“Στην καρδιά της πόλης” της Ζέιντι Σμιθ

Ερώτημα πρόσληψης: ένα καλό βιβλίο αφορά όλο το κοινό; και τι ρόλο παίζει η διαπολιτισμική μεταφορά; πώς κρίνεται το έργο από το κοινό μιας άλλης χώρας; 

 

 

British Coffee:

Zadie Smith

“NW”

Hamish Hamilton

2012

Ζέιντι Σμιθ

“Στην καρδιά της πόλης”

μετ. Ι. Ηλιάδη

εκδόσεις Μεταίχμιο

2013 

            Καθώς διάβαζα το βιβλίο, έκανα δυο παρατηρήσεις, σχετικά άσχετες με το περιεχόμενο του μυθιστορήματος της Βρετανής συγγραφέως:

1.       Η λογοτεχνία διδάσκει ανοχή. Αν κάθε αναγνώστης που πέφτει πάνω σε ένα κείμενο, αλλόδοξο, γραμμένο με τρόπο παρεκκλίνοντα από όσα έχει αυτός συνηθίσει, αιρετικό στις απόψεις ή στη μορφή-του κ.ο.κ., το έκλεινε από τις πρώτες σελίδες, τότε δεν θα έπρεπε να διαβάζει. Μόνο όμως αν ο υποψιασμένος αναγνώστης είναι έτοιμος να συναντήσει στα διαβάσματά-του εξωγήινους αλλά και μικρόβια, έκφυλους αλλά και στυλίτες μοναχούς, αφηγηματικά βάραθρα και γλωσσικά αδιέξοδα, μόνο τότε θα μπορέσει να απλώσει το βλέμμα-του και έξω από το παράθυρό-του. Η λογοτεχνία διδάσκει την πολυφωνία.

2.       Η λογοτεχνία δεν προσλαμβάνεται εξίσου από πολιτισμό σε πολιτισμό. Ένα μυθιστόρημα γραμμένο λ.χ. με την τεχνική της τεθλασμένης αφήγησης μιας φυλής στη Λατινική Αμερική δεν θα μπορεί να εκτιμηθεί από έναν κάτοικο της πολιτισμένης Νορβηγίας κι ένα διήγημα με πραγματολογικό υλικό από την ιστορία της Τασκένδης δεν θα μπορεί να γίνει κατανοητό από έναν μέσο Αμερικάνο. Χρειάζονται πολιτισμικές γέφυρες για να διαβάσει κανείς τα βαριά σε πολιτισμικό status κείμενα άλλων λαών. 

Και τώρα για το βιβλίο. Θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα βρετανικά μυθιστορήματα του 2012 και ξεχωρίζει για την ωμή αποσπασματικότητα, που επιχειρεί ωστόσο να αποδώσει την καθημερινότητα. Η αποσπασματικότητα και η επιμονή στη λεπτομέρεια αντικατοπτρίζουν την πολυσύνθετη ζωή στο Λονδίνο, μια πόλη πολυπολιτισμική, πολύβουη, ζωντανή όσο και ανεξέλεγκτη. Έτσι, καθετί στο έργο πιάνεται από μια πραγματικότητα που δεν τη νιώθουμε όσο ο πολιτισμικός κώδικας της αγγλικής πρωτεύουσας δεν φιλτράρεται για να μεταφερθεί σε μας, αλλά μεταδίδεται live σαν μια διαρκής πηγή εσωτερικών και εξωτερικών μηνυμάτων. Οι τέσσερις βασικοί χαρακτήρες ζουν την πραγματικότητα αυτή, η οποία διασταυρώνεται με τις σκέψεις-τους και μετατρέπεται σε έναν λαβύρινθο συναντήσεων και αδιεξόδων.

Η Λία Χάνγουελ είναι ιρλανδικής καταγωγής και ζει στο Ουίλσντεν, ένα προάστιο του Λονδίνου με έντονη αφρο-καραϊβική κοινότητα. Είναι πλέον παντρεμένη με τον Μισέλ, αφρικανικής καταγωγής που έζησε στη Γαλλία, και έχει καλύτερη φίλη τη Νάταλι (Κίσα) Μπλέικ. Από εκεί και πέρα, ο Φίλιξ και ο Νέιθαν, η μητέρα της Λία ονόματι Πολίν και πολλοί άλλοι συστήνουν έναν ιστό σχέσεων και επιλογών, που στηρίζουν το κοινωνικό οικοδόμημα της Ζέιντι Σμιθ.

Τελικά, όπως οι δυο προκαταρκτικές επισημάνσεις που έκανα έδειξαν, το έργο δεν ανταποκρίθηκε στην αναγνωστική-μου συγκρότηση. Φαίνεται είμαι πολύ ευρωπαίος επαρχιώτης, για να βρω κάτι στον λονδρέζικο μικρόκοσμο. Δεν ξέρω αν ο Λονδρέζος θα έβρισκε ενδιαφέρουσα την αποτύπωση του μικρόκοσμου του Περιστερίου λ.χ. Ακόμα περισσότερο, το πλήθος λεπτομερειών αναγκάζει τον αναγνώστη να ψάχνει λεπτομέρεια με τη λεπτομέρεια μην του ξεφύγει κάτι, να συνδέει κόκκο κόκκο το τσουβάλι με τους σπόρους που έχει μπροστά-του, το κλίμα είναι πολύ στενά προσαρμοσμένο στους χαρακτήρες και στη ζωή που αντικατοπτρίζουν, με αποτέλεσμα εμείς οι απ’ έξω να κοιτάμε με απορία. 

[Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από τους εξής ιστότοπους: saltwater.typepad.com, www.spring.org.uk, sevencpartnering.wordpress.com, askmissa.com, www.visailing.com και www.vol1brooklyn.com]

Πατριάρχης Φώτιος