“Το πρόσωπο του ουρανού” της Δήμητρας Κολλιάκου

Όταν σε απολύουν από τη δουλειά-σου, όταν σε στέλνουν σε μια κρουαζιέρα (αποστολή) θανάτου, όταν σε αφήνουν έρμαιο του εχθρού μέσα στον πόλεμο, πώς πρέπει να νιώθεις, καθώς αντιλαμβάνεσαι από όλα αυτά ότι είσαι «αναλώσιμο υλικό»;

Caffe creme:

Δήμητρα Κολλιάκου
“Το πρόσωπο του ουρανού”
εκδόσεις Πατάκη
2013

            Ένας άνθρωπος που χάνει τη δουλειά-του, και μάλιστα Άγγλος που απολύεται από πανεπιστήμιο της Βρετανίας, μπορεί να εξηγήσει την ανεργία-του με ποικίλους τρόπους. Αυτός που επιλέγει ο Σαμ, ένας από τους δύο βασικούς χαρακτήρες της Κολλιάκου (τρεις, αν μαζί με τη γυναίκα-του Νεφέλη συνυπολογίσουμε και τον γιο-τους Νίκολας), είναι η παγκόσμια τρομοκρατία που ασκεί μια αδιόρατη ελίτ σε όλους τους ανυπεράσπιστους ανθρώπους.

            Στην αρχή ο Σαμ επινοεί μια αναπλήρωση, αφού δηλώνει με αληθοφάνεια ότι προσλήφθηκε σε σχολείο της Βαρκελώνης ως καθηγητής αγγλικών, πράγμα που αποτελούσε ένα σκηνοθετημένο ψέμα. Αυτή η πρώτη αντίδραση συνοδεύεται από τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος για μεγάλα παιδιά (young adult novels), στο οποίο παρουσιάζεται αλληγορικά ένας μελλοντολογικός μηχανισμός εξουσίας, που βομβαρδίζει με ξηρό πάγο τα σύννεφα, με αποτέλεσμα να πνίγει στο νερό ολόκληρες περιοχές, και κατόπιν να οδηγεί σε μια κρουαζιέρα θανάτου τους πιλότους που έφεραν εις πέρας αυτήν την αποστολή. Η άνωθεν χειραγώγηση της ζωής αθώων ανθρώπων φαίνεται μια λογική εξήγηση, αν δει κανείς τον χειρισμό της ελληνικής κρίσης από τις κεφαλές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρόσφατα την απόπειρα δήμευσης των καταθέσεων στην Κύπρο.

Η Κολλιάκου εκφράζει το πολιτικό παιχνίδι που παίζεται πάνω από τα κεφάλια-μας με συγγραφικές δοκιμές και ιστορικές αναμνήσεις.  Ο Σαμ γράφει το μελλοντολογικό-του μυθιστόρημα, αλλά στον ατζέντη πάει τελικά ένα άσχετο κείμενο: πρόκειται για το δακτυλόγραφο του πατέρα της αγγλίδας γειτόνισσας της Νεφέλης, ο οποίος πολέμησε στην Κρήτη και αποτυπώνει την εγκατάλειψη των Άγγλων ανδρών στο νησί, όταν αποφασίστηκε η εκκένωσή-του από τα συμμαχικά στρατεύματα. Επειδή δεν μπορούσαν να περιμαζέψουν όλους, αποφασίστηκε από την αόρατη εξουσία να μείνουν πίσω, έρμαιο στα χέρια των εισβολέων Γερμανών, μερικοί στρατιώτες που δεν χωρούσαν στα καράβια. Έτσι, μέσα από προσωπικές τραυματικές εμπειρίες, και στα δύο κείμενα, στο λογοτεχνικό και στο ιστορικό, αποδίδεται η στυγνή θυσία του πληθυσμού μπροστά στα ποικίλα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Τα αγγλικά πανεπιστήμια λειτουργούν με μια οικονομικίστικη λογική, οι πολιτικές αποφάσεις εκτελούν σχέδια και ανθρώπους, η λογική των ανωτέρων αφήνει ανυπεράσπιστους τους απλούς ανθρώπους-θύματα.

Πάνω σ’ αυτήν την τριπλή ανάδειξη της άνωθεν επιβολής όρων και τη διακύβευση ζωών, η Κολλιάκου προσπαθεί να δείξει πόσο η προσωπική πορεία του καθενός συνθλίβεται από αποφάσεις που έρχονται ουρανοκατέβατες και στις οποίες η αντίδραση είναι περιορισμένη. Παράλληλα, όμως, σκηνοθετεί και τα προβλήματα στη σχέση του Σαμ με τη Νεφέλη, προβλήματα που οδηγούν στον χωρισμό, ίσως ως απότοκος της γενικευμένης κρίσης που επηρεάζει και την οικογένεια. Η μόνη ίσως παραφωνία σ’ αυτό το πολυεπίπεδο στήσιμο είναι ο μικρός Νικόλας που παίρνει αφύσικες για την ηλικία-του πρωτοβουλίες.

“Το πρόσωπο του ουρανού” αφορμάται από το ευαγγελικό χωρίο «Υποκριταί, το μεν πρόσωπον του ουρανού εξεύρετε να διακρίνητε, τα δε σημεία των καιρών δεν δύνασθε;». Οι άνθρωποι με πολύ λεπτομερή τρόπο μπορούν να εξετάσουν τον ουρανό, να μελετήσουν τα είδη των σύννεφων και να χαρτογραφήσουν την παρουσία-τους, αλλά δεν μπορούν να αντιληφθούν τι τους επιφυλάσσει η ζωή και δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα «σημεία των καιρών» που αφορούν στην ίδια την ύπαρξή-τους. Φταίνε οι ίδιοι ή η εκάστοτε εξουσία που τους πατά σαν μυρμήγκια;

[Το υλικό των φωτογραφιών είναι αντλημένο από: www.topwalls.net, cloudsforscience.blogspot.com, www.telegraph.co.uk, www.obreal.com και tenesica.deviantart.com]

Πατριάρχης Φώτιος