελώς αντίθετη γνώμη της Κατερίνας στο μπλογκ-της diavazontas, με την όποια, όπως φαίνεται, διαφωνώ ως προς την αισθητική επεξεργασία των φλεγόντων ζητημάτων που θέτει ο διηγηματογράφος.

[Οι εικόνες που στολίζουν το κείμενο αντλήθηκαν από: consciouslifenews.com, artsonline.monash.edu.au και serendip.brynmawr.edu]

Πατριάρχης Φώτιος