Monday, October 22, 2012

“Νορβηγικό δάσος” του Χαρούκι Μουρακάμι

Τι είναι απόλαυση στη λογοτεχνία; Πάντα αναζητούσα κείμενα που συνδυάζουν το “τερπνόν μετά του ωφελίμου” σε κυριολεκτική βάση. Ανάμεσα στα εύκολα μπεστ-σέλερ και τα στρυφνά ελιτίστικα κείμενα, μπορεί ένας μεγάλος συγγραφέας να εναρμονίσει βαθύ προβληματισμό, (πιθανή) καινοτομία στη μορφή και προσιτή γραφή; Ο Μουρακάμι μπήκε ολόκορμος στη λίστα με αυτούς που μπορούν.


Στιγμιαίος καφές με sake:
村上
ノルウェイの
1987
Haruki Murakami
“Norwegian Wood”
tran. J. Rubin
2000
Χαρούκι Μουρακάμι
“Νορβηγικό δάσος”
μετ. Α. Μαντόγλου
εκδόσεις Ψυχογιός
2012
(υπήρχε και η προηγούμενη έκδοση: μετ. Μ. Αγγελίδου, εκδόσεις Ωκεανίδα, 2007).
 

            Μετά από καιρό, επιτέλους ένα βιβλίο να βουλιάξεις μέσα-του και να μην βγαίνεις. Ο τρόπος που γράφει ο ιάπωνας συγγραφέας, αυτό το μαγικό χαλί που απλώνει κάτω από τα πόδια-μας, αυτό το βελούδινο άγγιγμα που βοηθάει το πέλμα να περπατήσει προσελκύει τον αναγνώστη σε μια σταθερή πορεία στις ζωές των χαρακτήρων. Ο Μουρακάμι επιβεβαιώνει τη φήμη-του και καταφέρνει να απλώσει μπροστά στα μάτια-μας το σαγηνευτικό σεντόνι της αφήγησης. Μπήκα πολύ ποιητικά στο κείμενό-μου, γιατί θέλω να μείνω όσο πιο πολύ γίνεται, όχι σε μια ανάλογη ατμόσφαιρα (το μυθιστόρημα δεν διακρίνεται από μελό ποιητικότητα) αλλά σε ένα κλίμα που κάνει την ανάγνωση μια απολαυστική εμπειρία.
            Ο Τόρου Βατανάμπε είναι φοιτητής, ένας φυσιολογικός φοιτητής, λίγο απόκοσμος, λίγο ευαίσθητος, λίγο παράξενος, πολύ ειλικρινής και ντόμπρος, εν μέρει σαρκικός, εν μέρει πνευματικός, αρκετά ηθικός. Μένει στην εστία, όπου ακολουθεί μια τυπική καθημερινότητα. Ωστόσο γύρω από αυτόν κινούνται άτομα με ιδιαιτερότητες που σε συνδυασμό μαζί-του λειτουργούν παράδοξα και συχνά άκρως αντισυμβατικά. Ο φίλος-του Κιζούκι αυτοκτόνησε και το κορίτσι του τελευταίου (και φίλη του Τόρου), η Ναόκο, περνά ψυχολογικές διαταραχές και κλείνεται σε ένα σανατόριο στο βουνό, όπου όλα χαρακτηρίζονται από μια ήρεμη αλλά δημιουργική μακαριότητα. Εκεί ο Τόρου, σε επίσκεψή-του, γνωρίζει τη μεγαλύτερη σε ηλικία μουσικό Ρέικο και οι τρεις-τους αλληλεπιδρούν σε μια προσπάθεια αυτοβελτίωσης όλων. Πίσω στο Τόκιο ο Τόρου κάνει παρέα με έναν ευφυή, κυνικό γυναικά, τον Ναγκασάβα, και την κοπέλα-του τη Χατσούμι, ενώ γνωρίζει μια ιδιαίτερη συμφοιτήτριά-του, τη Μιντόρι, η οποία διακρίνεται για την ακόρεστη σεξουαλικότητά-της και την αχόρταγη τάση για ζωή.
            Η υπόθεση απλώνεται σταδιακά και από σκηνή σε σκηνή, από διάλογο σε διάλογο, γνωρίζουμε καλύτερα τα πρόσωπα και ακολουθούμε τον ιστό που επεκτείνεται προς διάφορες κατευθύνσεις δημιουργώντας ένα ευρύ σκηνικό. Η καθημερινότητα παρουσιάζεται απολαυστικά ρεαλιστικά, χωρίς να κουράζει αλλά με τρόπο που να δημιουργεί πολλαπλά ερείσματα για την κατανόηση του συνολικού πλάνου της ζωής του Τόρου. Ο πρωταγωνιστής είναι πολύ διαφανής, πολύ διαυγής, καθώς όλα όσα κάνει έχουν την καθαρότητα του γυαλιού, χωρίς αυτό να σημαίνει αλάνθαστη συμπεριφορά ή ηθική τελειότητα. Είναι ένας απλός νέος που δεν παρεκκλίνει από την υποσυνείδητη αθωότητά-του μέσα στην οποία χωράνε και μικρά ανθρώπινα λάθη.
            Μίλησα και πριν για τη βελούδινη γραφή, με δόσεις ποιητικότητας κι αυτό που λένε στον κινηματογράφο «φωτογραφία»: φροντισμένα τοπία, ειδικά οι σκηνές στο βουνό, αλλά και προσεκτικά, ρεαλιστικά αποδοσμένα τα μέρη και οι διαδρομές στην πόλη. Όλα είναι τοποθετημένα στην απόλυτη φυσικότητά-τους κι ο αναγνώστης τα εκλαμβάνει ως κομμάτια μιας καθαρόαιμης αφήγησης που δεν κάνει τρικ, έστω και αν οι καμπές που συμβαίνουν σταδιακά, απόλυτα φυσιολογικές και προετοιμασμένες κι αυτές, δεν αφήνουν το μυαλό να βαρεθεί.
            Ο ιάπωνας μυθιστοριογράφος έχει επιλέξει συνειδητά να αφαιρέσει από το κείμενό-του στοιχεία της ιαπωνικής κουλτούρας, αφήνοντας όσα είναι κοινά σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Έτσι, το έργο-του θα μπορούσε να εξελίσσεται οπουδήποτε. Με αυτόν τον τρόπο, καθαιρούνται τα τείχη της ηθογραφίας ή του γραφικού παραδοσιακού και το μυθιστόρημα γίνεται άπατρι αλλά μαζί και διεθνές. Από την άλλη, οι δόσεις σεξουαλικότητας με τις οποίες βρίθει το έργο, χωρίς να φτάνουν στο πορνό, το φλερτάρουν αναδεικνύοντας τη σαρκικότητα ως διαχρονικό στοιχείο του ανθρώπου αλλά και ως σύγχρονο σύμπτωμα μιας ελεύθερης (ασύδοτης;) κοινωνίας.  

            Θα επιχειρήσω να δώσω τη δική-μου ερμηνεία στο όλο εγχείρημα, προτού διαβάσω απόψεις Ελλήνων και ξένων που έχω συγκεντρώσει. Κι αυτό το έκανα, γιατί τόσο πολύ βυθίστηκα μέσα στη μαγεία του μυθιστορήματος, που είπα «αυτό είναι λογοτεχνία, γνήσια, καθαρή, παγκόσμια…». Έτσι, ακόμα κι όταν έκλεινα το βιβλίο, η σκέψη των σελίδων-του στριφογύριζε στον νου-μου.
            Θεωρώ ότι το “Νορβηγικό δάσος” (από τραγούδι των Beatles) αφορά την ενηλικίωση και τον έρωτα, ως στοιχεία αλληλένδετα, από τα οποία το δεύτερο επηρεάζει με πλείστους τρόπους τη ζωή και το θάνατο των ανθρώπων. Ο Τόρου είναι ο απλός μέσος άνθρωπος, όχι κάτι ακραίο, όχι κάτι ιδιαίτερο, εκτός βέβαια από τις ιδιαιτερότητες που έχουμε όλοι-μας και μας κάνουν ξεχωριστούς. Συναντά ανθρώπους γύρω-του, καθώς βγαίνει από την εφηβεία, φίλους που αυτοκτονούν στη δίνη των συναισθηματικών-τους μεταπτώσεων, κι άλλους που κυνικά χρησιμοποιούν το σώμα ως πηγή φευγαλέων ηδονών.
            Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι δύο κοπέλες συμβολίζουν δύο κόσμους σεξουαλικότητας, τον κόσμο της αθωότητας και τον κόσμο της ηδονής. Από τη μία η Ναόκο, που λειτουργεί με τη συστολή της νιότης, αγαπά χωρίς να ζητά, δίνεται χωρίς να προκαλεί, κάνει έρωτα όπως θα έκανε μια συζήτηση και βέβαια μόνο με ανθρώπους με τους οποίους συνδέεται στενά, ούτε καν με το πρώτο-της αγόρι. Η απώλειά-του την κλονίζει και ο ψυχισμός-της διασαλεύεται, ακριβώς επειδή διασαλεύτηκαν τα θεμέλια των σχέσεών-της με τους άλλους. Από την άλλη, η Μιντόρι είναι πιο δραστήρια, σκόπιμα προκλητική, ηδονοθήρας, δίνεται βουλιμικά, επιζητεί την ανδρική επιβεβαίωση, ορμά και κυνηγά σαν θηρευτής, είναι αθυρόστομη, εκφράζει τις φαντασιώσεις-της και επινοεί καινούργιες. Η σεξουαλικότητα είναι μια διαφυγή, την οποία χρησιμοποιεί για να εξισορροπήσει την πεζότητα της ζωής αλλά και βασικό ένστικτο που την κάνει διεκδικητική και αδηφάγα. 
            Ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο πόλους κινείται ο άνθρωπος. Έχει ένα ένστικτο φιλήδονο, σαρκικό, ενστικτώδες, αλλά και μια ψυχή αθώα που θα ήθελε τα πράγματα να είναι πιο απλά και πιο φυσικά. Ο πρώτος γίνεται κατά καιρούς πηγή ελευθερίας αλλά και ανισορροπίας, ενώ ο δεύτερος εγκλωβίζεται μερικές φορές στα «πρέπει» και πλακώνεται από το βάρος-τους.
          
 
   Το έργο έχει πλείστους χειμάρρους και λιμνούλες, για να εξαγάγουμε μια κεντρική ερμηνεία, θα πρέπει να φέρουμε τα πολλά ρυάκια-του σε ένα κεντρικό ποτάμι. Αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά είναι ίσως και η πηγή του προβληματισμού, η βάση της προσπάθειας να εκτιμήσουμε τα μέρη μέσα στο σύνολο και να δούμε τις καθημερινές σχέσεις μέσα σε ένα συνολικό φωτογραφικό άλμπουμ με κοινό άξονα.
Πολλοί έλληνες μπλόγκερς (βιβλίο και βιβλίο, πανδοχείο, ανάγνωση, librofilo,  annabooklover, ναυτίλος κ.ο.κ.) μίλησαν και παλιότερα για το βιβλίο και είδαν πόσο δυτικός είναι ο Μουρακάμι, πόσο λίγο Ιάπωνας, πράγμα που δεν είναι καλό ή κακό από μόνο-του, αλλά είναι δείγμα μιας παγκοσμιοποίησης που βρίσκει κοινά μονοπάτια να περάσει.
Ολόκληρη η ταινία (χωρίς όμως αγγλικούς υπότιτλους) εδώ:
[Δημοσιεύτηκε στο In2life την 1η Αυγούστου 2012 ]

Πατριάρχης Φώτιος
 
 
Haruki Murakami
"The Norwegian Wood"

           What is pleasure in literature? I am always looking for texts that combine "business with pleasure" in a literal basis. Among the easy best-sellers and the cantankerous elite texts, can a great writer harmonize deep reflection, (potential) innovation in form and accessible writing? Murakami has joined the list of those who can.
            It has been a long time but I have finally found a book to get lost in. The way the Japanese author writes, it is like this magic carpet spreads under our feet, this velvet touch that helps the foot to walk, attracts the reader on a steady course in the lives of the characters. Murakami confirms his reputation and manages to stretch out in front of us a seductive narrative sheet. My text starts poetically, because I want to stay as long as possible, not in a similar atmosphere (the novel is not distinguished by a part of poetry) but in a climate that makes reading an enjoyable experience.
           Toru Watanabe is a student, a normal student, and a little eerie, a little sensitive, a little weird, very frank and outspoken, partly sensual, partly spiritual, and moral. He lives in the university’s accommodation and follows a standard daily routine. But the people that move around him have some peculiarities in combination with him function paradoxical and often highly unconventional. His friend Kizuki committed suicide and his girlfriend (who is also a friend of Toru), Naoko, faces psychological disorders so she goes to stay in a sanatorium in the mountains, where everything is characterized by a quiet but creative bliss. There Toru, in a visit, meets Reiko who is an older musician and the three interact in an attempt for self-improvement. Back in Tokyo, Toru makes friends with a smart, cynical womaniser, Nagasawa, and his girlfriend Hatsumi, he also meets Midori an intriguing fellow student, who is known for her insatiable sexuality, and her insatiable trend for life.
          The case unfolds gradually from scene to scene, from dialogue to dialogue; we start to get to know better the people and follow the marrow that extends in various directions, creating a wide setting. Everyday life is presented delightfully realistic, without tiring, but in a way that creates multiple foundations for understanding overall Toru’s life plan. The protagonist is very transparent, very clear, and everything he does has the clarity of glass without that meaning that his behaviour is flawless or that he is perfectly moral. He is a simple young man who does not derogate from his subconscious innocence in which small human errors fit.
          I have talked before about the velvet poetic writing and what they call in the film industry "photography": well tended landscapes, especially mountain scenes, but carefully, realistically given locations and city routes. All are located in the absolute naturalness, and the reader perceives them as pieces of a pure storytelling that does play tricks, even if the bends that occur gradually, and prepared perfectly normal, they do not let your mind get bored. 
       The Japanese novelist has consciously chosen to remove from the text elements of Japanese culture, leaving what is common to the entire civilized world. Thus, the project could be developed anywhere. This way, by throwing down the walls of localization or the graphic traditions, the novel becomes stateless but at the same time international. On the other hand, the dose to which sexuality is in the novel, without making it into porn, highlights the timeless human element of sexual lust, but also as a contemporary symptom of a free (unrestrained?) society.
         I will try to give my own interpretation to the whole project before you get the chance to read Greek and foreign views that I have collected about it. And what I did, because I was so immersed in the magic of the novel, that I said "this is literature, pure, perfect and for the whole world to see...". So even when I had finished the book, my thoughts kept going back to it.
         I think the "Norwegian Wood" (from a Beatles Song) talks about adulthood and love, as interrelated elements, of which the latter mostly affects ways of life and death of people. Toru is the simple average person, not something extreme, not anything special, except that the peculiarities, which we all have that makes us special. He meets the people, as goes through puberty, friends who commit suicide in the midst of their emotional transitions, and others who cynically use the body as a source of fleeting pleasures.
         In this context, the two girls symbolize sexuality two worlds, the world of innocence and the world of pleasure. On the one hand, Naoko, who works with the contraction of youth, loves without asking, is given without cause, makes love like she would a conversation, and of course only with people whom she feels close to, not even her first boyfriend. The loss of her boyfriend shakes her mental balance, because the foundations she had in her relations with others have been destroyed. On the other hand, Midori is more active, deliberately provocative, lust seeking, bulimic, seeks confirmation from men, and rushes like a predator hunting, in Rabelaisian prose, expresses her fantasies and invents new ones. Sexuality is an escape, which she uses to balance the prosaic of life and the basic instinct that makes her assertive and voracious.
         Between these two poles man operates. He has an instinct sensual, carnal, visceral, and an innocent soul who would like things to be simpler and more natural. The first is at times a source of freedom and imbalance, while the second is sometimes trapped in a "must" and oppressed by the weight of them.
        The novel is mostly streams and ponds to extract a central interpretation; it should bring the streams in a central river. This is not easy, but it is probably the source of the problem, the basis of trying to appreciate the parts into the whole and see the everyday relations in a comprehensive photo album with a common axis.
         Many Greek bloggers have talked previously about the book and saw how Western Murakami is, how little Japanese, which is neither good nor bad, but it is a sign of globalisation finding common paths to cross. 
   
                                                                                          Bookmark

41 comments:

Katerina The KM Projects said...

Έχω ακούσει τόσα πολλά για τον Μουρακάμι. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να διαβάσω το Νορβηγικό Δάσος.

ναυτίλος said...

Πατριάρχη, σε ευχαριστώ για την αναφορά. Ένα υποβλητικό και γλυκό μυθιστόρημα από τον Μουρακάμι. Ωστόσο, σαφώς κατώτερο κατά τη γνώμη από το Κουρδιστό πουλί. Δεν μου άρεσαν τα τελευταία του κεφάλαια, όπου πιστεύω ότι έχασε το ρυθμό του και το βίασε.Η σχέση με τη Ρέικο που μου φάνηκε πολύ "στημένη, η φυγή του και κάποιος "διδακτισμός", μου χάλασαν τη συνολική εικόνα.
Κρίμα που και τις δυο φορές που εκδόθηκε, το μετέφρασαν από τα αγγλικά. Έλεος, δεν μπορεί να βρεθεί για ένα, μάλλον, best seller ένας μεταφραστής από τα ιαπωνικά; Πάντως στο επόμενο βιβλίο του Μουρακάμι που θα κυκλοφορήσει σύντομα, το περίφημο
1Q84, δηλώνεται ως μεταφράστρια η Μαρία Αργυράκη, που απ όσο ξέρω είναι μεταφράστρια Ιαπωνικών. Μόνο τρεις γνωρίζω ότι διαθέτουμε για τη λογοτεχνία. Βέβαια οι εκδόσεις Ψυχογιός δεν μπαίνουν στον κόπο να δηλώσουν στον ιστότοπό τους από ποια γλώσσα θα μεταφραστεί το βιβλίο...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κατερίνα,
καλωσόρισες στην παρέα-μας.
Ίσως πρέπει να ακούσουμε τον Ναυτίλο που θεωρεί το Κουρδιστό πουλί ανώτερο κι έτσι να αρχίσεις από εκεί.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ναυτίλε,
ο επαγγελματισμός των καλών ιστολόγων φαίνεται στο πρόσωπό-σου.
Φυσικά και πρέπει η μετάφραση να γίνεται αν είναι δυνατόν από τη γλώσσα του πρωτότυπου
Γενικότερα, οι πληροφορίες που μας προσφέρεις είναι σημαντικές. Τρεις μεταφραστές από τα ιαπωνικά νομίζω ότι φτάνουν, αρκεί να επιλέγουν ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η Ιαπωνία -και έχει πολλά!

"Κουρδιστό πουλί" λες; Ε τότε θα το βάλω στα υπόψη.
Πατριάρχης Φώτιος

desperado said...

Καλησπέρα σε όλους,

έχει κάποιος από εσάς άποψη για το ποια από τις δύο εκδόσεις(ωκεανίδα- ψυχογιός) να προτιμήσω;

Ιω said...

οι εκδόσεις Ψυχογιός - σε αντίθεση με την αγγλόφωνη έκδοση, που περιέχει σε έναν τόμο όλο το έργο - τήρησαν την εκδοτική διαδικασία που τηρήθηκε και στο πρωτότυπο. Εκδίδουν το έργο σε τρεις χωριστούς τόμους. Η ωραία μετάφραση της Μαρίας Αργυράκη έχει γίνει απευθείας από το ιαπωνικό πρωτότυπο.

Pellegrina said...

η δικη μου αναγνωση(του Μουρακαμι γενικά) ειναι διαφορετική: ο Μουρακαμι ΔΕΝ ειναι"δυτικός' πρόκειται για κόλπο,κι εκει ειναι το υστικό της ανεξηγητης "μαγειας" του,ακομα και στις πιο ρεαλιστικές του στιγμές: με εντελώς δυτικό ρουχο φερει μια ιαπωνικη ψυχή και με αυτο εννοω τη θρησκεία. Ο δυτικός άνθρωπος φερει τον αγωνα του ανθρωπου μεσα στον πατερναλιστικό μονοθεϊσμο,ειναι η"απελευθερωση'απόπατρικά δεσμά.κατι τετοιο ειναι ανυπαρκτο στοΜουρακαμι,και γι αυτο,και στα πιο μελαγχολικά του εργα(η μελαγχολία ειναι ειδος ηδονης)δεν υπαρχει απαισιοδοξη ματιά του κόσμου.Ουτε αισιόδοξη,υπάρχει μια αισθηση συμφιλίωσης και αρμονιας με τα πάντα.υπαρχειδηλαδή τουπόβαθρο μιας πολΥθεϊστικής κουλτούρας.
9υγ:εχετε δει μανγκα ή ιαπωνικά καρτούν; αυτο τοναπ΄σιτευσο συνδυασμό σκληρότητας,αξιών καισυναισθηματων φιλίας και αγάπης σε ενα σφιχτο χορευτικό συνολο;Μια λαιτ ("δυτική")εκδοχη αυτης της ενοτητας,χτισμενη σκηνη τη σκηνη,ειναι ο Μουρακάμι.

NYT Review of Books said...

Θα συμφωνήσω με τον Ναυτίλο. Το Νορβηγικό Δάσος δεν είναι -κατά τη γνώμη μου- από τα καλύτερα έργα του Μουρακάμι. Σαφώς ανώτερα είναι το Κουρδιστό Πουλί (κατά τη αποψή μου, αριστούργημα) και το Kafka on the shore).
Δεν παύει όμως και το Νορβηγικό Δάσος να διακρίνεται από την ιδιαίτερη γοητεία της απλότητας τής γραφής του Μουρακάμι. Μιλάει για σημαντικά και βαθιά πράγματα και χτίζει αλησμόνητους χαρακτήρες με απλό και αβίαστο τρόπο. Σε βάζει σιγά-σιγά μέσα στον κόσμο του βιβλίου κι αφού το έχεις ολοκληρώσει και κλείσει, διαπιστώνεις με έκπληξη ότι αυτός ο κόσμος με κάποιον τρόπο σε ακολουθεί.

Στο μεγαλύτερο μέρος των μυθιστορημάτων του, ο Μουρακάμι περιγράφει σκηνές της καθημερινότητας, μερικές φορές κάπως άτεχνα και απλοϊκά -δε νομίζω ότι διακρίνεται για το στυλ του. Επίσης χρησιμοποιεί τον μαγικό ρεαλισμό, αλλά όχι με τον κάπως εφετζίδικο τρόπο των λατινοαμερικανών συγγραφέων. Ο Μουρακάμι το κάνει λίγο παιδιάστικα και με απόλυτη φυσικότητα, ενώ παράλληλα σου περιγράφει εντελώς πεζά πράγματα, όπως π.χ τι ακριβώς παρήγγειλε ο τάδε ήρωας στο εστιατόριο.

Μένει από τα βιβλία του ένα κλίμα κι ένα νόημα που δεν είναι νομίζω εύκολο να περιγραφεί, ξέρω όμως ότι περιέχει μια βαθιά και σύνθετη -αν μπορώ να το πω έτσι- συγκίνηση.

Εγώ, πάντως, όταν έκλεισα το Κουρδιστό Πούλί και το Kafka on the shore, ένιωσα κάπως έτσι: "Για σκέψου! αυτός ο άνθρωπος τα είχε όλα αυτά μέσα στο μυαλό του, και βρήκε τον τρόπο να μου τα πει!"

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νομίζω ότι ο μεγάλος συγγραφέας είναι ακριβώς αυτό που παρουσιάζετυε, όχι μόνο για το "Νορβηγικό δάσος", αλλά και για τα άλλα-του έργα: απουσία εφέ, απλότητα αλλά και εμβάθυνση, διαύγεια στην αναζήτηση των ατραπών της ζωής. Με άλλα λόγια ο μεγάλος δημιουργός λέει τα αυτονόητα με ιδιαίτερο τρόπο και μας βοηθά να ξαναδούμε τον άνθρωπο με άλλο μάτι.
Μου αρέσουν οι ψηφίδες με τις οποίες σκιαγραφήσατε το συγγραφικό-του προφίλ, ειδικά σε μας που δεν έχουμε διαβάσει πολλά έργα-του.
Πατριάρχης Φώτιος

Sue G. said...

Καλημέρα, Πατριάρχα
το "Νορβηγικό δάσος" είναι ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα του Μουρακάμι, και είναι φυσικό, να έχει κάποιες ατέλειες. Το "Κουρδιστό Πουλί", απ' την άλλη, είναι πιο προσεκτικά και σφιχτά μα το ίδιο κομψά δουλεμένο. Να προσθέσω σ' αυτά που αναφέρουν οι πιο πάνω "θαμώνες" του Cafe περί μετάφρασης πως στα ελληνικά, το "Κουρδιστό Πουλί" μεταφράστηκε από τα αγγλικά. Δεν ξερω εάν και κατά πόσο ο έλληνας μεταφραστής έχει επέμβει στο μυθιστόρημα, μα η αγγλική μετάφραση -που έγινε απευθείεας από τα ιαπωνικά- έχει υποστεί βαριά την επίδραση του μεταφραστή του - εκείνος επέλεξε να παραλείψει κάποια κεφάλαια από το πρωτότυπο ενώ κάποια άλλα τους άλλαξε τη σειρά...

Δηλαδή, ως αναγνώστες, διαβάζουμε στην ουσία την εκδοχή του άγγλου μεταφραστή κι όχι αυτό που έγραψε ο Μουρακάμι.... :-)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Sue,
όπως το ακούω, είναι εγκληματικό.
Και απορώ γιατί ο Μουρακάμι και ο εκδότης-του έδωσε την άδεια για κάτι τέτοιο.
Προφανώς κάθε μεταφραστής δίνει το στίγμα-του -κυρίως ως προς το ύφος- στο έργο, αλλά για φαντάσου πόσες εκδοχές ενός κειμένου θα είχαμε αν κάθε μεταφραστής (στην έκδοσή-του στη γλώσσα-του) έκοβε και έραβε όπως ήθελε.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

παρελειψε κεφάλαια και άλλαξε τη σειρά;;;; Ο μ ε τ α φ ρ α σ τ ής;(οσο ζω μαθαινω)

Sue G. said...

Πατριάρχα,

διάβασα την σχετική πληροφορία κάνοντας μία έρευνα πριν γράψω την ανάρτησή μου για το "Κουρδιστό πουλί". Στην σελίδα του βιβλίου στην wikipedia, στην παράγραφο για την μετάφραση αναφέρει μόνο "notable differences between the Japanese and English versions" ενώ ένα άρθρο του μεταφραστή σχετικά μ' αυτό δεν είναι πλέον διαθέσιμο. Θα ψάξω να βρω το άρθρο στο οποίο βασίστηκα και θα επανέλθω.

Πιθανότατα, Pellegrina, η επέμβαση αυτή να έγινε με την άδεια (και ίσως την βοήθεια) του ίδιου του Μουρακάμι προς όφελος της μετάφρασης.

Pellegrina said...

αλλο αυτο,βεβαια

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εγώ εξακολουθώ,
αν ισχύει βέβαια η πληροφορία της Sue (περιμένουμε επιβεβαίωση),
να απορώ πώς ο Μουρακάμι κάνει δύο διαφορετικές εκδοχές, μία ιαπωνική και μία αγγλική. Κι οι δύο έγκυρες, αλλά ποια είναι εντέλει η πραγματική μορφή του βιβλίου;
Κι αν είχε γνώμη λ.χ. για τη ρωσική έκδοση, θα έκανε κι εκεί περικοπές, αλλαγές και μετατοπίσεις; Κι αυτά τα κεφάλαια που λείπουν είναι τόσο "ιαπωνικά", για να παραλειφθούν;
Απορώ μ' αυτούς τους ελιγμούς.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...
This comment has been removed by the author.
Pellegrina said...

εμένα πάλι δεν μου κανει αυτο εντυπωση: δεν υπάρχει σταθερη μορφη ενος μυθιστορηματος,παρα μονο σμβατικά.Συνηθως τη συμβαση την κανει ο κεδότης-αφου εκδοθηκε δεν μπορει μετα να αλλαξει.Εχω μυθιστορηματα που,ωςανεκδοτα,αρα στα χερια μου αποκλειστικά,τα επεξεργάζομαι συνέχεια. Ετσι κι αλλιως ο συγγραφεας δεν ειναι ποτε ικανοποιημενος.ναι,τον καταλαβαινω τον Μουρακαμι,μπορεις να το κανεις αυτο (τιςπαραλλαγες), γιατι,ξανα,ΔΕΝ υπάρχει η μια μορφη,παρά μονο συμβατικά

Δημήτρης Αλεξίου said...

Καλησπέρα σας!

Κι εγώ έχω διαβάσει το Νορβηγικό δάσος και το Σπούτνικ αγαπημένη. Περισσότερο απ' όλα μου έκανε εντύπωση η σχεδόν παντελής έλλειψη ιαπωνικής κουλτούρας στο βιβλίο. Δε θα ήθελα να ήταν φολκλόρ αλλά μου έκανε τόσο μα τόσο δυτικότροπο που σχεδόν με ξένισε. Αν δεν ήταν τα ονόματα , οι τοποθεσίες και κάνα δυο φαγητά που αναφέρονται θα νόμιζα ότι πρόκειται για αμερικάνο συγγραφέα. Σε σχετική συζήτηση έμαθα κι εγώ ότι υπάρχει περίπτωση στην αγγλική του μετάφραση - από την οποία μεταφράζουμε κι εμείς- να "δυτικοποιείται" το βιβλίο. Τι να πω... Μου άρεσε πάντως κι ας μην είμαι φαν της αμερικάνικης λογοτεχνίας (που έτσι μου έμοιαζε)
Χαιρετώ

NYT Review of Books said...

Καλησπέρα. Σε συνέντευξή του, ο Μουρακάμι έχει πει ότι ενώ δεν ξαναδιαβάζει τα έργα του στο πρωτότυπο, τον ενδιαφέρει πολύ η μετάφρασή τους στα Αγγλικά και διαβάζει την αγγλική εκδοχή σαν ένα διαφορετικό βιβλίο που έγραψε κάποιος άλλος -κάτι που του αρέσει πολύ (δεν θυμάμαι αν δήλωσε ότι παρεμβαίνει κιόλας στη μετάφραση).

Πάντως είναι και ο ίδιος μεταφραστής βιβλίων από τα αγγλικά στα ιαπωνικά -έχει δηλώσει ότι αυτό τον ανανεώνει.

Sue G. said...

Το σχόλιο στο οποίο βασίστηκα είναι το εξής:

"... It is regrettable, however, that the English version has been subjected to extensive cutting, undoubtedly under pressure from the publisher." - Yoshiko Yokochi Samuel, World Literature Today

Τώρα που το ξαναδιαβάζω, έχω μια επιφύλαξη - ίσως να ήταν μια υπερβολή της στιγμής από την πλευρά της κριτικογράφου αλλά δεν βρήκα πουθενά καμμία διάψευση για κάτι τόσο σοβαρό, ή έστω μια αντίθετη άποψη.

Μαρία Ξυλούρη said...

Να συμφωνήσω κι εγώ ότι σε σύγκριση με το Κουρδιστό πουλί και το Kafka on the Shore το Νορβηγικό δάσος, παρότι απολαυστικό, είναι λιγότερο σημαντικό (και μάλλον λιγότερο μουρακαμικό) σαν έργο.

Από εκεί και πέρα, στο θέμα της μετάφρασης του Μουρακάμι στα αγγλικά, νομίζω αυτή η συζήτηση μεταξύ επιμελητή και μεταφραστών λύνει αρκετές απορίες: http://www.randomhouse.com/knopf/authors/murakami/complete.html

Σε περίληψη, όπως το καταλαβαίνω τουλάχιστον (και με βάση κι άλλες πηγές - δίνω μόνο το παραπάνω λινκ γιατί το κρίνω βασικότερο), στο Κουρδιστό πουλί έγιναν όντως κάποιες περικοπές στη μετάφραση. Αυτές οφείλονταν κυρίως στο άγχος του εκδότη για το μέγεθος του βιβλίου και στο ότι κρίθηκε ότι το βιβλίο δεν ήταν αρκετά επιμελημένο (στην Ιαπωνία ο ρόλος του editing, από ό,τι καταλαβαίνω, είναι πολύ πιο περιορισμένος).* (Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εκείνο τον καιρό ο Μουρακάμι δεν ήταν το όνομα που είναι τώρα στη Δύση.) Σύμφωνα με κάποιους, αυτός είναι και ο λόγος που η ιστορία των αδελφών Μάλτα και Κρέτα Κάνο μοιάζει να μένει κάπως ξεκρέμαστη (άλλοι διαφωνούν σε αυτό).

Από εκεί και πέρα, υπάρχει και μια τάση κάποια πιο ιαπωνικά στοιχεία στο έργο του να απαλύνονται για να μην ξενίζουν τον δυτικό αναγνώστη (π.χ. το όνομα μιας ιαπωνικής αλυσίδας εστιατορίων να αλλάζει με μιας δυτικής, κάποια τυπικά ιαπωνικά φαγητά που τρώνε οι ήρωες να μετονομάζονται σε κάτι πιο generic).

Όλες αυτές οι αλλαγές όμως δεν γίνονται ερήμην του συγγραφέα. Από ό,τι καταλαβαίνω, ο ίδιος συμφωνεί με αυτές. Επιπλέον, το ότι ο Μουρακάμι έχει ζήσει χρόνια στις ΗΠΑ και είναι πολύ επηρεασμένος από την βορειοαμερικάνικη κουλτούρα παίζει κι αυτό σημαντικό ρόλο. Νομίζω ότι σε σχέση με την δική του αίσθηση της ιαπωνικής ταυτότητας είναι πολύ διαφωτιστικό το Underground, το βιβλίο που έγραψε για την επίθεση με σαρίν στο μετρό του Τόκιο: κατά κάποιο τρόπο, είναι και μια απόπειρα επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης του με την πατρίδα του, μετά από ένα μεγάλο διάστημα απουσίας.

Τελευταία σημείωση (και να με συγχωρέσετε για το μέγεθος του σχολίου), έχω την αίσθηση ότι μια πιο νέα γενιά ιαπώνων λογοτεχνών ούτως ή άλλως μοιάζει πιο στραμμένη προς τη Δύση, και είναι για μένα πολύ λογικό - η ίδια η χώρα είναι πλέον στραμμένη προς τη Δύση. Ο μικρός Μουρακάμι (ο Ριού), για παράδειγμα, μοιάζει, στο λίγο που τον έχω διαβάσει, κι αυτός αρκετά δυτικός, όπως και η Μπανάνα Γιοσιμότο, όπως και η Γιόκο Ογκάουα. Θέλω να πω, η Ιαπωνία για την οποία γράφουν δεν είναι η Ιαπωνία του Τανιζάκι ή του Μισίμα.


*Φυσικά, τώρα που έχει γίνει τεράστιο όνομα, ούτε να διανοηθούν να κόψουν σελίδες (αν και κατά τη γνώμη μου το ΙQ84 θα γινόταν πολύ καλύτερο αν το είχαν κάνει). Αν δεν κάνω λάθος, σε συνέντευξή του με αφορμή την κυκλοφορία του IQ84 στα αγγλικά, ο ένας από τους δύο μεταφραστές του βιβλίου είχε δηλώσει ότι πλέον, ακόμα και σημειώσεις του Μουρακάμι σε χαρτί υγείας θα εκδίδονταν πανεύκολα και χωρίς αλλαγές.

NYT Review of Books said...

@ Μαρία Ξυλούρη: Διαβάζοντας το σχόλιό σας, συνειδητοποιώ ότι έχετε απόλυτο δίκιο: οι ιστορίες των αδελφών Κάνο είναι λίγο ξεκρέμαστες.

Συμφωνώ επίσης και με τις υπόλοιπες επισημάνσεις σας, σε σχέση με τη "δυτικότητα" του έργου.

Ως προς τον Μισίμα, ας μην ξεχνάμε ότι η "ιαπωνικότητά" του είχε ιδεολογικό προσανατολισμό. Επεδίωκε να αναθερμάνει και να ενισχύσει τον ιαπωνικό εθνικισμό και τις ιαπωνικές αξίες, απέναντι στον κίνδυνο επικράτησης του δυτικού τρόπου ζωής με τις αξίες του.

Μαρία Ξυλούρη said...

@NYT Review of Books Σχετικά με τον Μισίμα: Σαφώς. Ήταν και μια αντίδραση, αν δεν κάνω λάθος, στην ταπείνωση της ήττας της Ιαπωνίας. Έχω την εντύπωση ότι ακριβώς λόγω της ήττας η "εκδυτικοποίηση" της χώρας ήταν κάπως βίαιη. (Και έχει ενδιαφέρον ότι η χώρα για σημαντικό μέρος της ιστορίας της ήταν κλειστή στις έξωθεν επιρροές, ακόμα και στο εμπόριο κ.λπ.)

Pellegrina said...

τελικα ειμαι μονη μου σε αυτο που διαισθανομαι στον Χ.Μ.-εχω ομως διαβασει πολυ λιγοτερο αποσας.ισως διαισθανομαι υποκειμενικά,ο,τι μου αρεσει να διαισθάνομαι.ο,τι θα ήθελα εγω να αξιοποιήσω.. Εν παση περιπτωσει ομως,γιατι το θεμα της "δυτικότητας" ενος συγχρονου Ιάπωνα-στο κατω κατω η συγχρονη Ιαπωνία από πολλές απόψεις "δυτική" χωρα ειναι-εχει ΤΟΣΗ σημασία;επιπλέον,βλέποντας φωτο πόλεων σαν το Τόκυο,μου φιανεται αστειο να συζητούν για "δυτικότητα"ανθρωποισανεμας,που ζουν σε μια πόλη σαν την Αθηνα..Τι ξερουμεσ την Ελλάδα από "δυτικότητα",σε κλίμακα τέτοιων μεγαλουπόλεων και τετοιων παγκόσμιας εμβέλειας κοινωνιών;Αληθεια, τι οριζετε ως "δυτικότητα"; τα μερη,τα ονόματα,τους μπιτλς και τα φαγητά;Οταν τα βαζουμε αυτα σε ενα ελληνικό βιβλίο γινόμαστε "δυτικοί";

τα της μεταφρασης μονο για το Μουρακαμι ισχυουν;Αυτο με το χαρτι τουαλετας που ο,τι κι αν εγραφε πανω θα εκδιδόταν,ειναι κατι καλό;Αν εγω ημουν διασημη συγγραφεάς,θα ημουν πάρα πολύ αυστηρη(απέναντι στον εαυτό μουεννοω)σε σχεση με το τι εκδιδεται με την υπογραφή μου

M said...
This comment has been removed by the author.
Μαρία Ξυλούρη said...

@Pellegrina, μιλώ μόνο για μένα: δεν με ενοχλεί διόλου που ο Μουρακάμι, όπως τον διαβάζω εγώ τουλάχιστον, μοιάζει να ισορροπεί μεταξύ ιαπωνικού και δυτικού στοιχείου, και δεν θα διαφωνήσω για τη θέση της Ιαπωνίας σήμερα σε αυτό που αποτελούμε Δύση. Ίσα ίσα, προσπάθησα να εξηγήσω ότι σε εμένα δεν φαίνεται τόσο παράλογο που δεν μας ακούγεται αρκετά Ιάπωνας ο Μουρακάμι. (Στο κάτω κάτω, πόσα ξέρουμε εμείς για το πώς είναι οι Ιάπωνες σήμερα για να κρίνουμε πόσο Ιάπωνες είναι εντέλει;)

Όσο για το τελευταίο σχόλιο περί χαρτιού τουαλέτας, μετέφερα δήλωση του μεταφραστή, κι είναι, ελπίζω, σαφές από την παρένθεσή μου για το IQ84 ότι ΔΕΝ το θεωρώ θετικό αυτό. (Η δική μου άποψη για το IQ84 -μπορεί και να έχω άδικο, βέβαια, πάντως αυτό μου άφησε εμένα το βιβλίο- είναι ότι αντιμετωπίζεται ως αριστούργημα περίπου από κεκτημένη ταχύτητα, λόγω της βαρύτητας του ονόματος του συγγραφέα και όχι λόγω της βαρύτητας του ίδιου του βιβλίου.)

Pellegrina said...

ναπροσδιορισω λιγοπιο συγκεκριμενατο"μη δυτικό"πουδιαισθάνομαι: τουλειπει σεμεγάλοβαθμό η συγκρουση. Ηδυτική "ψυχη"προσδιορίζεται συγκρουσιακά,ακομα κιοταν ειναιμιαμοναχικη"ελευθερη" ψυχηενοςδυγχρονουφοιτητή στοπανεπιστήμιο.καθορίζεται συγκρουόμενος ακομακαι με τονευατοτου,εχει τηνεννοια τηςπροοδου,της αλλαγης,της αντιπαρθεσης.Αυτο ειναι πολυ αναιμικο στο Μουρακαμι.υπάρχει μια μονιμη κατασταση μη συγκρουσης,ακομα και στη δραση)επιμένω..κάτω απο τα αντικεινενα και τις εικονες..)
υγ: δενπροσπαθωνα πεισω κανενα.Πιθανοτατα λεω ο,τι μουκατεβαινει (αλλα..μουκατεβαίνει!).προσπαθω να πρισδιορίσω για μενα,τι ειναι αυτο(και επειδή μου αρεσει)

Μαρία Ξυλούρη said...

@Pellegrina: Αυτή η διαφορά που λες νομίζω ότι αναπτύσσεται πολύ καλά στο The Master and His Emissary: The Divided Brain and the Making of the Western World του Iain McGilchrist, στο κεφάλαιο που αφορά την απόσταση του δυτικού τρόπου σκέψης από τον ιαπωνικό, τον κινέζικο κ.λπ. Ίσως να σε ενδιαφέρει σαν βιβλίο.

Pellegrina said...

να προσδιορισω λιγο πιο συγκεκριμενα το"μη δυτικό"που διαισθάνομαι: του λειπει σε μεγάλο βαθμό η συγκρουση. Η δυτική "ψυχη"προσδιορίζεται συγκρουσιακά,ακομα κι οταν ειναι μια μοναχικη"ελευθερη" ψυχη ενος συγχρονου φοιτητή στο πανεπιστήμιο.Καθορίζεται συγκρουόμενος ακομα και με τον ευατο του,εχει την εννοια της προοδου,της αλλαγης,της αντιπαρθεσης.Αυτο ειναι πολυ αναιμικο στο Μουρακαμι.υπάρχει μια μονιμη κατασταση μη συγκρουσης,ακομα και στη δραση)επιμένω..κάτω απο τα αντικειμενα και τις εικονες..)
υγ: δεν προσπαθω να πεισω κανενα.Πιθανοτατα λεω ο,τι μου κατεβαινει (αλλα..μου κατεβαίνει!).προσπαθω να πρισδιορίσω για μενα,τι ειναι αυτο(και επειδή μου αρεσει)

Μαρια Ξυλουρη,εννοειται,συμφωνώ μαζι σου.Απλώς εβαλα αυτο που ειπες (για το χαρτί) γενικότερα,ως θεμα συζητησης,οχι θεωρωντας οτι το υποστηριξες!

Pellegrina said...

ευχαριστώ!(ξαναγραψα το σχολιο για να το σβησω λογω φρικτης πληκτρολόγηης,αλλα ειδα το σχολιό σου και το αφηνω.Οπότε,επαναλαμβάνεται!

Μαρία Ξυλούρη said...

@Pellegrina: Μα εννοείται, συζήτηση κάνουμε. :-)

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ας διευρύνω λίγο τη συζήτηση.
Αποδεχόμαστε τον Μουρακάμι, πέρα από τα άλλα συγγραφικά-του χαρίσματα, επειδή δεν είναι πολύ απω-ανατολίτικος, δεν είναι πολύ τοπικός με περιορισμένη για μας οπτική; Θα μας πείραζε αισθητικά και ταυτοτικά να διαβάσουμε ένα πιο στενά ιαπωνικό παραμύθι, ενώ τώρα που αμερικανοφέρνει, που δυτικοτροπεί γενικά, μας αγγίζει;

Μεταφέρω το ίδιο ερώτημα στην ελληνική πραγματικότητα. ο ξένος θα δει πιο ευνοϊκά το ελληνικό ως δυτικό ή το ελληνικό ως ιδιαίτερο;
Πατριάρχης Φώτιος

NYT Review of Books said...

@ Πατριάρχη: Καλημέρα, για μένα η δυτικότητα ή μη του Μουρακάμι δεν παίζει κανένα ρόλο στην αξιολόγηση του έργου του. Το ίδιο θα ίσχυε και για την ελληνικότητα ή μη ενός ελληνικού βιβλίου. Αυτά είναι αδιάφορα, κατά τη γνώμη μου. Ένα βιβλίο είναι καλό ή κακό, με συγκινεί ή όχι, για λόγους άσχετους από τη στενότητα της κουλτούρας που απηχεί.

Ούτε πιστεύω ότι ο Μουρακάμι έχει αυτή την απήχηση επειδή δυτικοφέρνει, αλλά επειδή, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, συγκινεί πολλούς αναγνώστες ανά τον κόσμο, που είναι μάλιστα φορείς πολλών διαφορετικών πολιτισμικών καταβολών.

Άλλωστε, αν κάποιος -όπως π.χ. εγώ-αγαπά την αμερικανική λογοτεχνία, δεν χρειάζεται να καταφύγει στον Μουρακάμι. Υπάρχει μεγάλη και αξιολογότατη αμερικανική παραγωγή.

Ας μην ξεχνάμε, επιπλέον, ότι παλαιότεροιιάπωνες συγγραφείς που απέδιδαν την ιαπωνική κουλτούρα (Μισίμα, Τανιζάκι, Καβαμπάντα) αγαπήθηκαν πολύ στη Δύση. Δεν υπάρχουν κανόνες σ' αυτά, πιστεύω.

Πάπισσα Ιωάννα said...

NYTimes,
νομίζω ότι παραδέχεσαι έμμεσα δύο πράγματα που με βρίσκουν σύμφωνο:

1. μια τάση θέλει τον συγγραφέα να εκφράζει πανανθρώπινα ζητήματα, τα οποία "συγκιν[ούν] πολλούς αναγνώστες ανά τον κόσμο, που είναι μάλιστα φορείς πολλών διαφορετικών πολιτισμικών καταβολών". Επομένως, η έξοδος από τη στενή κουλτούρα της πατρίδας-του είναι ένα καλό εισιτήριο αποδοχής [Δες και το βιβλίο της Pascale Casanova "η παγκόσμια πολιτεία των γραμμάτων"].

2. υπάρχουν συγγραφείς που κερδίζουν το κοινό, αφού το εθνικό προβάλλεται ως έθνικ, ως εξωτικό, ως ιδιαίτερο μέσα στην ισοπέδωση της παγκοσμιοποίησης. Αυτή είναι η περίπτωση των Ιαπώνων που αναφέρεις ή άλλων έκ-κεντρων συγγραφέων.

Πού θέλω να καταλήξω; Το αν ο δημιουργός εκφράζει ή όχι την εθνική-του κουλτούρα παίζει ρόλο, αρκεί να τη "σερβίρει" (συγγνώμη αν ενοχλεί το ρήμα) με το έντεχνο περίβλημα της χρωματιστής ψηφίδας σε έναν κόσμο που τείνει να γίνει άχρωμος. Κι εξίσου παίζει ρόλο αν είναι διεθνοποιημένος, αρκεί να μη μοιάζει μέχρι ταυτίσεως με τον δυτικοευρωπαϊκό και αμερικάνικο πολιτισμό, αφού κινδυνεύει να θεωρεί κακέκτυπο.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...
This comment has been removed by the author.
Pellegrina said...

Ο "δυτικός" Μουρακάμι μας αγγιζει γιατι το δυτικό ειναι "παγκόσμιο" για μας. Και πάντως ειναι μια "παγκοσμιότητα" πιο οικεία από την ανατολική, Λογω παιδείας (μας).Οταν φευγουμε από το "καθαρα ελληνικό" πάμε στο δυτικό γενικά.Η απω-ανατολιτικη οπτική θα ήταν για μας μικρότερου ενδιαφεροντος (από την άποψη του μεγέθους του κοινού)

Αν λοιπόν ισχυουν κάπως αυτα (και δεν ειναι απλως δικες μου αυθαιρεσίες) για την Ιαπωνία και το Μουρακάμι,θα ισχυουν και για την Ελλάδα.

Αλλα μια ισχυρη ιδιότητα της λογοτεχνίας ειναι, -οσο κι αν οι "αναγνωσεις" (οι ερμηνειες,τα προσλαμβανόμενα στοιχεια κλπ))ειναι πολλές- να μεταδίδει το βασικό πυρηνα της "ψυχης" του δημιουργού,μια πρωταρχική δυναμη που υπάρχεικατω από τη συλληψη και την πραγμάτωση του εργου και που περικλείεται στο αποτέλεσμα. Αυτο ενυπάρχει παντα,ασχετα αν κάποιοι αναγνωστες το εντοπίζουν ενω άλλοι απλώς το διαισθάνονται. Η "εντοπιότητα" και η "παγκοσμιότητα" λοιπόν ειναι πράγματα που πρωτα πρέπει να τα νιωθει ο δημιουργός.(ΟΧι απλώς να τα "ξερει",αλλα να τα νιωθει,γι αυτο παγκόσμιοτητα δεν ειναι τα μουσικά προΙόντα,ο τουρισμός ή οι μάρκες των αυτοκινήτων.Αυτα ειναι το περιτύλιγμα). Αυτο εχει να κανει και με την κουλτούρα του (ενας συγχρονος ιαπωνας ειναι πιαθνότατα πολυ πιο παγκόσμιος άνθρωπος από ένα συγχρονο ελληνα),αλλα οχι μονο. Ειναι και θεμα ατόμου.
Επίσης,τι ακριβώς ειναι παγκοσμιότητα;(αν ΔΕΝειναι οιμαρκες τωνρουχων;)Η λογοτεχνια συνηθίζουμε να λεμε οτι πάντα ειναι παγκόσμια. Ομως,ειναι;
Το μυθιστόρημα ειναι κυρίως η ανθρωπινη συνειδηση. Εδω και καιρό,και ειδικά μετα τις μαρξιστικές ερμηνειες και τα πιο"αστικά" (αλλα πάντως εμπειρικά η/και διαλεκτικά)παρακλάδια τους,δεχόμαστε πως η ανθρωπινη συνειδηση,αν και "κατά βαθος"ειναι ενιαία(θρησκευτικά κλπ),στην πραγματικότητα δεν ειναι:εξαρτάται από την εξελιξη,τη μορφή,την κουλτούρα της κοινωνίας. Πιθανοτατα η συνειδηση ενος συγχρονου Ιάπωνα ειναι πιο "παγκόσμια"(δηλ.ανταποκρίνεται στην υπαρξιακη κατασταση περισσοτερων ανθρωπων πανω στη γη) από ο,τι ενος συγχρονου ελληνα.

Προσωπικά καταλαβαινω πολυ καλά εναν "ξενο" αναγνωστη που δεν ενδιαφερεται για ενα ελληνικόβιβλίο: ουτε εγω ενδιαφερομαι πολυ για κατι περα από τηνκυρίαρχη κουλτούρα.Διαισθάνομαι πως δυσκολα θα με αγγιξει,αν δεν γνωριζω τις εμπειρίες,επιπλέον διαισθάνομαι οτι δεν με ενδιαφερουν οι ενσωματωμένεςστη λογοτεχνία εμπειρίες: η λογοτεχνία ειναι το μ ε λ λ ο ν μας. (δεν εννοω οτι αναφερεται κυριολεκτικάστο μελλον,εννοω οτι παντα σε αυτο κυριως αναφερεται ετσι κι αλλως,γιατι εχει σκοπό να μας α λ λ α ξ ε ι -ως ατομα πρωτα)Αν θελουμε το παρελθόν,διαβαζουμε ιστορία και λαογραφια) Και μελλον ειναι οι συγχρονες δυτικές κοινωνιες,υπαρξιακά,ακομα κιαν προκειται τα επόμενα χρονια να υποστουν την νεα τους συγκρουση,με τις "αναδυομενες" ανατολικές' Εδω που εχω φτασει (τωρα μιλαω ως αναγνωστρια-ανθρωπος-πολιτης)το μελλον μου ειναι η εξελιξη της δυτικής συνειδησης.τι να μου πει γι αυτο η λογοτεχνια των ιθαγενων εσκιμωων;(ξανα: η λαογραφια,η ιστορία,η κοινωνιολογία ναι,οχι ομως η λογοτεχνία:ο εσκιμωος λογοτεχνης,αν δεν ειναι γραφικός δασκαλακος,προσβλέπει κι αυτος σε ο,τι κιεγω: το μέλλον του, τη δυτική συνειδηση. Δεν πειραζει που το κανει από τη δική του σκοπια,αντιθετα,αυτο εχει ενδιαφερον,συμπληρωνει τη δική μου. Αλλα σημασία εχει το ευρος,για να με τραβηξει,να με κανει να σηκωσω τα ματια σε ενα μελλον:Αν μπορεσει να την αποδώσει ευρυτερα από ο,τι ενας πχ αμερικανος οκ,αλλα απλώς δεν το διακινδυνευω)

Well..η Ελλαδα,μην ξεχναμε,εχει ενα στοιχειο παγκοσμιότητας.Μ ο ν α δ ι κ ό. Αναφερομαι και στην "αρχαια κληρονομιά",αλλα και στη συγχρονη γεωπολτικη/πολιτισμική ιδαιτερότητά της. Αλλα δεν το εχουμε αξιοποιησει σε σχεση με το Μέλλον..Αντιθετα,εχουμε .,καρκινικά,πλεον,διογκώσει ενα παρελθόν που δεν ενδιαφερικανενα.Ουτε καν πολλούς έλληνες..

Pellegrina said...

Συμπληρωματικα:αυτο το"ανατολικό"στοιχειο (τηςαςπουμε,"αρμονιας")που επιμενω να βλεπω στο Μουρακάμι ΚΑΤΩ απ το δυτικό ντυσιμό,το θεωρω ακριβώς (δυνητικό)ΜΕΛΛΟΝ της δυτικής συνειδησης: μια εξελιγμένη,πιο αρμονικη με τον κοσμο δυση.Ο Μουρακαμι ειναι για μενα μιαδιαλεκτικη συνθεση δυσης και ανατολης,σε πολυ βαθυ επιπεδο και με συγχρονη επιφανεια.

NYT Review of Books said...

@ Πελεγρίνα: Αν ήμουν στο facebook, θα έβαζα πολλά like στα δύο τελευταία σχόλιά σου ως σύνολο!!

kineas said...

Πολλά σχόλια αλλά τόσα λίγα για το βιβλίο... Εμένα μου άρεσε τόσο ως θέμα όσο και ως γραφή.Υπάρχουν κεφάλαια που είναι πολύ μεγάλα αλλά δε το χάνει. Το κύριο προσόν του θεωρώ ότι είναι η γραφή. Αν το χεις στα χέρια σου δύσκολα το αφήνεις. Και το Κουρδιστό πουλί μου άρεσε(αν και δεν είμαι οπαδός της φανταστικής λογοτεχνίας)και είχε μπόλικο πράμα. Πάει για Νομπελ Λογοτεχνίας και είναι λογικό με τόσους αναγνώστες σε όλο τον κόσμο

Χριστίνα Πεταλωτή said...

Μόλις τελείωσα το βιβλίο και θέλοντας να καταλάβω γιατί έχει αγαπηθεί τόσο πολύ, έψαξα να βρω για σχετικές απόψεις. Μπορώ να πω πως η παρουσίασή σου με μάγεψε πολύ περισσότερο από το ίδιο το βιβλίο. Ασφαλώς διέκρινα ένα γνήσιο συγγραφέα που ξέρει να γράφει ωστόσο το Νορβηγικό δάσος δεν με άγγιξε όσο τους υπόλοιπους αναγνώστες. Τώρα συνεχίζω με τα υπόλοιπα έργα του συγγραφέα περιμένοντας αυτό το κάτι παρά πάνω που περιγράφουν και οι φίλοι στα σχόλιά τους. Τους θερμότατους χαιρετισμούς μου.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Χριστίνα Ανδρομέδα,
σ' ευχαριστώ
Πάντα οι αναγνώσεις μου ελπίζω να είναι καίριες αλλά και καλοδιατυπωμένες και ευχάριστες.
Π.Φ.